Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek Suçu Nedir? Cezası Ne Kadar?

MADDE-205– (1) Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi hâlinde, verilen ceza yarı oranında artırılır.

205. madde 765 sayılı Kanunun 348. maddesine karşılık olarak dü­zenlenmiş olup, resmi belgeyi bozan, yok eden veya saklayan kişi yönünden 2 ila 5 yıl arası cezai yaptırım getirmiştir. Bu hareketlerden biri kamu gö­revlisi tarafından yapılmış olursa, suçun nitelikli hali oluşacaktır. Bura­da sahte belge suçun konusu olmayıp, gerçek resmi belge suçun konu­sunu oluşturmaktadır. Yani gerçek belgenin bozulması, yok edilmesi veya saklanması söz konusu olacaktır.

765 sayılı TCK’nun 348. maddesinde düzenlenen resmi “belgeyi yok etme, bozma ve gizlemek” suçu 5237 sayılı TCK’nun 205. maddesin­de düzenlenmiştir. 348. maddede resmi ve özel belgeyi yok etme gizleme ve bozma fiilleri birlikte düzenlenip yaptırım yönünden ilgili maddelere yolla­ma yapılmasına karşılık, 5237 sayılı TCK’da resmi belgeyi yok etme, bozma ve gizlemek suçu 205 ve özel belgeyi yok etme, bozma ve gizle­mek suçu ise 208. maddede yaptırımları da gösterilmek suretiyle ayrı ayrı düzenlenmesi tercih edilmiştir.

Suçun konusu, hukuken geçerli, yani gerçek bir resmi belgedir. Ger­çek bir resmi belgeyi bozma, yok etme veya gizleme eylemlerinin suç sayılabilmesi için, kanıt niteliğindeki bir belgeye ilişkin olarak gerçekleşti­rilmiş olması gerekir. Aksi takdirde, kanıt niteliği taşımayan bir resmi belgenin değil,edebi ya da iktisadi değer taşıyan bir belgenin yok edilmesi gizlenmesi ya da bozulması durumunda mala zarar verme ya da hırsızlık suçu oluşabileceği gibi hiçbir suçun oluşmaması da olasıdır. 

Bu suçta korunan hukuki değer, kamunun güvenidir.

Maddede, resmi belgeyi bozmak, yok etmek ve gizlemek fiilleri, resmi belgede sahtecilik suçundan ayrı bir suç olarak ceza yaptırımı altına alınmıştır. Sahtecilik suçu, düzenlenen belgenin veya belgede yapılan deği­şikliğin başkasını aldatıcı nitelikte olmasını gerektirir. Bu maddede tanımla­nan suçun işlenmesi, başkasını aldatma özelliği taşımayabilir. 

Bir belgeyi yok etme ve bozma eylemleri, sahtecilik suçunun bir tü­rüdür. Çünkü, fail, gerçeğe aykırı bir iddianın sahte bir belgede düzenlen­mesi ile gerçek bir iddiaya dayanak oluşturan belgenin ortadan kaldırılması ya da gizlenmesi arasında meydana gelen sonuç açısından fark bulunma­maktadır. Her iki halde kanıt niteliğindeki belgelerden yoksun kalma söz konusudur. Bozmak da aynı nitelikte bir eylemdir. Bir belgede küçük silinti­ler oluşturma, belgenin değiştirilmesi olunca, daha büyük silintilerin bozma olarak tanımlanması ve aynı şekilde sahtecilik olarak nitelendirilmesi do­ğaldır. 

Suçun Faili

Suçun faili herkes olabilir. Ancak belgeyi yok eden veya bozan failin kamu görevlisi olması durumunu aynı maddede ağırlaştırıcı hal olarak kabul edilmiştir.

Bu suç, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir. Resmi belgenin kamu görevlisi tarafından bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi, bu suçun nite­likli şekli olarak tanımlanmıştır. Bu suç açısından özellik arz eden husus, suçun konusunu oluşturan belgenin, kamu görevlisinin görevi gereği düzen­lemeye yetkili olduğu belge olması gerekmez. Gerçek bir resmi belgenin kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı olarak bozulması, yırtılması, yok edilmesi veya gizlenmesi hâlinde, ikinci cümledeki suçun nitelikli hali oluşur. Nedensellik bağının oluşması koşulu aranmaz failin kamu görevlisi olması yeterlidir. 

Suçun Manevi Unsuru

Suç kasten işlenebilen suçlardan olup, failin, ortadan kaldırdığı, boz­duğu veya gizlediği belgenin gerçek olduğunu ve hukuki değeri olduğunu bilerek, zarar verme bilinciyle hareket etmesi gereklidir.

Doğrudan kastla işlenebilir. Fail, resmi bir belgeyi bozma, yok et­me veya gizleme eylemlerini bilerek ve isteyerek gerçekleştirmelidir. Taksirle bu suçun işlenmesi olanaklı değildir.

Suçun Maddi Unsuru

Maddede, seçimlik hareketli bir suç düzenlemesi yapılmıştır. Seçim­lik hareketler ise, bozma, yok etme ve gizlemek olarak tanımlanmıştır.

