İş Davalarında Uygulamaya Yönelik Açıklamalar

GENEL OLARAK

Yargıtay uygulamalarında bozma kararlarının çogğunlugğunun, ilk derece mahkemesinin uyuşmazlıgğı aydınlatmak uüzere gerekli olan delillerin tuümuünuü toplamaması ve eksik inceleme yapması, uyuşmazlıgğa konu noktalarda yer alan belgelerin niteliklerini yeterli biçimde degğerlendirememesi nedenleriyle bu hususların araştırılmasına yoünelik oldugğu goüruülmektedir.

OÜ ncelikle belirtmek gerekir ki, iş mahkemesinde goüruülen dava tuüruü ne olursa olsun, mahkeme haâkimi taraf teşkilini usuluüne uygun şekilde sagğlayıp goürev ve yetkisini başlangıçta kontrol etmelidir. Ardından yargılamaya dogğru yoün verebilmek için dava ve cevap dilekçelerini dikkatlice okuyarak uyuşmazlıgğın hangi taleplere ilişkin oldugğunu ve hangi noktalarda toplandıgğını net şekilde belirlemelidir. Taraf vekilleri, davacı asil ve davalı işveren temsilcisinden, tarafların karşılıklı sundukları belge ve delillere karşı diyecekleri açık şekilde sorulmalıdır. OÜ zellikle davacı işçi mahkemece isticvap edilerek; hangi alacakları talep ettigği, iş soüzleşmesinin ne şekilde son buldugğu, ibraz edilmişse fesih bildirimi, bordro, oüdeme belgesi, tutanak, ibraname, ikaâle soüzleşmesi gibi belgelerdeki imzanın kendisine ait olup olmadıgğı, imzaya itiraz edip etmedigği, bu belgeyi hangi şartlar altında imzaladıgğı açıkça sorulup kuşkuya yer vermeyecek şekilde netleştirilmeli, ardından delillerin toplanmasına geçilmelidir.

Genel olarak da aşagğıda dava konularına goüre belirtilen hususların ilk derece mahkemeleri tarafından oüncelikle yerine getirilmesi halinde, soüz konusu araştırmaya yoünelik bozma kararlarının en aza indirilmesi muümkuün olacaktır.

ALACAK/TAZMINAT DAVALARI

Araştırılması Gereken Hususlar

Bu davalarda;

İİş soüzleşmesinin yazılı şekilde sona erdirilmesi soüz konusuysa fesih bildirimine ve bildiriminin tebligğine ilişkin (noter ihtarı soüz konusuysa tebligğ şerhi, basit yazılı bildirimde tebelluügğ imzası ya da tebelluügğden imtina edildigğine ilişkin şerh ya da tutanak gibi) belgeler,

İİş soüzleşmesinin karşılıklı anlaşma (ikaâle) soüzleşmesi sonucu feshedildigği savunuluyorsa, buna ilişkin belgeler,

Davacı işçiye ait SGK hizmet doükuüm cetveli, dayanagğı giriş ve çıkış bildirimleri ile digğer belgeler,

Davacının uyuşmazlık doüneme ilişkin bordroları, bordro içerigği oüdemeler işverence işçinin banka hesabına yatırılarak oüdenmekteyse bu banka hesabına ilişkin uyuşmazlık doüneminde kaydedilmiş banka hesap ekstreleri,

Dava konusu alacak kalemleri gerektiriyorsa işverence tutulup tutulmadıgğı belirlenerek, tutulmaktaysa puantaj kayıtları,

Feshe ilişkin sunulan tutanak, savunma, disiplin cezalarına dair evrak, ihtarname, işyeri soruşturma kayıtları gibi belgeler,

İİbraname,

Davacının varsa sendikaya uüyelik kayıt oürnegği,

İİşyerinde uygulanmakta olan toplu iş soüzleşmesi varsa uyuşmazlık doüneminde yuüruürluükte olan oürnegği ve sendika ile yapılmış protokoller,

İİşçinin başvurusu varsa boülge çalışma muüduürluügğuü inceleme raporu, başvuru dilekçesi ve tuüm goüruüşme kayıtları,

Mutlaka getirtilmelidir.

