TCK m 152 Mala Zarar Vermenin Nitelikli Halleri

MADDE 152.- (1) Mala zarar verme suçunun;

1. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya ka­munun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında,
2. Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında,
3. Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü diki­li ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
4. Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında,
5. Grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya iş­çi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında,
6. Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hak­kında,
7. Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görev­lisinin zararına olarak,

işlenmesi halinde, fail hakkında bir yıldan altı yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

• Mala zarar verme suçunun;

1. Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak,
2. Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle,
3. Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kulla­narak,

İşlenmesi halinde, verilecek ceza iki katına kadar artırılır.

TCK m 152 Mala Zarar Vermenin Nitelikli Halleri Açıklama

Yeni TCK.nun 152.maddesinde mala zarar verme suçunun nitelikli halleri iki fıkra halinde düzenlenmiştir. Bu maddenin 1.fıkrasında 7 bentte sayılan nitelikli haller, 765 sayılı eski Ceza Kanunumuzun 516/2.fıkrasının karşılığı olup aralarında esaslı farklılıklar bulunmamaktadır. Bu yeni düzenlemede eski Kanunda yer alan (516/2-2.bent) ve mala zarar verme suçunun “kişilere karşı cebir ve şiddet veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi” şeklinde bir nitelikli hale yer verilmemiştir. Buna karşılık, yasa koyucu mala zarar verme suçunun günümüzde işleniş şekilleri­nin ortaya çıkardığı tehlikeli durumları göz önünde bulundurarak bir takım yeni nitelikli hallere de Kanunda yer vermiştir. Bu yeni nitelikli haller, 152.maddenin 1.fıkrasının (e) ve (f) bentlerinde ve 2.fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde gösterilen hallerdir.

MALA ZARAR VERME SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ

2. maddede mala zarar verme suçunun nitelikli halleri tanımlanmıştır. Bu hal­lerin nitelikli unsur sayılmasının nedeni, verilen zararın büyük bir kitleyi etkileme­sinin olanaklı bulunmasıdır. Bu nitelikli haller ağırlı kİ arma göre iki fıkrada düzen­lenmiş, maddenin ikinci fıkrasında mala zarar verme suçunun çeşitli suretlerdeBu seçimlik hareketlerin suç oluşturabilmesi için “haklı bir neden olmaksızın” işlenmiş olması gerekir. Hareketin haklılığı halinde, sahipli hayvanın öldürülmesi veya işe yaramaz bir hale getirilmesi yahut değerinde azalmaya neden olunması 155/2.fıkradaki suçu oluşturmaz. Buradaki “haklı bir neden olmaksızın” ifadesi ile TCK.nun 24/2.maddesindeki “kanunun hükmü ve amirin emri”, 25.maddesindeki “zorunluluk hali”, 26.maddesin-deki “hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası” hallerinde olduğu gibi fiili hukuka uygun hale getiren, haklı bir gerekçesi bulunan tüm haller anlaşılmalıdır. Örneğin, sahipli bulunan yırtıcı bir hayvanın saldırısına uğrayan bir kimsenin bu hayvanı öldürmesinde, kuduz, ruam, kuş gribi gibi tehli­keli bir hastalığa tutulmuş olan sahipli bir hayvanın görevlilerce veya bu tehlikelere maruz kalan kimselerce öldürülmesi hallerinde bu fiiller Kanunun öngördüğü haklı bir nedene dayandığından 151/2.fıkradaki suç oluşmayacaktır. Bunun gibi, Borçlar Kanununun 57.maddesi, “zarar yapan hayvanların hal ve maslahat gerektirirse öldürülmesine” izin vermektedir.

Nitekim, Yargıtay; “sanığın olay anında müdahillere ait köpeklerin ağılında bu­lunan koyunlara ve kendisine saldırması sebebiyle onları defetmek için ateş ettiği yolundaki savunmasının aksi kanıtlanamamış olup, mahkemece de olay bu şekilde kabul edildiğine göre, icapsız köpek öldürme suçunun ne şekilde oluştuğunun karar yerinde açıklanmadan yazılı şekilde mahkumiyet hükmü kurulmasını”⁴¹² yasaya aykırı bulmuştur.

