Hapis Cezasının Ertelenmesi Nedir? Hapis Cezası Nasıl Ertelenir?

MADDE 51.- (1) İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis ceza­sına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işledi­ği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;

1. Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,
2. Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması,

Gerekir.
Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen ia­de, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşu­luna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektiril meşine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hâkim kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir.
Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olma­mak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.
Denetim süresi içinde;
Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinme­lerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,
Mahkemece karar verilebilir.
Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulu­nur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir.
Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bu­lundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uz­man kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir,
Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hâkimin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesi-ne karar verilir.
Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.

HAPİS CEZASINI ERTELEMENİN TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ:

Erteleme, cezanın sanığın kişiliğine uydurulmasını sağlayan yargısal bir kişiselleştirme kurumudur.
Ertelemede egemen olan düşünce fail hakkındaki cezanın infazından, belirli süre içinde göstereceği iyi hal sonucu vazgeçilmesi, onun cezaevine konulmasına yine failin kendi gayreti ile engel olunmasıdır. İlk defa suç işleyenlere veya daha önce önemli bir ihlalden dolayı mahkûmiyeti bulunmayanlara karşı daha merhametli davranılması, serbest yaşamda yeniden denenerek ceza infaz edilmeden dahi ıslah olmalarına yardım edilmesi düşüncesi, erteleme kurumunun hukuki niteliğini ve mahiyetini oluşturur. Erteleme kurumunun işleyişinde, deneme süresini iyi hal ile geçirenin işlediği suçtan pişmanlık duyduğu, nefsini ıslah ettiği kanısına dayanıl­makta ve cezanın infazına gitmeden de düzenli bir yaşam sürmeye alışmış olduğu karinesi kabul edilmektedir.

HAPİS CEZASININ ERTELENMESİNİN KOŞULLARI:

Önemle vurgulamak gerekir ki, Türk Ceza Kanunu sisteminde erteleme ku­rumu yalnızca hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında uygulanabilecektir. Eğer sanık hakkında TCK.nun 5O.maddesi uygulanmak suretiyle hapis cezası seçenek yaptırımlardan birine çevrilmiş ise bu seçenek yaptırımın 51.madde uygulanarak ertelenmesine imkân bulunmamaktadır. Gerek hapis cezasıyla birlikte ve gerekse yalnız olarak adli para cezasına mahkûmiyet durumunda, adli para cezasının erte­lenmesi mümkün değildir.

1- Mahkûm Olunan Suça İlişkin Koşullar:

51.maddenin 1.fıkrası uyarınca ertelemeye karar verilebilmesi için, hükümlünün işlediği suçtan dolayı mahkûm olduğu hapis cezasının iki yıl ve daha az süreli ol­ması gerekir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır.

2-    Önceki Mahkûmiyete İlişkin Koşullar:

Yeni düzenlemede, ertelemenin mahkûmiyete ilişkin koşulları bakımından da erteleme olanağı genişletilmiştir. Buna göre; erteleme kararının verilebilmesi için kişinin; daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması gerekmektedir.
Sanığın önceki mahkûmiyeti, taksirli bir suçtan dolayı verilmiş ise süresi ne olursa olsun bu hapis cezası erteleme kararı verilebilmesine engel oluşturmamakta­dır. Diğer yandan, önceki mahkûmiyetin hapis cezası değil de adli para cezası ol­ması halinde veya hapisten çevrilen para cezası olması durumunda da, bu önceki mahkûmiyet ertelemeye engel oluşturmayacaktır. Zira, Kanunun 50.maddesinin 5.fıkrasında, uygulamada asıl mahkûmiyetin, bu madde hükümlerine göre çevrilen adli para cezası veya tedbir olduğu açıklanmıştır.

