Yabancıların Geri Verilmesi İşlemleri Nasıl Yapılır?

Yabancıların geri verilmesi Türk Ceza Kanu- nu’nun 18. maddesinde düzenleniyorken anılan madde 6706 sayılı Kanun’un 36. maddesi ile yürürlükten kaldırılarak buna ilişkin olarak 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî iş Birliği Kanunu’nda düzenleme yapılmıştır.

İade hususu anılan Kanun’da adlî işbirliğinin türleri arasında düzenlenmiş olup, Kanun’un 4. maddesinde yabancı devletlerin adlî iş birliği ta­leplerinin;

1. Türkiye’nin egemenlik hakları, millî gü­venliği, kamu düzeni veya diğer temel çıkarları­nın ihlal edilmesi,
2. Talebe konu fiilin sırf askerî suç, düşün­ce suçu, siyasî suç veya siyasî suçla bağlantılı bir suç olması,
3. Talebe konu kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensu­biyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruş­turma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair inandı­rıcı nedenlerin bulunması,
4.  Talepte bulunan devlette savunma hakkına ilişkin temel güvencelerin bulunmaması. Hâllerinde reddedilebileceği hüküm altına alınmıştır.

İade Talebinin Kabul Şartları;

Fail, kural olarak Türk vatandaşı olma­malıdır. Ancak Kanun’un 11/1-a madde­sinde Türk vatandaşlarının iadesi husu­sunda Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç tutulmuştur.

Yabancı ülkede suç işlenmiş veya bu id­dia ediliyor olmalıdır.

Talep olmalıdır.

Soruşturma veya kovuşturmanın sonuç­landırılabilmesi ya da hükmedilen ceza­nın infazı amacı olmalıdır.

Talep eden devlet hukuku ile Türk huku­kuna göre, soruşturma veya kovuşturma aşamasında üst sınırı bir yıl veya daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezayı gerekti­ren suçlardan dolayı iade talep edilmiş olmalıdır. Ancak kesinleşmiş mahkûmi­yet kararları bakımından iade talebinin kabul edilebilmesi için hükmolunan ce­zanın en az dört ay hürriyeti bağlayıcı ceza olması gerekir. İadesi istenen kişi­nin birden fazla suçu bulunması hâlinde, bunlardan bazılarının cezası belirtilen sürelerin altında olsa dahi birlikte iadeye konu edilebilir.

İade hâlinde, kişi ancak iade kararına dayanak teşkil eden suçlardan dolayı yargılanabilecek veya kişinin mahkûm olduğu ceza infaz edilebilecektir.

İadenin kabul edilmeyeceği hâller ise Ka­nun’un 11. maddesinde düzenlenmiştir. Yukarıda aktardığımız kişinin Türk vatandaşı olması hâli dışındaki diğer ihtimaller şu şekildedir:

1. İadesi talep edilen kişinin ırkı, etnik kö­keni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakıla­cağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması.
2. İade talebine esas teşkil eden fiilin;

• Düşünce suçu, siyasî suç veya siyasî suçla bağlantılı bir suç niteliğinde olma­sı,
• Sırf askerî suç niteliğinde olması,
• Türkiye Devletinin güvenliğine karşı, Türkiye Devletinin veya bir Türk vatan­daşının ya da Türk kanunlarına göre ku­rulmuş bir tüzel kişinin zararına işlenme­si,
• Türkiye’nin yargılama yetkisine giren bir suç olması,
• Zamanaşımı veya affa uğramış olması.

1. İadesi talep edilen kişi hakkında, talebe konu fiil nedeniyle daha önce Türkiye’de beraat veya mahkûmiyet kararı verilmiş olması.
2. İade talebinin, ölüm cezası veya insan onuru ile bağdaşmayan bir ceza gerektiren suç­lara ilişkin olması.
3. Ayrıca iadesi talep edilen kişinin, talep tarihinde on sekiz yaşını doldurmamış olması, uzun zamandan beri Türkiye’de bulunuyor olma­sı veya evli bulunması gibi kişisel hâlleri nede­niyle, iadenin kişinin kendisini veya ailesini, fiilin ağırlığı ile orantısız şekilde mağdur edecek ol­ması durumunda da iade talebi kabul edilmeye­bilir.

İade talebi hakkında karar vermeye, kişinin bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi yetkilidir. Kişinin bulunduğu yer belli değilse, Ankara ağır ceza mahkemesi yetkilidir.

Cumhuriyet başsavcılığı, iade talebine iliş­kin karar vermek üzere ağır ceza mahkemesin­den talepte bulunur.

Ağır ceza mahkemesince iade talebinin ka­bul edilebilir olduğuna karar verilmesi hâlinde, bu kararın yerine getirilmesi, Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının görüşü alınarak Adalet Bakanı­nın teklifi ve Cumhurbaşkanın onayına bağlıdır. Mahkemenin kararına karşı başvurulabilecek ka­nun yolu ise temyizdir ve Yargıtay bu başvuruları üç ay içinde sonuçlandırmalıdır.

Merkezî Makam iade talebinin kabul veya ret edildiğini, talep eden devlete ve iadesi talep edilen kişiye bildirir.