Hayvanın “öldürülmesi”, canlı halde iken hayatiyetinin sona erdirilmesidir. “İşe yaramaz bir hale getirilmesi”; hayvanın niteliğine uygun olarak fiilin işlendiği ana kadar yapmakta olduğu belirli hizmetleri yerine getiremez duruma sokulması­dır. Atın ayağından vurularak artık iş göremez bir duruma getirilmesi gibi. Hayva­nın belirli bir hizmet görmesi sözkonusu değilse (örneğin süs hayvanları gibi) işe yaramaz hale getirilmesi de sözkonusu olamayacağından bu durumda hayvanın “değerinde azalmaya neden olunması” sözkonusu olacaktır.

Hayvanın “değerinde azalmaya neden olunması”, belirli bir hizmeti yerine ge­tiren hayvanın işe yaramaz bir hale getirilmiş olmayıp da örneğin, atın kuyruğunun kesilmesi gibi değerinde azalma meydana getiren durumları, lüks ve süs hayvanla­rının işlenen fiille değerlerine noksanlık getirilmesi hallerini kapsamaktadır.

SUÇUN MANEVİ UNSURU

Maddedeki suçların manevi unsurunu genel kast oluşturur. Failin saiki önem­sizdir. Bu suçlar taksirle işlenemez. Suçun olası kastla (TCK. 21/2.md.) işlenmesi mümkün olup bu durumda ceza indirilir. Başkasının taşınır veya taşınmaz malına maddenin 1.fıkrasında belirtilen seçimlik hareketlerle zarar veren yada sahipli ve canlı bir hayvanı 2.fıkrada belirtilen biçimde öldüren, işe yaramaz hale getiren yada değerinde azalma meydana getiren ve bu hareketleri haklı bir neden olmaksızın gerçekleştiren, bilerek ve isteyerek yapan kişide, bu suçlar bakımından aranan kas­tın varlığı kabul edilir.

Nitekim Yargıtay; “Sanığın konutunun balkonuna tırmanmayı kolaylaştırarak güvenliğini tehlikeye düşürdüğü gerekçesiyle apartman yönetimi tarafından ana giriş kapısı üzerine monte edilen siperliği söktürerek kapıcıya teslim etme eylemin­de”; “sanığın kendisine ait yıkama ve yağlama faaliyetinde bulunan işyerinin karayoluna çıkışını engelleyecek şekilde döşenen sınır betonlarının beş metrelik bir kısmını kırarak içeride mahsur kalan müşterisine ait aracın karayoluna çıkmasını sağlaması biçiminde gerçekleşen eyleminde”; “içme suyu tesisatı yapmakla g<>- revli şirket temsilcisi olan sanığın yanında çalışan işçilerin kanal açmak için taşlar üzerinde yaktıkları lastiklerden dolayı müdahilin fındık ağaçlarının zarar görmesi şeklinde gerçekleşen olayda”; “aksi kanıtlanamayan savunmaya göre sanığın tarlasını sürerken sınırda bulunan ve müştekinin diktiği beton direklerden 3-4 ade­dinin kaza ile pulluğun çarpması sonucunda devrilmesi biçimindeki eyleminde”; “sanığın, tarlasındaki mahsulatı başıboş hayvanlara karşı korumak için koyduğu ilaçlı mısırların müştekiye ait ineğin tarlaya girerek yemesi sonucu ölmesi şeklinde gerçekleşen eylemde”; “sanıkların yaralamak için mağdurlara karşı attıkları taşla­rın hata neticesi avluda bulunan koyuna isabetle ölümüne sebebiyet verdiği olay­da” suçun kast unsurunun oluşmadığına karar vermiştir.

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ

151.maddede öngörülen mala zarar verme suçlarına teşebbüs mümkündür. An­cak, seçenekli unsurlu olduğundan bu suçlar failin bu seçeneklerden birini veya eşya yada hayvan üzerinde en hafif etkiyi yapan hareketi gerçekleştirmesiyle ta­mamlanır.