3-    Ertelemenin Ehliyet Koşulu ve Gerekçe:

Yasa koyucu, mahkûm olunan cezanın ertelenmesinde, mahkûm olunan suçtan dolayı verilen ceza bakımından bir kısım koşullar aradığı gibi, kişinin bu suçu işle­meden önceki durumunun da gözönünde bulundurulmasını aramış, bunların yaraşıra Önceki durumun değerlendirilmesinde, yani ertelemenin ehliyet koşulu bakımından da bir kısım ölçütler koymuştur.
Buna göre, erteleme kararı verilebilmesi için aranan diğer koşulların yanısıra ki­şinin; “suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaat oluşturmuş olması” gerekmektedir. Hâkimin, cezanın ertelenip ertelenmeyeceğine karar verirken, sanığın suçu işledikten sonra yargılama sürecinde sergilediği tavır ve davranışlarım irdeleyerek gelecekteki yaşamını sezmesi, sanığın gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması halinde ertelemeye karar vermesi gerekecektir.

4- Koşullu Erteleme:

51.maddenin erteleme kurumu bakımından getirdiği diğer bir önemli yenilik, cezanın ertelenmesinin, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna da bağlı tutulabilmesine olanak sağlanmış olmasıdır.
Bu hususu düzenleyen maddenin 2.fıkrasına göre; cezanın ertelenmesi, mağdu­run veya kamunun uğradığı zararın aynen iade suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilecektir. Bu durumda koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edile­cektir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hâkim kararıyla hükümlü infaz kuru­mundan derhal salıverilecektir.

DENETİM ALTINDA BULUNDURULMA:

51.maddenin erteleme kurumu bakımından getirdiği yeniliklerden biri de, cezası ertelenen hükümlünün hâkim tarafından belirlenecek bir süre ile denetime ve busüre içinde denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulması ve bu tedbirin daha etkin bir şekilde uygulanabilmesini sağlamaya yönelik yeni düzenlemelere yer verilmiş olmasıdır. Denetimli serbestliğin esas amacı, hükümlüde uygun sosyal davranış biçimlerinin yerleştirilmesidir.
51.maddenin 3.fıkrası hükmüne göre, hâkim tarafından cezası ertelenen hüküm­lü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belir­lenir.
Maddenin 4.fıkrasma göre, denetim süresi içinde;

1. Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine,
2. Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşı­lığında çalıştırılmasına,
3. Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmele­rini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kuru­muna devam etmesine,

Mahkemece karar verilebilecektir. Bu konuda karar verilmesi hâkimin takdirine bırakılmıştır.
Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundura­rak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir (51/6.fıkra).

DENETİM GÖREVLİSİ:

51.maddenin 5.fıkrası ile getirilen yeni bir düzenlemeye göre mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilecektir. Denetim görevlisinin görevlendirilmesi zorunlu değildir. Bu husus hâkimin takdi­rine bırakılmıştır.
Denetim görevlisinin mahkemece görevlendirilmesi halinde, yapacağı işler 5.fıkrada gösterilmiştir. Buna göre, denetim görevlisi, kişinin kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalış­tığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek hâkime verir.
Maddenin ö.fıkrası hükmüne göre, mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin uzman kişi görevlendir­meden geçirilmesine de karar verebilir. Bu konuda takdir hakkı mahkemeye aittir.

ERTELENEN CEZANIN İNFAZI:

51.maddenin 7.fıkrası, denetim süresi içinde hükümlünün kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen davranış yükümlerine hâkimin uyarısına rağmen, uyma­makta ısrar etmesi hallerinde ne yapılacağını göstermektedir. Bu durumda hâkim ertelenen cezanın ya tamamen veya kısmen infaz kurumunda çektirilmesine karar verecektir. Bunun anlamı şudur ki, hükümlü bu halde mutlaka cezanın tümünü çekecek değildir.
Söz konusu hükümlerin uygulanması için kasıtlı suçun denetim süresi içinde iş­lenmiş olması yeterlidir; yoksa ikinci suçtan dolayı hükmün denetim süresi içinde verilmiş veya kesinleşmiş bulunması gerekmez.

DENETİM SÜRESİNİN KANUNİ KOŞULLARA UYGUN GEÇİRİLMESİ:

51.maddenin 8.fıkrasına göre, denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak, diğer bir deyişle olaysız ve kanuni koşullara uygun geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılacaktır.