Kambiyo takiplerinde itiraz nereye yapılmalıdır?
Bonoya dayalı kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipler bakımından yetkili icra daireleri sadece borçlunun ikametgahının bulunduğu icra dairesi değildir ayrıca bonoda kararlaştırılmış olan yetkili icra dairesi ; bonoda öngörülen ödeme yeri veya ödeme yeri yoksa bononun düzenlendiği yer icra dairesidir. Asıl olan kambiyo senedinde senedin düzenlenme tarihinin altına yazılan yer, düzenlenme tarihinin bulunduğu yer belirtilmemişse senet borçlusunun adres kısmında gösterdiği yer ve senet içeriğinde yetkiye ilişkin düzenleme var ise o yer mahkeme ve icra dairelerinin yetkili olduğudur. Kambiyo senedinden doğan alacaklar, aranacak alacaklar niteliğini haiz olduğundan kambiyo senedi alacaklısı kendi yerleşim yerinde kambiyo senedine mahsus takip yapamaz
Yetki itirazının yapılması: Borçlu, yetki itirazını beş gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine yapabilir (m,168/5) . Yani, yetki itirazı icra mahkemesine yapılır ve icra mahkemesi tarafından incelenir. İcra dairesine yapılan yetki itiraz geçersizdir.
Yetki itirazı, esas hakkındaki (borca veya imzaya) itirazla birlikte yapılır (m.50,11). Fakat borçlu, esasa (yani borca veya imzaya) itiraz etmeden, yalnız yetki itirazında bulunabilir; bu halde, borçlu, icra mahkemesinde (kambiyo senedi metninden anlaşılmayan) başka itiraz sebeplerini ileri süremez.
Borçlu, yetki itirazında yetkili icra dairesinin hangisi olduğunu bildirmelidir (İİK m.50,1 ; HMK m. 19/2)
Borçlunun yetki itirazında gösterdiği icra dairesinin gerçekten yetkili olması gerekir. Yetki itirazında gösterilen icra dairesi gerçekten yetkili değilse, icra mahkemesi, gerçek yetkili icra dairesinin neresi olduğunu araştırmadan, yetki itirazının reddine karar verir.
b) Yetki itirazının incelenmesi: aa) Genel bilgi: Yetki itirazı, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin tabi bulunduğu icra mahkemesi tarafından incelenir. İcra mahkemesi, yetki itirazının incelenmesinde, taraflar gelmese de gereken kararı (yetki itirazının reddine veya kabulüne karar) verir.
Borçlu hem yetkiye hem de esasa (borca veya imzaya) itiraz etmişse, icra mahkemesi, ilk önce yetki itirazını inceleyip karara bağlar.
bb) Yetki itirazının kabulü kararı: İcra mahkemesi, yetki itirazını doğru bulursa (yani, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisiz, borçlunun itirazında bildirdiği icra dairesinin yetkili olduğu kanısına varırsa), yapılmış ise, artık borçlunun esasa ilişkin itirazı hakkında inceleme yapmadan, yetki itirazının kabulüne (ve takip dosyasının yetkili icra dairesine gönderilmesine) karar verir. İcra mahkemesi, yetki itirazının kabulüne karar vermekle yetinmelidir; bundan başka takibin iptaline karar veremez .
Yetki itirazının kabulüne karar veren icra mahkemesi, bu kararında alacaklıyı inkar tazminatına mahkûm edemez ; çünkü, icra mahkemesi, bu halde esasa ilişkin (borçlunun kambiyo senedinin borçlusu olup olmadığı hakkında) bir karar vermiş değildir .
Bu halde, alacaklının, süresi içinde, takibin yapıldığı yetkisiz icra dairesine başvurarak takip dosyasının yetkili icra dairesine gönderilmesini istemesi gerekir. Bunun üzerine, takibin yapıldığı (yetkisiz) icra dairesi takip dosyasını (icra mahkemesinin yetki itirazının kabulü kararında gösterilen) yetkili icra dairesine gönderir ve dosyayı alan yetkili icra dairesi de (aynı dosyadan) borçluya yeni bir ödeme emri gönderir . Bu halde, yetkili icra dairesince bakılan bu takip, yetkisiz icra dairesinde yapılan takibin devamı sayılır .
Alacaklı, süresi içinde, takibin yapıldığı yetkisiz icra dairesine başvurarak takip dosyasının yetkili icra dairesine gönderilmesini istemezse, takip yapılmamış sayılır ve alacaklı yeniden takip yapmak isterse, yeniden harç ödemekle yükümlü olur .
cc) Yetki itirazının reddi kararı: İcra mahkemesi, yetki itirazını haksız bulursa, yani takibin yapıldığı icra dairesinin yetkili olduğu kanısına varırsa, yetki itirazının reddine karar verir .
Borçlu, yetki itirazı ile birlikte esasa (borca veya imzaya) da itiraz etmiş ise, icra mahkemesinin yetki itirazının reddi kararı bir ara kararıdır ve bu nedenle temyiz edilemez . Yetki itirazının reddine karar veren icra mahkemesinin, borçlunun esasa ilişkin itirazını incelemeye geçmesi gerekir.
Yetki itirazının reddine karar veren icra mahkemesi, daha önce icra takibinin geçici olarak durdurulmasına karar vermiş idi ise yetki itirazının reddi kararında, borçluyu (alacaklının talebi üzerine) asgarî yüzde yirmi inkar tazminatına da mahkûm eder.