Pazarlamacı Kimdir? Görevleri Nelerdir?

Bir tür ticari vekil durumunda bulunan pazarlamacı, sürekli olarak, ticari işletme sahibi işvereni temsilen, işletme dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık et­meyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işleri yapmayı, belirli bir ücret karşılığında üstlenen kişidir (TBK m.448). Kanundaki tanım, “…işveren hesa- bına…aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işleri yap­mayı” içermekte ise de “hesabına” sözcüğünün “aracılık” yanında kullanılmış ol­ması ve işlem yapma yetkisi olan hâllerde de sanki doğrudan değil, dolaylı temsil varmış izlenimi yaratması nedeniyle isabeti yönünden tartışılabilir.

Anılan hükümden anlaşıldığı üzere, pazarlamacı ile tacir arasındaki ilişki de­vamlı niteliktedir. Tek bir sözleşmenin yapılması için atanan kişi, pazarlamacı sa­yılamaz. Süreklilik unsuru, pazarlamacıyı, TBK m.520’de düzenlenen simsardan da ayırır.

Pazarlamacı, işletmenin faaliyet alanını genişletmek, başka yerlere de yaymak amacıyla atanır. Faaliyetini yaymak isteyen tacir, şube açmak yoluna gidebileceği gibi eğer o yerde iş hacmi uygun değilse, sabit bir büro kurmak yerine seyyar pa­zarlamacının hizmetinden yararlanma yolunu seçebilir. Pazarlamacı, acenteden farklı olarak tacire bağımlı bir yardımcıdır. Zaten TBK’da, hizmet sözleşmelerine dair bölümde düzenlenmiş olması ve pazarlamacının yükümlülüklerini düzenle­yen TBK m.450’nin içeriği de buna göstergedir.

Atanması

Pazarlamacı, tacir/işveren ile yapacağı “Pazarlamacılık Sözleşmesi” uyarınca yetki kazanır.

Sözleşmede bulunması gerekli hususlar ile bu hususlarda sözleşmede boşluk bulunması hâlinde bunların nasıl doldurulacağı, TBK m.449’da düzenlenmiştir. Sözleşme, kural olarak herhangi bir geçerlilik şekline bağlı değildir (TBK m.448, 449/2, 394).

Ayrıca, pazarlamacı, işletme merkezinin dışındaki yerlerde faaliyet gösterece­ğinden, tacir ile arasındaki ilişkinin açıklanması, daha doğrusu yetkisinin o yer­deki müşterilere ispatının sağlanmasını gerekir. Bu da, pazarlamacıya, gereğinde, işlem yapacağı üçüncü kişilere ibraz edilmek üzere bir yetki belgesinin verilmesi­ni zorunlu kılar.

Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması

Pazarlamacı, aksine yazılı anlaşma olmadıkça, sadece işlemlere aracılık konusun­da yetkilidir. İşlem yapmaya yazılı olarak yetkilendirildiği hâllerde, bu yetki, iş­lemin gerçekleştirilmesi için gereken bütün olağan işlemleri ve fiilleri de kapsar.

Özel yetki verilmedikçe, müşterilerden tahsilat yapamaz ve ödeme günlerini de­ğiştiremez (TBK m.452). Dolayısıyla, kendisi tarafından yapılmamış olan işlerde tahsilata yetkili olmadığı gibi, yazılı yetkiye dayanarak yaptığı sözleşmelerde de tahsilat için özel yetkisi yoksa yine bedel tahsil edemezler.

Yükümlülük ve Hakları

TBK m.450, pazarlamacının, tacirin talimatlarına uygun davranma, pazarlama fa­aliyetleri ile ilgili düzenli ve ayrıntılı bilgi verme, müşteri siparişlerini tacire derhal iletme ve müşteri çevresini ilgilendiren önemli olayları bildirme yükümlülüklerini düzenlemiştir. Müşterilerin ödeme yapmaması veya diğer yükümlerini ifa etme­mesi hâlinde pazarlamacının sorumlu olacağına veya masrafları karşılayacağına dair sözleşme hükümleri kesin olarak hükümsüzdür (TBK m.451/1). Fakat pa­zarlamacı, kendi müşteri çevresiyle işlem yapıyorsa müşterilerin borçlarının ifa etmemelerinden dolayı işverenin her bir işte uğrayacağı zararın dörtte birini geç­memek üzere karşılamayı, uygun bir ek komisyon kararlaştırılması şartı ile yazılı olarak üstlenebilir (TBK m.451/2).

Pazarlamacı, kendisine verilen, belirli bir alanda veya belirli bir müşteri çevre­sinde faaliyette bulunma yetkisi kapsamında, aksi öngörülmedikçe, tekel hakkına da sahiptir. Bu nedenle tacir, aynı alan ve çevrede başkalarını yetkilendiremez fakat kendisi o bölge veya çevrede müşterilerle işlem yapabilir (TBK m.453).

Pazarlamacı, TBK m.454-456 hükümleri uyarınca ücret ve/veya komisyon ta­lep etme, TBK m.457 kapsamında masraflarını isteme ve TBK m.458’e göre hapis hakkına sahiptir.