TCK m 287 Genital Muayene Suçu ve Cezası

MADDE 287.- (1) Yetkili hâkim ve savcı karan olmaksızın, kişiyi genital mu­ayeneye gönderen veya bu muayeneyi yapan fail hakkında üç aydan bir yıla ka­dar hapis cezasına hükmolunur.

(2) Bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler açısından yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Açıklama

Hukuka aykırı biçimde genital muayene yapılmasını bağımsız bir suç olarak ta­nımlayan 287.madde hükmü, yeni bir düzenleme olup 765 sayılı ETCK’da karşılığı bulunmamaktadır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçla Korunan Hukuksal Değer

AİHS’nin 3.maddesine göre “hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz”. Bir insanın yaşamasını sağlamasının en önemli koşullarından birisi de, biyolojik bir olay olan yaşama süreci sırasında “rahat” ve “acısız” bir şekilde maddi ve manevi varlığını sürdürmesidir. Bu bağlamda “onur kırıcı” muamele, mağdurları aşağılayarak ve küçük düşürerek korku, ıstırap ve aşağılık duygusuna yol açan muameledir. Kuşkusuz “genital muayene” kişilerin beden bütünlüğü ve bireyin ruhsal sağlığı üzerinde olumsuz etkileri söz konusu­dur. Hukuka aykırı olarak kadınlar üzerinde yapılan bekaret ve sperm kontrolleri ile eşcinsel ve travestiler gibi kişilere yapılan aşağılayıcı muameleler AİHS’nin 3.maddesi kapsamında “onur kırıcı muamele” olarak kabul edilmektedir. AİHM, Y.F./Türkiye davasında, zorla polislerin de olduğu bir ortamda kadın doğum uz- manınca bir perdenin arkasında baş vurucunun jinekolojik muayeneye tabi tutul­masını AİHS’nin 8.maddesinin (özel hayatın korunmasının) ihlali olduğuna karar vermiştir.

Anayasanın 17/2.maddesi hükmüne göre, tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

5271 sayılı CMK’nun 75-81.maddeleri ile 1 Haziran 2005 günlü “Ceza Muhake­mesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre, cinsel organlar veya anüs bölgesinde yapılan mua­yene, iç beden muayenesine dahil olup sadece bir suça ilişkin delil elde etmek için, diğer bir anlatımla işlenmiş bir suçun delil, iz, eser ve emarelerini saptamak amacıy­la şüpheli veya sanığın (CMK 75.md.), diğer kişilerin (CMK 76.md.), kadının mua­yenesi (CMK 77.md.) ve moleküler genetik incelemeleri (CMK 78-80.md.) hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla yapılabilir. Cumhuriyet savcısının kararı yirmidört saat içinde hâkim veya mahkemenin onayına sunulur. Genital muayene konusunda adli kolluğa yetki ta­nınmamıştır. İç beden muayenesi yapılabilmesi veya vücuttan kan veya benzeri biyolojik örnekler alınabilmesi için müdahalenin, kişinin sağlığına zarar verme tehlikesinin bulunmaması gerekir. Suçun mağdurunun rızasının varlığı halinde genital (iç) muayene için hâkim veya mahkeme ile C.savcısının kararının bulunma­sına gerek yoktur (CMK 76/2.md.). Bir hukuk davasında da hâkim kararıyla genetik muayene yapılması mümkündür.

Bu düzenlemeler çerçevesinde YTCK’nun 287.maddesinde, yetkili hâkim ve sav­cı kararı olmaksızın, kişinin genital muayeneye gönderilmesi veya bu muayenenin yapılması suç olarak tanımlanmış; bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun veya tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler suç kapsamı dışında bırakılmıştır.

Bu suçla korunmak istenilen hukuksal yarar, ceza yargılamasına konu olan bir suça ilişkin delil elde etmek veya elde edilen delillerle karşılaştırma yapılması veya bir hukuk davasında yargılama konusu olayla ilgili olarak yapılmasına ancak hâ­kim veya mahkeme ya da savcı kararıyla izin verilen genital muayenenin yetkisiz kişilerce yapılmasının önlenmesi, böylece kişinin onur kırıcı muameleye maruz kalmamasının sağlanması ve dolayısıyla adliyenin korunmasıdır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Faili

Bu suçun faili, yetkili hâkim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayeneye gönderen veya bu muayeneyi yapan kişidir.

Genital muayeneye gönderen kişi, örneğin bir okul müdürü, kolluk görevlisi ve­ya herhangi bir kamu görevlisi veya ilgilinin aile bireylerinden biri veya diğer bir kişi olabilir. Genital muayeneyi yapan kişi ise tabip unvanı taşıyan bir kişi olabilir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Mağduru

Bu suçun mağduru ise, hukuka aykırı biçimde genital mua­yeneye maruz bırakılan kadın veya erkektir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Konusu

Bu suçun maddi konusu, yetkili hâkim ve savcı kararı olmaksızın hukuka aykırı biçimde yapılan genital muayene işlemidir.

