TCK m 110 Etkin Pişmanlık Nedir?

MADDE 110.- (1) Yukarıdaki maddede tanımlanan suçu işleyen kişi, bu suç nedeniyle soruşturmaya başlanmadan önce mağdurun şahsına zararı dokunmak- sızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.

110.maddede, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (109.md.) suçu bağlamında ce­zada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep olarak “etkin pişmanlık” hali düzen­lenmiştir.madde hükmü 765 sayılı ETCK.nun 180/2.fıkrası hükmünün yeni ibareler ve tanımlarla yeni Kanunun benimsediği sisteme uyarlanarak düzenlenmiş halidir.

110.madde hükmüne göre, fail 109.maddede tanımlanan suçu işledikten sonra ve fakat bu suç nedeniyle soruşturmaya başlanmadan önce, mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakacak olursa cezanın üçte ikisine kadarı indirilecektir. Yasa koyucu, ceza politikası gerekçesiyle kabul ettiği bu hükümle, failin etkin pişmanlığını gözönünde bulundurarak suç failine bir avantaj sağlamak ve kişisel hürriyete yönelik zararı azaltmak suretiyle mağdurun hürriyetinden mahrumiyetini kısaltmayı amaçlamıştır. Madde hükmü­nün uygulanabilmesi için aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir.

Suçun tamamlanması

Bu etkin pişmanlık bakımından 109.maddede tanım­lanan suçun daha önce tamamlanmış olması gerekir. Eğer fail, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna yönelik icra hareketleri sırasında yani teşebbüs aşamasında fiilinden pişmanlık duymuşsa gönüllü vazgeçme söz konusu olur ve YTCK.nun 36.maddesi uygulanır.

Mağdurun serbest bırakılması

Bu etkin pişmanlık halinin uygulanabilmesi için, hürriyetinden yoksun kılınan kişinin (mağdurun) serbest bırakılması gerekir. Aksi takdirde bu madde hükmü uygulanmaz. Eğer fail, birden fazla mağduru hürri­yetinden yoksun kılmış ise, bu hükmün konuluş amacıda gözetildiğinde 110. mad­deden yararlanabilmesi için mağdurların hepsini serbest bırakması gerekir. Ancak, serbest bırakmanın herhangi bir yerde değil, güvenli bir yerde olması da gerekir.

Serbest bırakmanın kendiliğinden olması

Failin etkin pişmanlık hükmün­den yararlanabilmesi için, serbest bırakmanın kendiliğinden olması gerekir. Failin dış zorlamalardan bağımsız olarak kendiliğinden mağduru serbest bırakmayı seç­miş olması yeterli olup, bunun, acıma, vicdan azabı duyma, şeref duygusunun uyanması, cezadan korkma gibi psikolojik saiklerle yapılması önemli değildir. Mağdurun ricası, yalvarması, gözyaşı dökmesi üzerine failin onu serbest bırakması halinde de kendiliğinden bıraktığı kabul edilir. Buna karşılık, mağdurun serbest kalması, yetkili merciin veya herhangi bir kişinin müdahalesi ile yada mağdurun veya yakınlarının tehditlerinden korkarak, alıkonulan yerin koşullarının elverişsiz­liği nedeniyle mağduru daha fazla tutamayacağı düşüncesiyle yada mağdurun alıkonulduğun başkalarınca fark edilmesi gibi nedenlerle yada para veya diğer bir menfaat karşılığı serbest bırakma durularında, kendiliğinden yani failin kendi refleksiyle ruhundan doğan bir pişmanlıkla mağduru serbest bırakması söz konusu olmadığından 110.madde hükmü uygulanamaz.

Serbest bırakmanın soruşturmaya başlanmadan önce olması

Serbest bı­rakma, bu suç nedeniyle soruşturmaya başlanmadan önce gerçekleşmelidir. 5271 sayılı CMK’nun 2/1-e bendindeki tanımına göre, soruşturma, “Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi” ifade etmektedir. Bu itibarla, failin 110.madde hükmünden yararlanabilmesi için serbest bırakmanın suça ilişkin ihbar ve şikayet (15O.md.) veya başkaca herhan­gi bir nedenle suçun işlendiği izlenimini veren bir halin öğrenilmesi üzerine hazırlık soruşturmasına başlanmadan önce gerçekleşmesi gerekir. Kolluk tarafından olaya el konulmasından sonra amacına ulaşamayacağını anlayan failin mağduru serbest bırakması halinde bu hüküm uygulanmaz. Serbest bırakmanın uzun veya kısa sü­rede olması, cezada indirim oranının belirlenmesinde etkili olabilirse de diğer ko­şulların varlığı halinde etkin pişmanlık hükmünün uygulanmasını engellemez.

Serbest bırakmanın güvenli bir yerde olması

Etkin pişmanlık halinin varlı­ğının kabulü için, serbest bırakmanın güvenli bir yerde olması gerekir. Güvenli yerden maksat, mağdurun kolaylıkla gitmeyi istediği yere ulaşabilmesinin müm­kün olduğu bir yer olmasıdır. Failin mağduru, ıssız bir ormanda bırakması halinde, güvenli bir yerde bıraktığından söz edilemez.

Mağdurun şahsına zararının dokunmaması

Bu madde hükmünün uygula­nabilmesi için diğer koşulların yanısıra failin mağdurun şahsına bir zararının do­kunmamış olması da zorunludur. Mağdurun şahsına, sağlığına yönelik zarar söz konusu ise, etkin pişmanlık hükmü uygulanamaz. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun maddi unsuruna dahil olan ve belirli bir ağırlığa ulaşmayan zarar­dan başka örneğin, suçun tamamlanmasından sonra mağdurun şahsına yönelik hafif veya ağır, maddi veya manevi bir zararın dokunmamış olması madde hükmü­nün uygulanması için gereklidir.

Cezada indirim oranı

Belirtilen koşulların gerçekleşmesi durumunda faile verilecek olan (109.maddede öngörülen) cezanın üçte ikisine kadarı indirilecektir. Hakim indirim oranını YTCK.nun 61.maddesinde belirtilen hususları gözeterek belirleyecektir.