Servis şoförlerinde fazla çalışma – Yargıtay kararları
…Davacı işçi davalıya ait minibüste şoför olarak çalışmış olup, haftada 43 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek fazla çalışma ücreti isteği yönünden hesaplama yapılmıştır. Davalı ise, minibüs ve otobüsçüler kooperatifinden almış olduğu bir yazıyı ibraz ederek rapora itiraz etmiş ve çalışma süresi yönünden bu yazının değerlendirilmesini talep etmiştir. Mahkemece davalının anılan savunması üzerinde durulmamıştır.
Belirtmek gerekir ki, davacı işçinin haftalık 45 saat olan yasal çalışma süresinin üzerine 43 saat fazla çalışma yaptığı yönünde dosya içinde yeterli delil bulunmamaktadır. Davacı taraf bu konuda tanık deliline dayanmıştır. Davacı tanıklarının bir kısım davacının sabah 4-akşam 16 arası çalıştığına vc haftada 2 gün 24 saat nöbet tuttuğuna dair açıklamalarda bulunmuşlardır. Ancak bu tanıkların minibüs işyerindeki bu çalışma düzenini ne sebeple bildikleri açıklanmış değildir.
Öte yandan dosyaya davalı tarafça sunulan minibüs ve otobüsçüler kooperatifinden alman yazıda davalıya ait araçta iki şoför vc araç sahibinin birlikte çalıştığı belirtilmiş olup, nöbet şeklinde bir çalışmadan söz edilmemiştir.
Yapılan bu açıklamalara göre minibüs ve otobüsçüler kooperatifinden alınan yazı bir değerlendirmeye tabi tutulmalı, gerekirse nöbet usulü bir çalışmanın olup olmadığı hususu ilgili kooperatiften sorulmalıdır. Mahkemece gerektiği takdirde tanıklar yeniden dinlenmek suretiyle davalıya ait minibüsle çalışan sayısı belirlenmeli ve fazla çalışma yönünden bu husus da dikkate alınmalıdır. Bu konuda eksik incelemeyle karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2006/2502 E. 2006/7889 K. 28.3.2006
…Somut olayda, dosyadaki bilgi, belge ve tanık ifadelerinden davacının ekmek dağıtım şoförü olarak günde 3 sefer ekmek dağıtımına çıktığı, en son seferinin 15.30 da başladığı anlaşılmaktadır.
Yine aynı kanıtlardan her seferin 2-2,5 saat devam ettiği belirlenmektedir.
Davacının fazla mesai hesabı saat 21.00 e kadar çalıştığı varsayımı ile yapılmış ise de mahkeme kararında 15.30 de başlayıp 18 sıralarında sona eren çalışmasının 21.00 e kadar sürdüğüne ilişkin kabulün gerekçesi anlaşılamamıştır.
Bu nedenle davacının saat 18.00 de sona eren son dağıtımından sonra ne iş yaptığı ve varsa ekstra çalışmasının ne kadar sürdüğü gerekirse tanıklar yeniden dinlenerek açıklattınlarak fazla çalışma süresinin belirlenmesi gerekirken varsayıma dayalı kabullerle hüküm kurulması hatalıdır.
Davacının çalışma süresi dikkate alındığında ara dinlenme süresinin 1 saat olduğunun kabulü isabetsizdir. Yukarıdaki açıklamalar ışığında belirlenecek çalışma süresi uyarınca ne kadar ara dinlenme yapacağı da ayrıca dikkate alınmalıdır.
9.HD. 2010/18156 E. 2012/24968 K. 28.06.2012
…Somut olayda; hükme esas alman bilirkişi raporunda, işyerinde hafta içi beş gün 09.00-19.00 saatleri arasında, cumartesi günleri ise 10.00-14.00 saatleri arasında çalışıldığı, bu çalışma düzenine göre haftada dört saat fazla mesai yapıldığı, ayrıca davacının servis şoförü olması sebebi ile, diğer çalışanlardan bir saat önce çalışmaya başladığı ve çalışmasının diğer işçilerden bir saat sonra sona erdiği, böylece günde iki saatten haftada oniki saat daha fazla çalışma yaptığı kabul edilerek, haftalık onaltı saatlik çalışma süresi üzerinden fazla çalışma ücret alacağı hesaplanmıştır .
Ayrıca, davacının servis şoförü olarak çalıştığı dönemde, servis saatleri dışında işyerinde başka bir işte çalıştırılıp çalıştırılmadığı araştırılmalı, görevinin sadece servis saatlerinde servis aracının kullanmaktan ibaret olduğu belirlendiği takdirde, ara dinlenme süresinin diğer işçilerden fazla olduğu dikkate alınarak fazla çalışma yapıp yapmadığı belirlenmelidir. Eksik incelemeye dayalı olarak karar verilmesi isabetsizdir .