“Genital bölge”, Adli Tıp uygulamasında, tenasül (üreme) organlarının (vagina, penis) bulunduğu kuyruk sokumu (koksiks) bölgesi, apışarası (parineum) bölgesi, ilye (gluteal/kaba et) bölgesi, makad (anüs) bölgesi, pudental (sadece kadın­larda) bölgeden oluşmaktadır. CMK’nun 75/4.maddesinde, cinsel organlar ve anüs bölgesinde yapılan genital muayenenin iç muayeneye dahil olduğu belirtil­miştir. Bu itibarla örneğin sadece kızlık (bekaret) kontrolü dahi bu suçun konusu­nu oluşturabilir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Maddi Unsuru

Bu suçun maddi unsuru, yetkili hâkim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayeneye göndermek veya bu muayeneyi yapmaktır. Buradaki “muayeneye gön­dermek” tabirinin, “muayeneye maruz bırakmak, muayene ettirmek” şeklinde anla­şılması gerekir. Muayeneyi yapmanın suçu oluşturabilmesi için mağdurun huku­ka aykırı olarak genital muayeneye maruz kalması, yani genital muayenenin ger­çekleşmiş olması gerekir. Sadece genital muayeneye göndermiş olmakta maddedeki kanuni tanımına göre bu suçu oluşturur.

Bu suç tanımıyla, kişilerin hukuka aykırı olarak genital muayeneye maruz bıra­kılmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, hasta-hekim ilişkisinin, bir hastalığın teşhis veya tedavisinin söz konusu olduğu durumlarda; hastanın, veli veya vasisinin isteği ile gerçekleştirilen genital muayenelerde 287.maddede tanım­lanan suç oluşmaz. Bir suça ilişkin maddi gerçeğin araştırılıp ortaya çıkarılması amacına yönelik olarak şüpheli veya sanık statüsünde olsun veya olmasın, kişinin genital bölgesinde araştırma yapılmasına ancak yetkili mahkeme, hâkim veya C.savcısı tarafından karar verilebilir (CMK 75., 76.md.). Bu karara istinaden hâkim tarafından kişi üzerinde gerçekleştirilecek olan muayenede hasta-hekim ilişkisi söz konusu olmadığı için, ilgili kişinin rızasının varlığına da gerek bulunmamaktadır. Bu durumda yapacağı muayene bakımından hekim, bilirkişi sıfatını taşıyacaktır. Bu itibarla, ortada bir suç nedeniyle başlatılmış soruşturma veya kovuşturma yoksa ya da bir hastalığın teşhis ve tedavisi amacıyla istenmemişse, kim tarafından talep edilmiş olursa olsun, kişi üzerinde genital muayene yapılamayacaktır. Aksi davra­nışlar, YTCK’nun 287.maddesinde tanımlanan suçu oluşturacaktır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Manevi Unsuru

Bu suç ancak doğrudan kastla işlenebilir. Suçun olası kastla veya taksirle işlen­mesi mümkün değildir. Failin bu suçu hangi saikle işlediği önemli değildir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru

Maddenin 2.fıkrasında “bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muaye­neler açısından yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz” denilerek hukuka uygun olan bu durumlarda genital muayeneye gönderme ve bu muayeneyi yapmanın suç kapsamı dışında bırakıldığı açıklanmıştır. Örneğin Umumi Hıfzısıhha Kanunu, zührevi hastalıklara yakalananlara muayene ve tedaviye devam etme zorunluluğu getirmiştir. Bu durumda kişinin genital muayenenin yapılması hukuka uygun olup, suç oluşturmamaktadır. Keza, yetkili hâkim veya C.savcısı kararıyla bir suç nede­niyle başlatılmış soruşturma veya kovuşturmada ya da teşhis veya tedavi amacıyla yapılan genital muayeneler de hukuka uygundur. Ancak hukuka uygun bularak yapılan muayenede sağlık mesleği mensubunun karşılaştığı suç belirtisini bildir­memesi 28O.maddeye uyan suçu oluşturur.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suça Etki Eden Nedenler

Bu suçtan dolayı cezanın artırılmasını veya daha az ceza verilmesini gerektiren özel bir hüküm öngörülmemiştir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Teşebbüs

Bu suça teşebbüs mümkündür.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu İştirak

Bu suça iştirak herhangi bir özellik arzetmez. Bu nedenle, suça müşte­rek fail, azmettiren ve yardım eden düzeyinde iştirak mümkündür.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu İçtima

Özel bir içtima kuralı getirilmediğinden, bu konuda genel hükümler (42-44.md.) uygulanacaktır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Kovuşturma

Suçun soruşturma ve kovuşturması genel hükümlere göre C.savcılığınca re’sen yapılır. Muayeneye gönderen ve muayeneyi yapan kamu gö­revlisi hakkında 4483 sayılı MDKGYHK hükümleri uyarınca soruşturma yapılır. Ancak, muayeneye gönderen kişi adli kolluk görevlisi (CMK 164.md.) ise kolluk amir ve memurları hakkında CMK’nun 161/5.maddesi uyarınca Cumhuriyet savcı­larınca doğrudan doğruya soruşturma yapılır. Vali ve kaymakamlar hakkında 4483 sayılı Kanun hükümleri, en üst dereceli kolluk görevlileri hakkında ise, hâkimlerin görevlerinden dolayı tabi oldukları yargılama usulü uygulanır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Görevli Mahkeme

5235 sayılı Kanunun lO.maddesi uyarınca bu suç dolayı­sıyla açılan davaya bakma görevi sulh ceza mahkemesine aittir.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Suçun Yaptırımı

Üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıdır.

TCK m 287 Genital Muayene Suçu Dava Zamanaşımı

YTCK’nun 66/1-e bendi uyarınca bu suçun dava zamana­şımı süresi sekiz yıldır.