Vergiden Muaf Esnafın Sigortalılığı ve Bildirimi

5510 Sayılı Kanun’un 4. maddesinde sigortalı sayılanlar esas iti­bariyle üçe ayrılmıştır. Bu üçlü ayrımın ikinci ayağını oluşturan 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre; köy ve mahalle muhtar­ları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağım­sız çalışanlardan ise;

• Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,
• Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
• Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, serma­yesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
• Tarımsal faaliyette bulunanlar sigortalı sayılmaktadır.

Bu madde hükmüne göre vergiden muaf olan esnaflar 4/b kapsa­mında sigortalı sayılmaktadırlar (2. alt bende göre). Ancak bunların sigortalı sayılabilmeleri için esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olmaları koşulu getirilmiştir.

Bununla birlikte 5510 Sayılı Kanun’un 6. maddesinin birinci fık­rasının (k) bendi ile vergiden muaf esnafın sigortalılığına bazı sınırla­malar getirilmiştir. Buna göre, kendi adına ve hesabına bağımsız çalı­şanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıt­lı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraf­lar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırı­nın otuz, katından az olduğunu belgeleyenler 5510 Sayılı Kanun’a göre sigortalı sayılmayacaklardır.

5510 sayılı Kanun’un 7. maddesine ve yeni Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 11. maddesine göre gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları esnaf ve sanatkârlar sicil müdürlüklerine kayıtlı oldukları tarihten itibaren başlamaktadır.

Ayrıca gelir vergisinden muaf olanların kayıt ve tescil işlemleri ile ilgili olarak kanunla kurulmuş ilgili meslek kuruluşlarının görüşleri alınacaktır.

Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları, Esnaf ve Sanat­kar Sicil Müdürlüklerine tescil tarihi itibariyle başlar ve bu tarih Esnaf ve Sanatkar Sicil Müdürlüklerince Kuruma onbeş gün içinde bildirilir.

Gelir vergisinden muaf olanlar için sigortalılık, esnaf ve sanatkâr sicili kaydının silindiği veya aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük ka­zanç alt sınırının otuz katından az olduğunun belgelenmesi tarihinden itibaren sona erer.

Sigortalılıkları sona erenlerden muafiyet şartlarının ortadan kalk­tığını esnaf ve sanatkârlar odaları birliğinden alacakları belge ile bir­likte 15 gün içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları, belgenin dü­zenlendiği tarihten, 15 günlük süreyi geçirenlerin ise, bildirimin Ku­rum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren başlar. Bu tarih sigortalı- larca ve ilgili kuruluşlarca Kuruma bildirilir.

Muafiyet şartlarının ortadan kalktığına ilişkin olarak ilgili kuru­luşlardan alman belgenin adi posta veya kargo ile gönderilmesi hâlin­de Kurum kayıtlarına intikal tarihi, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde postaya veriliş tarihi Kuruma in­tikal tarihi olarak kabul edilir.

Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerindeki kayıtlarının silindiği tarihte sona erer, bu tarih Esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince ve sigortalılarca on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Kuruma bildirilir.

Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılık esnaf ve sanatkar sicili kaydının silindiği veya aylık faaliyet gerlirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının Kanunla tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu esnaf ve sanatkarlar odaları birliklerinden alacakları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan muafiyet belgesi ile belgeleyerek on gün içinde Kuruma intikal ettirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendi­ği tarihten, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise belgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren sona erer ve bu tarih sigortalılarca on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Kuruma bildiri­lir.

Gelir vergisinden muaf olan, ancak esnaf ve sanatkârlar sicili kaydına istinaden 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsa­mında sigortalı sayılanlardan, bu sigortalılıklarının devamı sırasında, hizmet akdi ile çalışanların çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce­sinden sigortalılıkları sona erer.