Bozmak kavramı; Gerçek bir resmi belgenin maddi varlığına dokunmadan, esaslı unsurlarından bir yada bir kaçında silme, kazıntı yapmak gibi fiillerle belgede yararlanma olanağının olanaksız hale getirilmesi anla­tılmak istenmiştir. 

Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 19.09.2002 gün 1740 esas 10328 ka­rar sayılı ilamında, borç tam olarak ödenmeden hak sahibinin bilgi ve onayı dışında iptal anlamına gelecek şekilde iki çizgi çizdikten ve bitti şeklin­de de yazmak suretiyle, borç doğuran senedin hukuksal değerini ortadan kaldırmak şeklinde gerçekleşen eylem 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 348. maddesi kapsamında suç olarak kabul edilmiştir.

Gizleme; Belgenin maddi varlığına ve içeriğine zarar vermeden, bel­ge üzerinde hak sahibi olanın tasarruf hakkını ortadan kaldırmaktır. Gizle­menin sürekli olması koşulu aranmamıştır.

Yok etmek; ( Ortadan Kaldırmak) ise, belgenin maddi varlığına son vermektir.

Failin belgeyi ele geçirme biçimi önemli değildir. Rızaya dayalı ola­rak eline geçirmiş olsa bile seçimlik hareketli suçu oluşturan fiillerden her­hangi bir gerçekleşmiş ise Türk Ceza Kanununun 205. maddesinde düzenle­nen suç oluşur.

Suçun oluşması açısından zarar oluşması koşulu aranmaz, yasa ko­yucu zarar olasılığının varlığını yeterli görmüştür ve gerçek bir resmi belge­ye yönelik hareketlerin zarar olasılığını doğurduğunu da kabul etmiştir.

Bir belgenin aslı veya sureti birden fazla olupta bunlardan sadece birinin ortadan kaldırılması halinde, aslı ortadan kaldırılan belgenin ayrıca suretinin bulunması, suçun tamamlanmasına etkili değildir. Doğal olarak belgenin daha önceden onaylı bir fotokopisinin alınmış olması da suçun oluşmasına etki yapmaz.

Özel Haller

Suça Etki Eden Sebepler

Ağırlaştırıcı Sebep ( Suçun Nitelikli Hali)

Bu suç, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir. Resmi belgenin kamu görevlisi tarafından bozulması, yok edilmesi veya gizlenmesi, bu suçun nite­likli şekli olarak tanımlanmıştır. Kamu görevlisinin görevi gereği düzenle­meye yetkili olduğu ya da yetkili olmadığı resmi belgeye ilişkin olarak bu eylemleri gerçekleştirmesi durumunda YTCK’nın 205. maddesinde öngö­rülen suç oluşur. Suçun cezası yarı oranında arttırılarak hükmolunur.

Maddenin birinci fıkra ikinci cümlesinde öngörülen “Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırı­lır’ şeklindeki ağırlaştırıcı unsurun kabul edilmesinin iki temeli vardır. Birincisi kamu görevlisinin belgeye ulaşmadaki ihtimalinin fazla olması, İkincisi ise, kamu görevlisi devlet ve kamu adına hizmet gördüğü için, onun sahteciliği, suç ve ceza politikası açısından daha ağır bir fiildir. Zira bu durumda kamu otoritesi daha fazla zedelenir.

Hafifletici Sebep

Kanunun 211 maddesindeki 1/2 oranındaki ceza indirimi bu madde içinde söz konusudur.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Teşebbüs

Bu suça teşebbüs mümkündür.

Resmi belgenin asli unsuruna zarar verilmemişse suçun teşebbüs aşılmasında kaldığı kabul edilmelidir.

Resmi bir belgeyi bozmak, yok etme veya gizleme suçu ancak bel­geden yararlanılmasının olanaksız hale geldiği anda tamamlanır. Bu nedenle suça kalkışma olanaklıdır. Yırtılan parçaların tekrar bir araya getirilip bel­gemin, kendisinden yararlanılır hale getirilmesi durumunda eylemin teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilebilir.

İştirak

Bu suça iştirakin her hali olanaklıdır.

İçtima

Fail, bozmak, yok etmek veya gizlemek istediği belgeyi ele geçir­mek için başka bir suç işlese, ikinci suç, bozmak, yok etmek veya gizle­mek suçunun öğesini ya da ağırlaştırıcı nedenini oluşturmadığından YTCK’nın 42. maddesinde düzenlenen bileşik suç hükümlerinden yararlanılamaz. Gerçek içtima kuralınca ayrı ayrı suçlar oluşur. Aynı düşünce, örneğin zimmet suçunun gizlenmesi için bu suçun işlenmesi du­rumunda da geçerlidir.

Yaptırım, Suçun Kovuşturulması, Yetkili Mahkeme

Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıl­dan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Suç kamu görevlisi tarafından işlenmişse, verilecek ceza yarı oranın­da artırılır.

Suçun kovuşturulması şikayet koşuluna bağlı değildir. Soruşturma ve kovuşturma işlemleri doğrudan doğruya C.Savcılığı tarafından yapılır.

Görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.