Hükümlünün Cezaevindeki Yükümlülükleri Nelerdir?
Cezayı çekme, güvenlik ve iyileştirme programına uyma
İyileştime (tretman); kelime anlamıyla tedavi anlamına gelmekte olan bu terim, cezaevi terminolojisinde eğitimle iyileştirerek topluma kazandırma faaliyeti anlamına gelmektedir. İyileştirme, tutuklu ve hükümlülerin ruhsal ve bedensel sağlıklarım sürdürebilmeleri için gerekli olan tüm önlemler ile onların suçluluk duygusundan arınmış bir şekilde yasalara saygılı, verimli ve üretken birer birey olarak yeniden topluma kazandırılmalarını sağlayan eğitim faaliyetlerinin tümünü içermektedir.
Hükümlü, hapis cezasının yerine getirilmesine katlanma ve bu amaçla düzenlenen infaz rejimine uygun tutum ve davranışlar içinde bulunmakla yükümlüdür. Hükümlü, ceza infaz kurumunun güvenlik ve iyileştirme programlarına tam bir uyum göstermekle yükümlüdür. Her ne amaçla olursa olsun, bilerek kendi yaşamlarını ve bedensel bütünlüklerini tehlikeye düşürecek eylemlere girişmeleri, cezanın yerine getirilmesine katlanma yükümlülüğünün ihlâli sayılır, (m. 26)
Sağlığın korunması kurallarına uyma
Hükümlü, sağlığının korunması ve salgın hastalıkların önlenmesi için gerekli ve alınmış tedbirlere uymak, kişi sağlığı için tehlike doğuran durumları gecikmek sizin kurum yönetimine bildirmek, kendi ve içinde yaşadığı ortamın temizliğine uygun davranışlar göstermek zorundadır. Hükümlü, hem kendi, hem de diğer hükümlülerin sağlığını tehlikeye düşürebilecek eylemlerden kaçınmakla yükümlüdür (m. 27)
Bina ve eşyanın korunması
Hükümlü, barındırıldığı odayı, kurum binasını, yönetimce kendisine bırakılan şeyleri düzenli bir biçimde kullanmak ve bunlarla diğer kişilere ait eşyayı özenle korumakla yükümlüdür, (m. 28)
Hükümlülerin çalıştırılması
Hükümlülerin salıverilmelerinden sonra yaşamlarını sürdürecek meslek ve sanatları öğrenmelerini sağlamak, çalışma ve üretme isteklerini geliştirmek veya güçlendirmek amacıyla hükümlüler çalıştırılabilir. Çalıştırmada hükümlünün yeteneği, becerisi, eğilimi, zihinsel ve bedensel durumları göz önünde bulundurulur. (m. 29/2)
Kurum hekimi tarafından ruhsal ve bedensel olarak sağlıklı olduğu belirlenin meslek sahibi olmayan hükümlüler ile meslek sahibi olan istekliler, kurum inik.m lan ölçüsünde belirlenen ücret karşılığında atölye veya işyurtlannda çalıştınlabilirler (m. 29/1). Çocuk hükümlülerin çalıştırılması yalnızca meslek eğitimine yönelik olur. Öğretim kurumlarına veya örgün eğitime devam eden çocuk ile genç hükümlüler, öğretim yılı içinde atölye ve işyerlerinde çalıştırılmazlar (m. 29/3). Bunların çalıştırılmalarında 5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır (m. 29/4).
Kurum dışında çalıştırma
Hükümlülerin kurum dışında çalıştırılmasına imkan sağlayan 5275 sayılı Kanunun 30. maddesine göre açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı ceza infaz kurumlarında bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanmış hükümlüler, kurum dışındaki iş alanlarında çalıştırılabilirler. Açık ceza infaz kurumunda bulunanlar ceza infaz görevlileri gözetiminde, kapalı ceza infaz kurumunda bulunanlar ise iç ve dış güvenlik görevlilerince alınacak tedbirler altında çalıştırılırlar. Çocuk eğitimevlerinde bulunan hükümlülerin, kurum dışında çalıştırılmaları sırasında kurum görevlilerinin gözetimi ve muhafazası aranmaz. îş alanlarına sahip kuruluşların hükümlü çalıştırmaları teşvik olunur.
Kurum hizmetinde çalıştırma
Hükümlüler kurum hizmetinde de çalıştırılma imkanı bulunmaktadır. Bir hükümlünün kurum içinde çalıştırılabilmesi için 5275 sayılı Kanunun 31. maddesinde belirtilen şartların oluşması gerekmektedir. Söz konusu maddeye göre; iyi halli hükümlüler, idare ve gözlem kurulu kararı ile kurum yönetimi tarafından durumlarına uygun kurum içi hizmetlerde çalıştırılabilir. Çocuk hükümlüler, kendi yaşam alanları veya eğitsel amaçlar dışında çalıştırılamazlar.
Hükümlü, yöneticilerin ve görevlilerin kişisel işlerinde çalıştırılamaz, (m. 31/2)
Ücret ve sosyal haklar
Çalışan hükümlülere ürettiklerinden elde edilen gelirden, çalışmaları karşılığı ücret ödenir ve bu hükümlüler sosyal haklardan yararlandırılırlar. Sosyal güvenlik kurulularına tâbi olanlar ile bunların hak sahiplerine yapılan her türlü yardım ve giderler, kendi mevzuatları çerçevesinde ilgili sosyal güvenlik kurumunca karşılanır, (m. 32)