Ücret alacaklarında zamanaşımı – Yargıtay kararları
Davacı, mahkemece alınan bilirkişi raporuna göre fazla çalışma, ikramiye, çocuk, aile, eğitim, yol vc yakacak yardımı alacakları yönünden davasını ıslah etmiştir. Davalı işveren, ıslaha karşı süresinde verdiği yazılı itiraz dilekçesinde zamanaşımı definde bulunmuştur.
Borçlar Kanunun 126/3 maddesine göre işçi ücretlerine ilişkin davalar 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Fazla çalışma, ikramiye, çocuk, aile, eğitim, yol vc yakacak yardımı alacakları bu tür alacaklardandır. Bu nedenle ıslahla talep edilen Fazla çalışma, ikramiye, çocuk, aile, eğitim, yol ve yakacak yardımı alacaklarından, ıslah tarihinden geriye doğru 5 yılın dışında kalan kısmı zamanaşımına uğramıştır.
Mahkemece yapılacak iş, ıslahla talep edilen ve zamanaşımına uğramayan fazla çalışma, ikramiye, çocuk, aile, eğitim, yol ve yakacak yardımı alacağı, gerekirse bilirkişiden ek rapor alınarak belirlenmeli ve oluşacak sonuç doğrultusunda fazla çalışma, ikramiye, çocuk, aile, eğitim, yol ve yakacak yardımı alacakları hakkında bir karar verilmelidir.
9. HD. 2009/26776 E. 2009/36953 K. 24.12.2009
…Davacı 19.11.2003 tarihinden önce gemi adamı olarak çalıştığı dönemde fazla çalışma yaptığını ve kendisine sefer primi ödendiğini ispat etmiştir. Davacı dava dilekçesinde 100 TL fazla çalışma, 100 TT sefer primi talep etmiştir. Dava 09.09.2005 tarihinde açılmıştır. Bilirkişi tarafından işçilik alacaklarının hesaplanması üzerine davacı 17.4.2009 tarihinde davasını ıslah etmiştir. Bunun üzerine davalı taraf zamanaşımı savunmasında bulunmuştur. Hem mülga 818 sayılı Borçlar Kanunun 126/3, hem de 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Borçlar Kanunun 147/1 maddesine göre işçi ücretlerine ilişkin davalar 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Fazla çalışma ve sefer primi alacakları bu tür alacaklardandır. Bu nedenle ıslahla talep edilen fazla çalışma ve sefer primi alacağının ıslah tarihinden geriye doğru 5 yılın dışında kalan ve dava dilekçesinde talep edilen miktardan fazla olan kısmı zamanaşımına uğramıştır. Mahkemece dava dilekçesinde talep edilen ve zamanaşımına uğramayan 100 TL fazla çalışma ile 100 TL sefer primi alacaklarının hüküm altına alınması gerekirken reddi hatalıdır.
9. HD. 2011/35376 E. 2013/28177 K. 05.11.2013
…Davalı vekili bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde zamanaşımı defini ileri sürmüş, söz konusu dilekçe duruşmada okunmuştur. Davacı vekili zamanaşımı definin süresi içinde yapılmadığına dair açıkça itirazda bulunmamıştır.
Öte yandan ıslah dilekçesinin tebliğinin ardından da ıslaha konu olan miktar yönünden zamanaşımı defi ileri sürülmüştür.
Böyle olunca her iki zamanaşımı defi dikkate alınmalı ve gerekirse bilirkişiden ek hesap raporu alınarak sonuca gidilmelidir. Bu husus da fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatil ücretleri yönünden kabule göre ayrı bir bozma nedenidir.
9. HD. 2006/8686 E. 2006/15786 K. 30.05.2006
…Davacı ile davalı arasındaki ilişki iş kanunundan kaynaklanmaktadır. Avans ücreti iadesi isteğinde sebepsiz zenginleşmeye dair Borçlar Kanunu 66. maddesindeki zamanaşımı süresi uygulanamaz.
İş kanunu 32. maddesine göre zamanaşımı süresi değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekir iken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9. HD. 2008/5793 E. 2009/19767 K. 03.07.2009
…Davacı işçi daha önce açmış olduğu kısmi davada muvazaalı olarak alt işveren işçisi olarak gösterildiğini, gerçekte davalı İ.AŞ nin işçisi olduğunu belirterek toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan bir takım isteklerle ilave tediye alacaklarının ödetilmesini talep etmiş, fazlaya dair hakları saklı tutularak talebi doğrultusunda karar verilmiştir.
Kesinleşen söz konusu karar üzerine davacı işçi temyize konu olan bu ek davada kalan haklarını talep etmiştir.
Davalı vekili ek davada usulüne uygun olarak zamanaşımı defini ileri sürmüştür.
