Özel Belgede Sahtecilik Suçu Nedir? Nasıl Oluşur?
Suçun Tipiklik Unsuru
Türk Ceza Kanunu’nun 207/1. maddesine göre, “Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi cezalandırılır. ”
Maddenin ikinci fıkrasına göre de “Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.” Bu hüküm sanki kullanmanın başlı başına suç olduğu gibi anlaşılsa da bu doğru değildir. Hükmün anlamı, ilk fıkrada sayılan özelliklerde olan daha önce üretilmiş bir özel belgenin bu özelliklerinin bilinerek kullanılmasının gerektiğidir. Ayrıca bu kişi, belgenin sahte olarak düzenlenme ve değiştirilme aşamasına iştirak etmemiş olmalıdır. Aksi takdirde böyle bir kişi hakkında uygulanacak norm m. 207/2 değil, m. 207/1’dir.
Kanun’da özel belge yönünden sadece maddi sahteciliğin cezalandırıldığına, fikri sahteciliğin cezalandırılmadığına dikkat edilmelidir.
Korunan Hukuki Yarar, Fail ve Mağdur
Suçla korunan hukuki yarar, toplumda yaşayan insanlar arasındaki ve yazılı belgelere dayalı ilişkilere duydukları güvendir. Nitekim bu suç da “Kamu güvenine karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir.
Suçun faili herhangi bir kimse olabileceği gibi kamu görevlisi de olabilir.
Suçun mağduru ise toplumu oluşturan tüm bireylerdir. Fiil, muayyen bir kişinin doğrudan zararına olarak işlendiği takdirde mağdur aynı zamanda bu kimsedir ve bu kişi kamu davasına katılma hakkına sahip olur.
Suçun Konusu
Suçun konusu özel belgedir.
Yeri gelmişken belirtmek gerekir ki unsurlarının tam olarak mevcut olup olmadığı tespit edilemeyen veya unsurlarının eksik olması sebebiyle resmi belge sayılmayan bono, uygulamada özel belge olarak kabul edilmektedir.
Suçun Maddi Unsuru
Suçun maddi unsuru (hareket) birbirine bağlı iki ayrı fiilden oluşmaktadır ki bunlardan ilki, özel belgenin sahte olarak düzenlenmesi veya gerçek bir özel belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi; İkincisi ise bu belgenin fail veya belgenin bu özelliğini bilen üçüncü bir kişi tarafından kullanılmasıdır. Bu nedenle özel belgede sahtecilik suçu “çok hareketli-birden çok hareketli” suçlardandır.
Dolayısıyla resmi belgede sahtecilik suçundan farklı olarak, özel belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için bu hareketlerinin herhangi birinin yapılması yeterli olmaz; iki hareketin de icrası gerekir (KULLANMA OLMADIĞI SÜRECE SUÇ DA OLUŞMAZ). Ayrıca özel belgede sahtecilik suçunda cezalandırılan yalnızca maddi sahteciliktir; bu nedenle özel belgenin içeriğinin gerçeği yansıtmaması suç değildir.
Metindeki ‘‘düzenlemek”ten amaç, “taklit etmek’tir. Yani düzenleyeni gözüken kişi tarafından düzenlenmemiş bir belge oluşturmaktır. “Değiştirmek” ise otantik bir özel belge üzerinde yetkisiz olarak yapılan değişikliği, yani ekleme ve çıkarmaları ifade eder. Özel bir belgede, bunun tamamlanmasından sonra, düzenleyen tarafından yapılan değişiklikler de değiştirme kavramına dahildir. Değiştirme, başkalarını aldatacak nitelikte olmalıdır.
Suçun tamamlanabilmesi için belgenin kullanılmasının da gerekli olduğunu düşünerek suçun tamamlanma anının belgenin kullanıldığı an olduğunu söyleyebiliriz.
FAİLİN HEDEFLEDİĞİ YARARI ELDE ETMİŞ OLMASI İSE GEREKMEZ.
Sahtecilik ilk bakışta anlaşılabilecek şekilde kaba ise tıpkı resmi belgede sahtecilik suçunda olduğu gibi suç da oluşmaz.
Suçun Manevi Unsuru
Suç ancak kasten işlenebilecek bir suçtur. Ayrıca suçun olası kastla işlenebilmesi de mümkün değildir.
Suçun manevi unsurunun oluştuğunun kabul edilebilmesi için fail bilerek ve isteyerek sahte özel belge düzenlemeli veya değiştirmeli ve kullanmalı (ilk fıkra yönünden) ya da daha önce üretilmiş bu özellikteki bir belgeyi bilerek ve isteyerek kullanmalıdır (ikinci fıkra yönünden).
Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru
Bu suç tipi bakımından herhangi bir hukuka uygunluk sebebinin uygulanabilmesi mümkün değildir.
Suçun Nitelikli Hâlleri
Tıpkı resmi belgede sahtecilik suçunda olduğu gibi bu suç bakımından da “Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla” suçun işlenmiş olması cezada indirim sebebidir.
Suçun Özel Görünüş Şekilleri
Teşebbüs
Suç, belgenin kullanılması ile birlikte tamamlanmış olacağından, suç tipinde öngörülen son hareketin yani kullanma hareketinin gerçekleştirilmesiyle birlikte fail teşebbüs alanına girer. Ancak bu suç bakımından icra başlangıç anını belirlemek çoğu zaman mümkün olmadığından, failin sahte olarak düzenlediği belgeyi postaya vermesi örneğinde olduğu gibi bu suça teşebbüs ancak icra hareketlerinin kısımlara bölünebildiği istisnai hâllerde söz konusu olabilir.
İçtima
Kanun’un 212. maddesine göre, ‘‘Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur” İçtima noktasında Kanun’un resmi veya özel belge ayrımı yapmadığına dikkat edilmelidir.
İştirak
Yukarıda da aktardığımız üzere, sahte belgenin kullanılması 207/2. maddede özel olarak düzenlenmiştir. Failin 207/2. maddeden dolayı cezalandırılabilmesi için bir başkası tarafından belgenin sahte olarak düzenlenmesi aşamasına iştirak etmemiş olması gerekir. Aksi takdirde 207/1. maddeye göre fail cezalandırılacaktır.
Kullanmanın düzenleyenin bilgisi dışında gerçekleşmiş olması durumunda ise yalnızca kullanan cezalandırılacak, kullanana herhangi bir cezaya hükmolunmayacaktır.
Suçun maddi unsurunu oluşturan hareketlerden gerek düzenleme gerekse kullanma aşamasında azmettirme ve yardım etme biçiminde iştirak söz konusu olabilir.