Engellilik İndirimi Nedir? Engelli İndirimi Nasıl Yapılır?

Engellilerin hayat standartlarının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi Anayasal güvence altına alınarak, Anayasamızın 61. maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Engelli vatandaşlar ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla, vergi hukukunda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Vergi hukukumuza gö­re yapılan bu düzenlemeleri aşağıda soru ve cevap yöntemi ile ayrıntılı açıklamaya çalıştık.

Engellilik İndirimi Nedir?

Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi; çalışma gücü kayıp oranı asgari % 40 ve üzerinde olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre be­lirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır.

Engellilik bulgularına göre girecekleri derecelere esas oranlar;

• Çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybetmiş bulunanlar; derece engelli,
• asgari % 60’ını kaybetmiş bulunanlar; derece engelli,
• asgari % 40’ını kaybetmiş bulunanlar ise derece engelli

sayılmaktadır.

Kimler Engellilik İndiriminden Yararlanacaktır?

Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi uygulamasından;

• Engelli ücretli,
• bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan ücretli,
• engelli serbest meslek erbabı,
• bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan serbest meslek erbabı,
• basit usulde vergilendirilen engelliler

yararlanabileceklerdir.

Engellilik İndirimi Tutarları Ne Kadardır?

Engelli sayılanların çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen dereceler itibariyle tespit edilen aylık engellilik indirimi tutarları 01.01.2014 tarihi itibariyle:

• Birinci derece engelliler için; 800 TL,
• İkinci derece engelliler için; 400 TL,
• Üçüncü derece engelliler için; 190 TL

olarak belirlenmiştir.

Söz konusu ücret tutarları hizmet erbabının ücretinden indirilmektedir.

Engellilik İndiriminden Yararlanmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen engelliler aşağıdaki belgelerle birlikte Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde ise Defterdarlıklara bağlı Gelir Müdürlüğüne, Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, Vergi Dairesi bulun- ayan ilçelerde ise Mal Müdürlüklerine bir dilekçe ile başvuracaklardır.

Engelli Hizmet Erbabı İçin

• Çalıştığı iş yerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı,
• TC. Kimlik Numarası,
• ilgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği,
• müracaat formu – Dilekçe.

Hizmet Erbabının Bakmakla Yükümlü Olduğu Engelli Kişilerin Müracaat­ında:

• Çalıştığı iş yerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp kaşelenmiş yazı,
• müracaat formu – Dilekçe,
• bakmakla yükümlü kişinin T.C. Kimlik Numarası,
• bakmakla yükümlü olduğuna dair belge,
• ilgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği.

Engelli Serbest Meslek Erbabı İçin:

• Müracaat formu- Dilekçe,
• Vergi kimlik numarasını gösteren belge (Vergi levhasının fotokopisi),
• TC. Kimlik Numarası,
• ilgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı yada noter tasdikli örneği.

Serbest Meslek Erbabının Bakmakla Yükümlü Olduğu Engelli Kişiler İçin:

• Müracaat formu – Dilekçe,
• Vergi kimlik numarasını gösteren belge (Vergi levhasının fotokopisi),
• bakmakla yükümlü kişinin ve engelli kişilerin T.C. Kimlik Numarası,
• bakmakla yükümlü olduğuna dair belge,
• ilgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı yada noter tasdikli örneği.

Engellilik İndiriminden Yararlanma Hakkına Sahip Basit Usulde Vergilen­dirilen Engelliler İçin:

• Müracaat formu – Dilekçe,
• Vergi kimlik numarasını gösteren belge (Vergi levhasının fotokopisi),
• TC. Kimlik Numarası,
• İlgili yönetmeliğe uygun Sağlık Kurulu Raporu olanlar için rapor aslı veya noter tasdikli örneği

Engellilik indirimi uygulamasının sağlayacağı yarar nedir?

Engelli sayılanların çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen dereceler itibariy­le tespit edilen aylık engellilik indirimi tutarları yıllar itibariyle şöyledir:

Bu tutarlar, engelli ücretlilerde ve bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretlilerde aylık tevkifat matrahından düşülür.