22.HD. 2012/11496 E. 2013/1165 K. 29.01.2013
…Somut olayda dosyadaki bilgi, belge ve tanık anlatımlarından davacı işçinin günde 3 defa dava dışı işyerinde çalışan işçilerin servis hizmetini gördüğü, her bir sefer süresinin ortalama 90 dakika sürdüğü, iki servis arasında aracın tamir vc bakımı gibi bir ihtiyacı var ise bununla ilgilendiği, yok ise iki servis arasındaki zamanın davacı işçi tarafından serbest zaman olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu olgu karşısında fiilen çalışılan sürenin günlük
4,5 saat olduğu, günlük çalışma süresi olan 7,5 saatin aşılmadığı anlaşılmakla davacının fazla mesai alacak talebinin reddi gerekirken kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2012/8004 E. 2014/12648 K. 14.04.2014
…Somut olayda; davacının davalıya ait işyerinde şoför olarak çalıştığı, davacı tarafından iş sözleşmesinin iş koşullarının ağırlaştırılması ve baskı yapılması gerekçeleri ile tek taraflı bildirimsiz feshedildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davacı tanıklarının beyanları ve trafik bilirkişisi tarafından yapılan hesaplamalar esas alınarak davacının çalışma süresinin günlük onüç saat olduğu ve haftalık kırkbeş saatlik sürenin indirilmesi ile haftalık fazla çalışma süresinin otuzsekizbuçuk saat olduğu kabul edilerek karar verilmiş ise de fazla mesai yönünden yapılan araştınna ve inceleme yeterli bulunmamıştır. Gerçekten davacının günlük çalışma saatleri vc günde kaç saat çalıştığı dosya kapsamından anlaşılamamaktadır. Öte yandan hangi saatlerde servise çıktığı, diğer bir deyimle servis saatleri açıklığa kavuşturulmamıştır. Mahkemece öncelikle servis saatlerinin tespit edilmesi, servis saatleri dışında kalan zamanlarda davacının başka işlerde çalıştırılıp çalıştırılmadığının araştırılarak tespit edilmesi, bu hususta tanıklarında beyanlarının alınması, servis saatleri dışında boşta geçen geniş zaman aralığı oluşuyorsa daha fazla ara dinlenmesi düşülerek günlük çalışma süresinin belirlenmesi, icabında bilirkişiden ek rapor alınması ve bundan sonra tüm delillerin birlikte değerlendirilerek karar verilmesi gerekirken belirtilen yönler gözetilmeden eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
22.HD. 2012/8888 E. 2012/29213 K. 21.12.2012
…Somut olayda davacı işçi davalı işyerinde servis şoförü olarak çalışmaktadır işyerinde mesai 07.45-17.45 saatleri arasıdır. Davacı sabahleyin personeli evlerinden toplayıp mesaiye yetiştirmekte, akşamleyinde mesai bitimi evlerine bırakmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi sabah 06.30 -07.45 akşam ise 17.45 – 19.15 saatleri arasında servis için çalıştığını kabul etmiştir Dosyada tanık dinlenmemiştir. Davalı işveren servis için sabah 1 akşam 1 saat çalıştığını kabul etmektedir. Mevcut delil durumu karşısında sabah 06.45 – 07.45, akşam 17.45-18.45 saatleri arasında servisi tamamladığı kabul edilmelidir. Bilirkişinin varsayıma dayanarak 06.30 -19.15 saatleri arasında çalıştığını kabul ederek yaptığı hesaplamaya itibar edilmesi yerinde değildir. Çalışma saatleri haftada 5 gün 06.45 – 18.45 olarak kabul edilmelidir.
Davacının günlük çalışmasından bir saat onbeş dakika ara dinlenme süresi indirilmiştir. Davacının sabah ve akşam yaptığı servis taşıma işi dışında kalan sürede aktif görevinin olmadığı anlaşılmaktadır. Davalı işveren yaptığı fazla mesai karşılığı izin kullandırıldığını iddia edip bunun davacıya sorulmasını talep etmiştir. Davacının mesai saatleri olan 07.45-17.45 saatleri arasında zamanım nasıl geçirdiği gerekirse bu konuda taraflara delil ibraz etme hakkı tanınarak belirlenmeli ve ara dinlenme bu belirlemeye göre tespit edilmelidir. Dairemizin yerleşmiş uygulaması gereği 10 saatten fâzla süren çalışmalarda ara dinlenme en az 1.5 saat olacağından bundan daha az bir sürenin ara dinlenme olarak kabul edilmemesi gerekir Yazılı şekilde yaptığı işin niteliğine göre ara dinlenmenin eksik inceleme ile az olarak indirilmesi yerinde değildir.