Dikkat Edilmesi Gereken Konular

Tanık beyanlarının dava konusu alacak kalemleri açısından tarafların iddia ve savunmaları dikkate alınarak çok ayrıntılı alınması gereklidir. Bu bagğlamda; tanıkların davacıyı tanıma sebepleri, işyerinde halen çalışıp çalışmadıkları, çalışmışlarsa hangi tarihler arasında çalıştıkları, kendilerinin de aynı işveren aleyhine davaları olup olmadıgğı, varsa hangi aşamada oldugğu hususu, davacının uücreti, davacının hangi tarihler arasında davalı işyerinde çalışmış oldugğu, davacının haftanın hangi guünleri hangi saatler arasında çalıştıgğı, hafta tatilini hangi guün kullandıgğı, ulusal bayram-genel tatil guünlerinde çalıştırılıp çalışmadıgğı, bu guünlerde çalıştırılmış ise uücretinin oüdenip oüdenmedigği hususu, yıllık izinlerinin kullandırılıp kullandırılmadıgğı, uücretinin oüdenip oüdenmedigği, uücret ve varsa prim, ikramiye gibi oüdemelerin işyerinde ne şekilde yapıldıgğı, bu hususlarda davacının alacagğı bulunup bulunmadıgğı konularındaki bilgisi tanıklardan sorulmalıdır.

Dava konusu uyuşmazlık bilirkişi ya da bilirkişi kurulu tarafından belgeler incelenerek aydınlatılabilecek nitelikteyse mahkemece bilirkişi veya kurula yerinde inceleme yetkisi verilerek bir rapor duüzenletilmesi sagğlanabilir.

İŞE İADE DAVALARI

İİşe iade davalarında;

İİş soüzleşmesinin feshine ilişkin yazılı fesih bildirimi, bu bildirimin işçiye tebligğine ya da tebligğ edilemedigğine ilişkin şerh taşıyan belge ya da tutanak getirtilmesi,

Yazılı fesih bulunmadıgğı hallerde iş soüzleşmesinin hangi tarihte ve ne şekilde son buldugğu hususunun iki tarafa da açıkça sorularak netleştirilmesi,

Soüzleşmenin belirli ya da belirsiz nitelikte oluşunun degğerlendirilmesi açısından oünem taşıyan taraflar arasında yazılı iş soüzleşmesinin getirtilmesi,

Davacı işçiye ait SGK hizmet cetveli ve dayanagğı giriş-çıkış bildirimleri ile digğer belgelerin celp edilmesi,

Fesih tarihinde işyerinde çalışan işçi sayısının belirlenmesi açısından, fesih tarihindeki işçiler için işverence SGK’ya verilmiş olan prim bordrolarının istenmesi bu hususun işverenden yazı ile açıkça sorulması ve gerek duyulursa boülge çalışma muüduürluügğuünden de sorulması,

Feshe ilişkin sunulan tutanak, savunma, disiplin cezaları, ihtarname, işyeri soruşturma kayıtları gibi belgelerin getirtilmesi,

Gereklidir.

Ayrıca iş soüzleşmesinin sendikal nedene dayalı olarak feshedildigği iddia ediliyorsa, davacının bu iddiasının dayanagğı net olarak tespit edilmeli, sendikaya uüye olup olmadıgğı mutlaka belirlenmeli, olayın niteligğine goüre fesih oüncesi ve sonrası işyerinde çalışan işçilerden kaç tanesinin sendikaya uüye oldugğu, hangilerinin iş soüzleşmesinin feshedildigği, kaç tanesinin çalışmaya devam ettigği, uüyelikten istifa etmiş işçiler bulunup bulunmadıgğı, istifa edenlerden çalışmasını suürduüren olup olmadıgğı, işyerinde bir toplu iş soüzleşmesi duüzeninin var olup olmadıgğı, yetki ve toplu iş soüzleşmesi proseduüruünuün aşamaları, yetki başvuru tarihi, açılmışsa yetki tespitine itiraz davasının akıbeti mutlaka netleştirilmeli, her iki taraf tanıkları bu çerçevede dinlenmelidir.

