Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Sebeplerde Sınırın Aşılması

Hukuka uygunluk sebeplerinin tümünde ve kusurluluğu etkileyen sebeplerden olan amirin emri ve zorunluluk hallerinde sınır aşılmış ola­bilir. Türk Ceza Kanunu’nun 27/1. maddesine göre, “Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması hâlinde, fiil tak­sirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur.” 27/2. maddesi uyarınca ise “Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez.”

Sınırın aşılmasından söz edilebilmesi için her şeyden önce ceza sorumluluğunu kaldıran sebeplerin bütün şartlarının gerçekleşmiş olması gerekir. Zira ceza sorumluluğunu kaldıran sebe­bin olmadığı yerde, sınırın aşılması da söz konu­su olamaz. Örneğin, kolluğun Cumhuriyet savcı­sına haber dahi vermeden ve CMK’nın 91 inci maddesindeki koşullar da oluşmadan yapacağı gözaltında sınırın aşıldığından bahsedilemez. Çünkü bu durumda kanun hükmünün, Kanun’da öngörülen bütün şartları ile birlikte gerçekleşti­ğinden söz edebilmek mümkün olmaz.

Sınır, oranda aşılmış olabileceği gibi zaman­da da aşılmış olabilir.

Sınır; kasten, taksirle veya mücbir sebeple aşılmış olabilir. Fail, sınırı bilinçli olarak aşmış­sa yani sınırı aştığını biliyorsa ve bunu istemişse aşma kasıtlıdır. Fail, sınırı aşmadığını düşüne­rek, gerekli dikkat ve özeni göstermediği için aş­mışsa, aşma taksirlidir. Fail, bütün özeni göster­miş lâkin öngörmesi ve öngörmüşse bile önleme­si mümkün olmayan bir nedenle sınırı aşmışsa, aşma mücbir sebepten ileri gelmiş demektir.

1. Sınır mücbir sebeple(zorlayıcı nedenle) aşılmış ise tüm durumlar için ceza sorumluluğu tamamen kalkacaktır. Böyle bir durumda fail hak­kında “kusurunun bulunmaması nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verilir. Bu gibi hâllerde, artık TCK m. 27 değil, duruma göre, 24, 25 veya 26. maddeler uygulanır.
2. Sınırın kasten aşılmış olması halinde meşru savunma dahil olmak üzere ceza sorum­luluğu hiç etkilenmeyecektir. Yani örneğin failin, “fırsat bu fırsat, nasıl olsa meşru müdafaa hâlin- deyim.” gibi bir düşüncesi hukuk düzenince ko­runmayacaktır.

Sınırın taksirle aşılması halinde meşru savunma dışındakiler için cezada indirime gidile­cek (Tabi fiilin taksirli halinin de cezalandırılabilir olması gerektiği unutulmamalıdır, m. 27/1), meş­ru savunma durumunda ise sınırın aşılmasındaki taksir hali m.27/2’de belirtilen şekillerden biri ile olmuşsa faile hiç ceza verilmeyecektir.