Serbest meslek erbabı olan engelliler ile, bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bu­lunan serbest meslek erbabının ve basit usulde vergilendirilenlerin yıllık beyan edilecek gelirlerinden (yukarıda aylık olarak belirlenen tutarlar yıllık olarak hesaplanarak) indirilir.

Dolayısıyla, ücretlinin aylık matrahına girecekleri derecelere göre asgari % 15 serbest meslek erbabında ve basit usulde vergilendirilenler de ise yıllık kazançlarında asgari % 15 katkı sağlayacaktır.

Asgari geçim indirimi uygulamasından da yararlanabilir mi?

Engellilik indiriminden yararlanan bir ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken, Engellilik indirimi mahsup edilecek ve engellilik indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da, yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’si mahsup edilecektir. Mahsup edilecek tutarın gelir vergisi tutarını aşamayacak ve mahsup edilemeyen asgari geçim indirimi tutarı diğer dönemlerde mahsup edilemeyecektir.

Engellilik indiriminden yararlanan bir ücretlinin, indirim nedeniyle gelir vergisi matrahının kalmaması durumunda, gelir vergisi tevkifatı yapılamayacağı için, asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanması mümkün değildir. Asgari geçim indirimi uygulamasında esas olan, ücretlinin vergi matrahının doğması ve bu matrah üzerinden de gerçek usulde gelir vergisi tevkifatının yapılmış olmasıdır. Ancak, engellilik derecesine göre engellilik indirimi uygulaması sonrasında ücretlinin gelir vergisi matrahının kalması veya hizmet erbabına aylık maaş ödemesi dışında, vergiye tabi diğer ödemelerin yapılması durumunda, yapılan gelir vergisi tevkifatını aşmamak üzere, ücretlinin asgari geçim indiriminden yararlanması mümkün bulunmaktadır.

Ancak, ödenecek asgari geçim indirimi tutarı aylık asgari ücret üzerinden hesap edi­len fazla olamayacaktır. Konuya ilişkin bir örnek aşağıda verilmektedir.

Asgari Geçim İndiriminin Hesaplanmasına İlişkin Tablo

Engelli indirimi ne kadar avantaj sağlar?

2015 Yılı Aylık Engellilik İndirimi Tutarları Ve Sağlanan Vergi Avantajı

Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişi Ne Demektir?

Engellilik indirimi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan tebliğle, bakmakla yükümlü olunan kişi tanımlanmıştır. Bu tabirden engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumunun mevzuatına göre yükümlü sayılan anne, baba, eş ve çocukları anlaşılacaktır. Çocuklarda yaş sınırlamasına gidilmeksizin işlem yapılmaktadır.

Başka Amaçlarla Alınmış Raporlar Engellilik İndiriminde de Geçerli midir?

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen vatandaşlar diğer kurumların şevki sonucu aldıkları raporlarla (rapor aslı veya noter onaylı) ve gerekli diğer belgelerle birlikte ilgili müdürlüklere başvurabileceklerdir.

İş yerini Değiştiren Ücretliler Ne Yapacaklardır?

Herhangi bir şekilde iş yeri değiştiren ücretlilerin daha önce işlem tesis ettirdikleri düdüklere, yeni iş yerlerinin adreslerini bildirerek, buradan yeni iş yerlerine hitaben yazı almaları yeterli olacaktır. Bu engellilerin yeniden rapor almalarına gerek yoktur. Bulundukları il sınırları dışına giden ücretlilerde aynı şekilde hareket edebi­leceklerdir.

Asgari Geçim İndiriminin Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Asgari Üc­ret Tutarı Nedir?

Asgari geçim indirimi tutarının hesaplanmasında, ücretin elde edildiği takvim yılı başında belirlenen 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarı esas alınmaktadır. 2013 takvim yılı boyunca asgari geçim indirimi tutarı­nın hesaplanmasında dikkate alınacak asgari ücretin aylık brüt tutarı ile yıllık brüt tutarı şöyledir;

Engellilik İndiriminden Faydalanan Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygu­laması

Engellilik indiriminden yararlanan ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken engellilik indirimi düşülecek, kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’si mahsup edilecek­tir. İndirilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacak ve asgari geçim indirimi farkı diğer dönemlerde de değerlendirilmeyecektir.