İTİRAZIN İPTALİ DAVALARI

Takibin dayanagğı olan icra takip dosyası, içerigğindeki takip talebi, karşı tarafa tebligğine dair belge, borçlunun takibe itiraz dilekçesi dosyaya dahil edilmelidir.

MENFI TESPIT VE İSTİRDAT DAVALARI

Bir icra takibi mevcutsa takibin dayanagğı olan icra takip dosyası, içerigğindeki takip talebi, karşı tarafa tebligğine dair belge, borçlunun takibe itiraz dilekçesi getirtilmelidir.

TOPLU İŞ HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINDAN KAYNAKLANAN DAVALAR

İŞ KOLU TESPİTİNE İTİRAZ DAVALARI

Bu tuür davalarda, mahkeme haâkimi yargılama sırasında sunulan bilirkişi raporunu aynen huükme esas almamalı, uyuşmazlıgğın niteligğine, tarafların iddia ve savunmalarına goüre bir denetime tabi tutmalı, oüzellikle tarafların itirazlarını dikkate alarak gerekirse yeniden ek rapor duüzenletilmesi yoluna gitmelidir. Ayrıca bu dava tuüruünde bakanlık proseduür dosyalarının getirtilmesi oünem taşımaktadır. Egğer çok sayıda işyeri varsa keşif gerçekleştirilerek fiilen yapılan iş net olarak belirlenmelidir.

YETKI TESPITINE İTİRAZ DAVALARI

Bu dava tuüruünde oüncelikle iş koluna ve işletmeye ilişkin uyuşmazlıklar çoüzuülmelidir. Mahkemenin kendi yetkisini oüncelikle belirlemesi gerektigğinden, bu konu da işyeri-işletme ayırımına dayandıgğından haâkimin işyeri ve işletme kavramlarını tam olarak degğerlendirmesi en oünemli hususlardandır.

TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YORUM DAVALARI

Üyuşmazlıgğın niteligği geregği mutlaka dosya arasında bulunması gereken toplu iş soüzleşmesi metni getirtilmelidir. Ancak soüz konusu metin tek başına yeterli olmayıp toplu iş soüzleşmesi suürecine ilişkin tuüm belge ve tutanaklar, varsa protokoller dosya arasına alınmalıdır.

GENEL KURUL İPTAL DAVALARI

Toplu iş soüzleşmesi metni varsa disiplin kurulu soruşturması, tuüm dayanagğı belgelerle birlikte getirtilmelidir.

AIDAT ALACAĞI DAVALARI

Sendikanın işverenden aidat alacaklarının konu oldugğu bu tuür davalarda, alacagğın miktarı, hangi doünem ya da doünemlere ait oldugğu, ilgili banka hesap numaralarının liste halinde goünderilmesi ve bu hususun tebligği, temerruüt hususunun belirlenmesi açısından mutlaka istenmelidir.

SENDIKAL FAALIYETLERIN DURDURULMASI DAVALARI

Sendikalar Kanunu’nun 6.maddesi ve buna dayalı yoünetmelik huükuümleri uyarınca, belirtilen tuüm belgelerin getirtilmesi, belgelerin belirlenen usule uygun olup olmadıgğının haâkim tarafından kontrol edilmesi, bu bagğlamda oürnegğin kurucuların mal bildirimlerinin getirtilip kapalıysa açılması ve mahkemece degğerlendirilmesi gereklidir.