9.HD. 2008/5610 E. 2009/13731 K. 25.05.2009
Somut olayda; davacı tanıklarının ifâdelerine başvurulmuştur. Davacı tanıkları davacının haftada altı gün ortalama sabah saat 6.00 ile akşam 20.0 arası çalıştığını beyan etmişlerdir. Davalı şirketin davacının kullandığı servis aracı dışında servis araçlarının bulunup bulunmadığı ve başka servis şoförlerinin çalıştırılıp çalıştırılmadığı anlaşılamamaktadır. Bu delil durumu karşısında davalı işyerinde kaç servis aracı vc şoförün bulunduğu, davacının çalışma şeklinin hangi saatler arasında olduğu, aradaki saatlerle davacının işyerinde mi yoksa dinlenmekte mi olduğu tereddüde yer vermeyecek şekilde belirlenmeden ve ara dinlenme saatleri düşülmeden fazla mesai alacağının hüküm altına alınması hatalıdır.
9.HD. 2008/32189 E. 2010/15578 K. 01.06.2010
…Davacının kabul edilen fazla mesai alacağı ile ilgili olarak dosyada tanık dinlenilmemiştir. Başka bir dosyadan bu dosyaya konulan ifadelerdeki tanıklar sabah ve akşam servisleri yapıp bittiğinde servis şoförlerinin 7-8 saat ara verdiklerini günlük çalışmalarının 8 saati bulmadığını ifade etmişlerdir. Bölge Çalışma Müdürlüğü raporunda da fazla çalışma ile ilgili iddiası ispatlatıamadığmdan yargılamaya başvurulması gerektiği yazılıdır. İdari şartnameden birçok araçla çeşitli saatlerde servis yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu delil durumu karşısında davalı işyerinde kaç servis aracı ve şoförün bulunduğu, davacının çalışma şeklinin hangi saatler arasında olduğu, aradaki saatlerd davacının işyerinde mi yoksa dinlenmekte mi olduğu tereddüde yer vermeyecek şekilde belirlenmeden ve ara dinlenme saatleri düşülmeden fazla mesai alacağının hüküm altına alınması hatalıdır.
9.HD. 2007/2525 E. 2007/31600 K. 25.10.2007
…Somut olayda Bölge Çalışma Müdürlüğü raporunda belirtildiği gibi işyerinde çalışma saatleri haftanın beş günü 08-12/14-18 olarak ilan edilmiştir, aynı raporda işyerinde 12 çekici, bir binek arabası ve 18 şoförün olduğu da yazılıdır. Bu rapor davacının fesih tarihinden sonraki tarihte yapılan bir genel teftiş sonrası düzenlenmekle birlikte davacı tanıkları daha önceki dönem ile sonraki dönem arasında farklı bir çalışma olduğunu beyan etmemişlerdir.
Öte yandan imzalı çizelgelerden de ara dinlenme nazara alındığında fazla çalışma gerçekleşmediği, ayrıca zaman zaman fazla çalışma yapıldığında da bordro ile ihtirazı kayıtsız olarak ödendiği görülmektedir.
Böyle olunca yazılı belge. Bölge Çalışma Müdürlüğü raporu ve işyerinde bulunan çekiciden daha fazla şoför çalıştırılması karşısında, çekici şoförü olarak çalışan davacının aynı durumda olup aynı nedenle dava açma ihtimali bulunan tanık ifadeleri ile fazla çalışma yaptığının kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle davacının fâzla mesai ücreti talebinin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
9.HD. 2008/23503 E. 2010/10982 K. 19.04.2010
…Somut olayda davacının servis şoförü olarak 24 saat çalışma 24 saat dinlenme esasıyla çalıştığı konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, bir işçinin günde en fazla fiilen 14 saat çalışabileceğinin kabulü gerekir. Bu durumda 24 saat çalışıp 24 saat dinlenme usulüyle yapılan çalışmalarda bir hafta 3 gün diğer hafta ise 4 gün çalışma yapılacağından, yukarıda bahsedilen 63 üncü madde hükmü gereğince, haftalık normal çalışma süresi dolmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılması nedeniyle, bu çalışma sisteminde işçi ilk bir hafta (3×3=) 9 saat takip eden hafta ise (4×3=) 12 saat fazla çalışma yapmış sayılmalıdır.
Dairemizin yerleşik uygulamasına ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararlarına aykırı olacak şekilde günde 16 saat çalıştığı esasıyla hesaplama yapılması hatalıdır.
9.HD. 2012/12203 E. 2014/17438 K. 29.05.2014