Asgari geçim indirimi tutarının, ücretlinin aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate alınmayacaktır. Dolayısıyla, ücretlinin yararlanacağı aylık asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanan aylık vergi tutarını aşamayacaktır.

Engellilik İndiriminden Faydalanan Hizmet Erbabı Asgari Geçim İndiri­len Nasıl Yararlanır?

Engellilik indiriminden yararlanan bir ücretlinin aylık gelir vergisi matrahı hesaplanırken engellilik indirimi mahsup edilecek, engellilik indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’sinin mahsup edilmesi gerekmektedir. Mahsup edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacak ve mahsup edilemeyen asgari geçim indirimi tutarı sonraki dönemlerde de değerlendirilmeyecektir.

Engellilik İndiriminin Uygulamasında Özellik Gösteren Durumlar Nelerdir?

Asgari geçim indirimi, mükellefin 18 yaşını veya tahsilde olup, 25 yaşını doldurmamış çocukları için uygulanması gerekir. Bu yaş hadlerini aşmış olan ve mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan, bakıma muhtaç ve engellilik indiriminden faydalanan engelli çocuklar için asgari geçim indiriminden yararlanılması mümkün değildir.

Ücretlinin çalıştığı bakanlık ve bu bakanlığa bağlı olarak kurulan döner sermayeden aldığı ek ödemeler ile maaş ödemelerinin tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilmesi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuğunun rahatsızlığı nedeniyle faydalanması gereken engellilik indiriminin ek öde­meler ile maaş ödemelerine ilişkin ücretler toplamına uygulanması gerek­mektedir.

Ücretlilere yapılan ilave ödeme ve ikramiye ödemeleri de Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesi hükmü gereğince ücret olarak değerlendirilece­ğinden, söz konusu ücret ödemelerinin de hizmet erbabının asıl ücretine dahil edilerek, engellilik derecesine uygun engellilik indirimi tutarlarının indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Ücret geliri elde edenlerin bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunma­sı halinde, bu kişiler dolayısıyla engellilik indiriminden faydalanması mümkün bulunmaktadır.

Şirket ortağı ve yönetim kurulu üyesi olan bir kimsenin şirketten yapılan huzur hakkı ödemeleri ücret niteliğinde olduğundan, bu ödemelere engellilik indirimi uygulanacağı tabiidir. Ancak, kuramların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları, menkul sermaye iradı olarak değerlendiri­leceğinden, sermaye payı oranında dağıtılan kar payına engellilik indirimi­nin uygulanması mümkün değildir.

• Gerçek usulde ticari faaliyette bulunanların engellilik indiriminden fayda­lanması mümkün bulunmamaktadır.
• Basit usule tabi mükelleflerin gelir vergisi matrahlarının tespitinde, engelli­lik derecelerine göre belirlenen tutarlar gelir vergisi beyannamesinde bildi­rilecek gelirlerden (yıllık olarak) indirim konusu yapmaları mümkündür.
• Emekli olarak işten ayrıldıktan sonra iş yerinde tekrar çalışmaya başlayan­lara yapılan ve gelir vergisi tevkifatına tabi olan ücretlere engellilik indiri­mi uygulanması mümkün bulunmaktadır.
• Aylık dönemler itibariyle yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi sıra­sında, engellilik indiriminin aylık ücret matrahını aşan kısmı için herhangi bir vergi iadesi yapılması mümkün değildir.

Bankaların idari kararı sonucu, tek taraflı iradesi doğrultusunda banka emeklilerine yılda bir defa karşılıksız olarak yapılan kuruluş ikramiyesinin, Gelir Vergisi Kanununun 2. maddesinde yer alan gelirin unsurları kapsa­mında değerlendirilmediğinden, bu ödeme nedeniyle engellilik indirimin­den yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.