İdari İşlemin Geri Alınması (İptal Edilmesi) Nedir? Nasıl Yapılır?

İdari İşlemin Geri Alınması (İptal Edilmesi)

İdari İşlemin Durdurulması

İdari işlemin tamamen iptal edilmeden yürürlüğünün (icrasının) geçici ola­rak askıya alınmasıdır. Bu dönemde işlemin icrası yapılmaz.

İşlemin idari yargı yerlerince 2577 sayılı Yasanın 27 nci maddesi uyarınca yürütülmesinin durdurulması ile idarece geçici olarak durdurulması birbiriden farklıdır. Çünkü idari yargı yerlerince işlemin yürütülmesinin durdurulması bir nevi iptal kararı sonuçlarını doğurmaktadır. Oysa idare tarafından durdurulan işlemin yeniden icrailik kazandırılması mümkündür.

Öte yandan idarece işlemin durdurulması halinde işlemin durdurulduğu aşamaya kadar olan zamanda geçerliliğini korumaktadır. İdarece durdurulan işlem açıkça iptal edilmediği takdirde her zaman yürürlüğe konulabilir.

İdari İşlemin Kaldırılması

İdari işlemin belirli bir zaman geçtikten sonra ileriye dönük olarak kaldı­rılmasıdır. Burada işlem bir dönem hükmünü icra etmiştir. İdari işlemin kaldı­rılmasını ileriye dönük olarak iptal etme olarak da ifade edebiliriz.

İptal davalarının açılmasından sonra işlemlerin kaldırılmış olması kişilerin mağduriyetini tam olarak ortadan kaldırmaz. Kişilerin mağduriyeti ancak işlemin iptal edilmesiyle ortadan kaldırılmış olur.

İdarece işlem kaldırılmış olsa bile işlemin yürürlükte olduğu dönemde bir zarar meydana gelmişse bu zararın idarece ödenmesi gerekir. İşlemin yürürlük­ten kaldırılmış olması idareyi zararı ödemekten kurtarmaz.

İdari işlemin nasıl kaldırılacağı yani ileriye dönük iptal edileceği hususu düzenlenmemiş ise o zaman usulde paralellik ilkesi uyarınca işlem tesis edildiği usulde kaldırılacaktır.

Usulde paralellik ilkesi gereğince idari işlemlerin ancak tesis eden makam tarafından ve tesis edildikleri usulle kaldırılması, geri alınması ya da değiştiril­mesi mümkündür.

İdari İşlemin Geri Alınması

İdari işlemin geri alınması bir başka ifade ile iptal edilmesi ile işlem hukuk aleminden tamamıyla kaldırılmış olmaktadır. İdari işlemin geri alınması konu­sunda idarelere geniş bir yetki verilmemiştir. İdari dava açma süresi geçirildik­ten sonra nasıl ki bireyler artık o işlemi yargı önüne getiremezlerse idarelerin de idari dava açma süresi geçtikten sonra işlemi geri almaları her zaman mümkün değildir.

Önceden yanlışlıkla yasaya aykırı yapılmış bir yükselme veya intibak işle­minin yasaya aykırılığının saptanmasından sonra idarece geri alınması sonucu fazla ödenmiş bulunan aylık ve ücret farklarının kararda belirtilen istisnalar dışında ancak ilk yasaya göre aykırı ödemenin yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde geri alınabileceği hakkındaki Danıştay İçtihatları Birleştirme Ku­rulu Kararına göre hatalı işlemlerin geri alınmasında ve bu hatalı işlemler ne­deniyle ödenen aylık ve ücretlerin ne kadar süre içinde geri alınacağına ilişkin olarak aşağıdaki hükümlere varılmıştır.

1. İdarenin, hatalı terfi veya intibak işlemine dayanarak ödediği meblağın istirdadına, bir mahkeme kararma lüzum olmadan karar verebileceğine ve bu karara karşı açılacak davaların çözümünün Danıştay’ın görevi içinde olduğuna,
2. İdarenin, yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi halle­rinde, süre aranmaksızın kanunsuz terfi veya intibaka dayanarak ödediği meblağı her zaman geri alabileceğine,
3. Yukarıda belirtilen istisnalar dışında kalan hatalı ödemelerin istirdadının, hatalı ödemenin ilk yapıldığı tarihten başlamak üzere 90 gün içinde kabil olduğuna ve 90 günlük süre geçtikten sonra istirdat edilemeyeceğine hü­küm verilmiştir.