Tüketici ile satıcı sağlayıcı arasında düzenlenen mesafeli sözleşmelerde tüketicinin sözleşmeden cayma hakkı bulunmaktadır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre mesafeli sözleşmeler, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.

MESAFELİ SÖZLEŞMELERDE SATICI/SAĞLAYICININ ÖN BİLGİLERNDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında mesafeli sözleşme kurulmadan veya tüketicinin teklifi kabul etmesinden önce, satıcı/ sağlayıcının tüketiciyi ön bilgilendirme yükümlülüğü bulunmaktadır. Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.5’te yer alan tüm hususlar hakkında tüketici, satıcı/sağlayıcı tarafından bilgilendirilmek zorundadır.

Ön bilgilendirme yapıldığına ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcı ile aracı hizmet sağlayıcıya aittir. Ön bilgilendirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde tüketicinin sözleşmeden cayma hakkı süresi 1 yıl 14 gün olacaktır.

TÜKETİCİNİN CAYMA HAKKI NEDİR?

Tüketici işlemlerinde, satıcı/ sağlayıcıya nazaran tüketicinin, daha zayıf bir konuma düşebilme riskini taşımasından ötürü hukukumuzda tüketici kanun ve yönetmeliklerle korunmaktadır. Fiziki olmayan bir şekilde düzenlenen mesafeli satış sözleşmelerinde, tüketicinin malı/ hizmeti doğrudan görememesi nedeniyle kanun koyucu tüketici aleyhine doğan durumlar karşısında tüketiciyi korumak adına cayma hakkını getirmiştir.

Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanılması ile birlikte tüketici mesafeli sözleşmeden caymış olacaktır. Böylece tüketici, malı satıcı/ sağlayıcı iade edecektir.

TÜKETİCİ CAYMA HAKKINI NASIL KULLANILIR?

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği m.11’e göre; Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.

Cayma hakkının kullanılmasında tüketici, cayma formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da bulunabilir. Tüketiciye internet üzerinden cayma hakkının kullanmasını sağlayan satıcı/sağlayıcılar, tüketicilerin iletmiş olduğu cayma taleplerinin kendilerine ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal iletmek zorundadır. Cayma hakkının kullanıldığına ilişkin ispat yükü tüketiciye aittir.

CAYMA HAKKININ KULLANIM SÜRESİ

Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.

Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;

1. Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,

2. Birden fazla parçadan oluşan mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,

3. Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün esas alınır.

CAYMA HAKKININ KULLANILMASININ SONUÇLARI

Tüketici Bakımından;

Satıcı veya sağlayıcı malı kendisinin geri alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketici cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on dört gün içinde malı satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır.

Tüketici, cayma süresi içinde malı, işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.

Satıcı Bakımından;

Satıcı, cayma hakkına konu malın, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Ancak tüketicinin malı, iade için öngörülenin haricinde bir taşıyıcı ile iade etmesi durumunda söz konusu yükümlülük malın satıcıya ulaştığı tarihten itibaren başlar.

Platform üzerinden kurulan ve bedelin tahsiline aracılık edilen mesafeli sözleşmelerde aracı hizmet sağlayıcı, teslim sonrası bedelin satıcıya aktarıldığı durum hariç olmak üzere belirtilen ödemelerin tüketiciye iade edilmesinden satıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur.

CAYMA HAKKININ İSTİSNALARI

Tüketici ve satıcı/sağlayıcı arasında aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:

• Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

• Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.

• Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.

• Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.

• Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.

• Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.

• Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.

• Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.

• Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayri maddi mallara ilişkin sözleşmeler.

• Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

• Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler.

• Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akılı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler.

• Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler.

• Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler.

GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Tüketici uyuşmazlıklarında görevli mahkemeler ihtisas mahkemeleri olan Tüketici mahkemeleridir. Yetkili mahkemeler ise genel yetki kuralı gereğince davalının bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak Tüketici mahkemelerinde dava açabilmek için öncelikle zorunlu arabuluculuk şartının yerine getirilmiş olması gerekmektedir.

Ayrıca uyuşmazlık konusunun, Tüketici mahkemesine başvuru sınırının altında olup Tüketici Hakem Heyetine başvuruyu zorunlu kılması halinde uyuşmazlığın çözümü adına öncelikle Tüketici Hakem Heyetine başvurulmalıdır. 2024 yılı Tüketici Hakem Heyetine başvuru sınırı  104.000 Türk Lirasının altında olan uyuşmazlıklar için geçerlidir.

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kayseri avukatlık büromuz Polat Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.