İcra İhalesinin Feshi Davası Nasıl Açılır?

İcra ve İflâs Kanunu’nda cebrî icra satışlarının hangi durumlarda feshedilebileceği de ayrıca düzenlenmiştir. İhalenin feshi sebepleri çeşitli aşamalarda ortaya çıkmış olabilir. Buna göre, ihalenin feshi sebeplerini dört grup altında toplamak mümkündür:

İhaleye hazırlık döneminde

Burada ilânın kanuna aykırı yapılmış olması gibi hazırlık döneminde ihaleyi etkileyecek, kanuna aykırı usulsüzlük yapılması söz konusudur.

İhalenin yapılmasında

Kanunda ihalenin nasıl yapılacağı belirtilmiştir. Bu prosedüre aykırı veya kanunda belirtilmemekle birlikte, ihalenin doğru bir şekilde yapılmasını engelleyici hususlar ihalenin feshi sebebini oluşturur.

İhaleye fesat karıştırılması

İhalenin sağlıklı şekilde yapılmasını engelleyici bazı davranışlara girilmesi fesih sebebidir. Örneğin, ihaleye katılacakların değişik yöntemlerle ihaleye katılmalarının engellenmesi.

Alıcının hataya düşmesi

Alıcının özellikle aldığı malın esaslı niteliklerinde yanıltılmış olması fesih sebebidir. Örneğin, taşınmazın yüzölçümünün yanlış gösterilmesi veya şartnamede verilen bilgilerle taşınmazın gerçek durumunun birbirine uygun olmamasında olduğu gibi.

Yukarıdaki sebeplerin bulunması durumunda, ihalenin feshi, şikâyet yolu ile icra mahkemesinde ileri sürülebilir (İİK m. 134/II). İhalenin feshi, ihale tarihinden itibaren yedi gün içinde istenebilir. İlgililer, ihalenin feshi sebebini en geç ihale günü öğrenmiş sayılırlar (İİK m. 134/II). Bazı istisnaî durumlarda, şikâyet süresi ihale tarihinden itibaren değil; fesih sebebinin öğrenildiği tarihten başlar. Bunlar:

• Satış ilânının tebliğ edilmesi gereken ilgiliye ilânın tebliğ edilmemiş olması,

• Satılan malın esaslı niteliklerinde hatanın sonradan öğrenilmiş olması,

• Artırmaya fesat karıştırıldığının sonradan öğrenilmiş olması hâlleridir.

Bu durumlarda şikâyet süresi öğrenme tarihinden başlamakla birlikte, ihale tarihinden itibaren bir yıl geçtikten sonra artık ihalenin feshi istenemez (İİK m. 134/VI).

İhalenin feshini isteyebilecek olanlar, yalnızca satış isteyen alacaklı, borçlu, tapu sicilindeki ilgililer ve pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenlerdir. Fesih isteyen ilgilinin, yurt içinde bir adres göstermesi ve ileri sürdüğü fesih sebebinin aynı zamanda kendi menfaatini de haleldar ettiğini, yani zarar gördüğünü ispat etmesi gerekir (İİK m. 134/ II, c. 1; 134/VII).

İhalenin feshi talep edilmiş olsa bile taşınmazı satın alan, ihaleye alacağına mahsuben iştirak etmemiş olmak kaydıyla, satış bedelini derhal veya İİK’nun 130. maddesine göre verilen on günlük süre içinde nakden ödemek zorundadır. Ancak ihale kesinleşmedikçe ihale bedeli alacaklılara ödenmez. Ayrıca icra müdürü, ödenen ihale bedeli ile ilgili olarak, ihalenin feshine yönelik şikâyet sonucunda verilecek karar kesinleşinceye kadar para bankalarda nemalandırılır. Örneğin, icra müdürü, ihale bedeli olan parayı aylık faize yatırabilir ya da hazine bonosu satın alabilir. İhalenin feshine ilişkin şikâyetin kabulüne veya reddine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine, ihale bedeli nemaları ile birlikte hak sahiplerine ödenir (İİK m. 134/IV-V).

İhalenin feshi için icra mahkemesi yerine genel mahkemeye veya yetkisiz icra mahkemesine başvurulursa, icra mahkemesi veya genel mahkeme, dosya üzerinden inceleme yaparak başvuru tarihinden itibaren en geç on gün içinde görevsizlik veya yetkisizlik kararı verir ve bu karar kesindir (İİK m. 134/III).

İcra mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda, talep tarihinden itibaren yirmi gün içinde, taraflar gelmeseler dahi, fesih talebinin kabulü veya reddi şeklinde bir karar verir. Fesih talebinin reddine karar verilirse talepte bulunan, ihale bedelinin yüzde onu oranında para cezasına mahkûm edilir. Ancak, işin esasına girilmemesi nedeniyle talep reddedilirse para cezasına hükmolunmaz (İİK 134/II, c. 3-4). Örneğin, tamamen usulî sebeplerle veya ihalenin feshini talep etme süresinin geçirilmiş olması nedeniyle şikâyet reddedilirse, fesih talep eden para cezasına mahkûm edilmez.

İcra mahkemesi, fesih sebebini yerinde görürse, ihalenin feshine karar verir. İcra mahkemesinin ihalenin feshi kararı kesinleşirse, alıcının iktisap ettiği mülkiyet hakkı son bulur. Tapuya herhangi bir şekilde tescil yapılmışsa, tescil iptal ettirilir ve taşınmaz tekrar borçlunun mülkiyetine döner. Bu durumda, alıcının ödediği ve bankada nemalandırılan para alıcıya geri verilir. İhalenin feshi kararının kesinleşmesi ile yeniden satış talep edilirse, mal yeniden satışa çıkarılır. İhalenin feshi kararından önce o mal üzerinde üçüncü kişiler iyi niyetle hak edinmişlerse bu hakları korunur (TMK m. 1023).