Bu suçlara iştirakin her hali uygulanabilir. Yeni TCK.’da, 765 sayılı Kanunun 517.maddesinde yer alan ve ortak ağırlatıcı sebep olarak öngörülen mala zarar ver­me suçunun “hükümete karşı şiddet veya karşı gelme amacıyla yada beş veya daha çok kişinin birleşmesiyle işlenmesi” şeklinde bir ağırlatıc; sebebe yer verilmemiştir.

Yeni Kanunda, mala zarar verme suçları bakımından, eski Kanunun 522.maddesine benzer (değer azlığı nedeniyle indirimi içeren) bir hükme de yer verilmemiştir. Ancak, bu suçtan dolayı fail hakkında yeni Kanunun 167,maddesinde yer alan mağdurla belirli akrabalıktan dolayı “şahsi cezasızlık se­bebi ve cezada indirimi gerektiren şalisi sebep” ile 168.maddesinde yer alan “zara­rın iade veya tazmin suretiyle giderilmesi”ne ilişkin “etkin pişmanlık” hükümleri uygulanır.

Mala zarar verme suçları bakımından içtima konusunda özel bir hüküm bulun­madığından bu konuda genel hükümler uygulanacaktır. Mala zarar verme suçu işlenirken başka bir suç da işlenmişse, örneğin kapı kırılarak binaya girilmek sure­tiyle işlenen hırsızlık suçunda fail hem hırsızlık ve hem de mala zarar verme su­çundan dolayı gerçek içtima kurallarına göre cezalandırılacaktır.

Mala zarar verme suçu haksız tahrik (TCK. 29.md.) koşullarında işlenebilir. Ni­tekim Yargıtay; “sanığın babasını müşteki S.nin dövmesinin verdiği elem ve kızgın­lıkla ızrar suçunu işlediği, savunmaları değerlendirilerek hakkında haksız tahrik hükmünün uygulanıp uygulanmayacağının tartışılması gerektiğine”’ karar ver­miştir.

Görevli Mahkeme

151.maddede öngörülen mala zarar verme suçlarından açılan davalara bakma görevi, 5235 sayılı Kanunun 11.maddesi hükmüne göre, Asliye Ceza Mahkemesidir. Suç tarihinde 18 yaşını doldurmayan failin davası, 5395 sayılı ÇKK.nun 26.maddesi gereğince çocuk mahkemesinde görülür.

Suçun Yaptırımı

151.maddenin 1.fıkrasında düzenlenen mala zarar verme suçunun temel şeklinin yaptırımı dört aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası olup, hakim bu seçimlik yaptırımlardan birini tercih ederek, somut olayın özelliklerine, zararın miktarına ve suçun işleniş şekline göre TCK.nun 61.maddesinde öngörülen hususları göz önünde bulundurarak alt ve üst sınır ara­sında temel cezayı belirleyip uygulayacaktır. Adli para cezası ise, TCK.nun 52.maddesi dikkate alınarak 5 günden az 730 günden fazla olmamak üzere belirle­nen gün sayısının en az 20 en fazla 100 Yeni Türk Lirasıyla çarpılması suretiyle tespit edilecektir.

Mala zarar verme suçunun konusunun hayvan olması haline ilişkin suçun özel şeklini düzenleyen 151.maddenin 2.fıkrası uyarınca faile 1.fıkrada öngörülen seçim­lik yaptırımlar uygulanacaktır.

Kovuşturma: 151.maddede öngörülen mala zarar verme suçlarının soruştu­rulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır. Bu suçlar açısından 168.maddede etkin pişmanlık hükümlerine yer verildiğinden, bu nedenle CMK’nun 5560 sayılı Kanun­la değişik 253/3.fıkrası hükmü uyarınca bu suçlarda uzlaştırma yoluna gidilemez.

Dava Zamanaşımı

Bu suçlar, TCK.nun 66/l-(e) bendi uyarınca 8 yıllık dava zamanaşımı süresine tabidir. Çocuklarla ilgili olarak 66.maddenin 2.fıkrası hükmü dikkate alınacaktır.