Mahkemece, muvazaanın olduğu yerde zamanaşımı süresinin işlemeyeceği gerekçesiyle bakiye haklar yönünden karar verilmiştir.
Davaya konu olan işçilik alacakları yönünden Borçlar Kanunun 126. maddesi uyarınca 5 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir. Anılan Kanunun 128. maddesinde, “müruru zaman alacağın muaccel olduğu zamandan başlar” şeklinde kurala yer verilmiştir. Davaya konu istekler toplu iş sözleşmesinden ve 6772 sayılı yasadan kaynaklanmakta olup, tamamı için muaccel oldukları tarihten itibaren zamanaşımı süresi işlemeye başlamaktadır.
Borçlar Kanunun 132. maddesinde zamanaşımı süresinin işlemesine engel olan ve tatil eden durumlar sınırlı olarak belirtilmiştir. Yine aynı yasanın 133. maddesinde zamanaşımını kesen nedenlere yer verilmiştir.
Asıl işveren alt işveren ilişkisinde muvazaanın varlığı, Borçlar Kanununda zamanaşımı süresinin işlemesine engel olan, tatil eden ya da kesen nedenler arasında gösterilmemiştir.
Bu durumda davalı tarafın usulüne uygun olarak ileri sürdüğü zamanaşımı defi üzerinde durulmalı ve gerekirse bilirkişiden bu yönde hesap raporu alınarak ek dava tarihinden geriye doğru gidildiğinde son 5 yıl öncesinde gerçekleşen işçilik alacakları belirlenmeli ve zamanaşımına uğrayan söz konusu miktarlar yönünden isteklerin reddine karar verilmelidir.
9 HD. 2006/27151 E. 2006/30090 K. 14.11.2006
…Davacı, davalı İ.M..’ye ait işyerinde, taşeron şirketler işçisi olarak 24.06.1996-31.05.2005 tarihleri arasında çalıştığını, iş sözleşmesinin haksız feshedilmesi üzerine açmış olduğu işe iade davasının kabul ile sonuçlanarak kesinleştiğini ve ilgili davada asıl işveren olan davalı İ.M… ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, alt işveren işçisi olarak gösterilmesi sebebiyle kendisine asıl işveren emsal işçilerinden düşük ücret ödendiği ve sosyal yardım ödemelerinden yararlandırılmadığını ve işe iade kararı sonrasında süresi içerisinde başvuruda bulunmasına rağmen işe başlatılmadığını ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatları ile bir kısım işçilik alacaklarının tahsilini istemiştir.
Somut olayda davacı dava dilekçesi ile 1.00 TL fark ücret alacağı talebinde bulunmuştur 02.03.2009 tarihli ıslah dilekçesinde ücret fark alacağını ıslah etmemiştir. Bu alacağa ilişkin ek dava yolu ile talep de bulunmuş ve her iki dosya birleştirilerek yargılamaya devam edilmiştir.
Ücret fark alacağına ilişkin ck dava 22.05.2009 tarihinde açılmış olup, davalı vekili ck dava ile talep edilen miktarlar yönünden süresi içerisinde zaman aşımı defini ileri sürmüştür. Ek dava yolu ile talep edilen ücret fark alacağı yönünden zamanaşımı defi dikkate alınarak 22.05.2004 tarihinden itibaren hesaplama yapılması gerekirken, ıslah tarihi esas alınmak sureti ile 02.03.2004 tarihinden itibaren hesaplama yapılmış olması da hatalıdır.
22. HD. 2013/7466 E. 2013/16983 K. 09.07.2013
…Davacı davalı belediyeye ait işyerinde 08.10.2004-15.05.2009 tarihleri arasında temizlik işlerinde şoför olarak çalışmıştır. Davacı vekili tarafından
dava konusu miktarların artırılmasına yönelik olarak 26.08.2013 tarihinde yapılan ıslaha karşı davalı vekilleri süresi içinde zamanaşımı def’ini ileri sürmüştür. Dava tarihinde yürürlükte bulunan mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 126/3. maddesine göre işçi ücretlerine ilişkin davalar beş yıllık zamanaşımına tabidir. Dava konusu ücret, fazla çalışma, asgari geçim indirimi ücret alacağı bu tür alacaklardandır. Bu sebeple ıslahla talep edilen fazla çalışma ücret alacağının ıslah tarihinden geriye doğru beş yılın dışında kalan kısmı zamanaşımına uğramıştır. Davalıların ıslaha karşı yaptığı zamanaşımı savunması dikkate alınmadan yazılı şekilde karara verilmesi hatalı olmuştur. 22. HD 2014/1366 E. 2014/7500 K. 09.04.2014