Dernek Feshi Davası Hakkında Önemli Bilgilendirme
(4721 sayılı TMK. Madde 60, 87, 88, 89 – 5253 sayılı Dernekler Kanunu madde 15, 17, 18,
19, 27, 28, 29, 30, 32, 36)
Görevli Mahkeme
1-Asliye Hukuk Mahkemesi,
2-Derneğin işlediği suçtan dolayı kamu davası açıldığı durumlarda
davanın açıldığı ceza mahkemesi
Yetkili Mahkeme
Derneğin kayıtlı olduğu yer mahkemesi
Davacı
1-Dernek üyeleri,
2-Cumhuriyet savcısı,
3-İlgililer (Dernek alacaklıları gibi)
Davalı
Dernek başkanlığı veya derneği temsil eden organı
Açıklamalar
Demek genel kurul, her zaman derneğin feshine karar verebilir.
Genel kurulun derneğin feshine karar verebilmesi için, tüzüğe göre genel kurula katılma hakkına sahip bulunan dernek üyelerinin en az üçte ikisinin toplantıda hazır bulunması şarttır. İlk toplantıda bu çoğunluğun sağlanamaması halinde, üyeler ikinci toplantıya çağrılır. İkinci toplantıya katılan üye sayısı ne olursa olsun fesih konusu görüşülebilir. Feshe ilişkin kararın, toplantıda hazır bulunan üyelerin üçte iki çoğunluğu ile verilmesi zorunludur.
Derneğin feshi yönetim kurulu tarafından beş gün içinde mahallin en büyük mülki amirliğine yazıyla bildirilecektir.
Ayrıca, Derneğin amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi, ilk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması, borç ödemede acze düşmüş olması, tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi, olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması durumlarında dernek kendiliğinden sora erer. Bu şartlardan birisinin oluşması halinde, her ilgili, Dernekler, kuruluş amaç ve şartlarını kaybettiği veya acze düştüğü veya yönetim kurulunun tüzük gereğince kurulmasına imkan kalmadığı veya yasada belirtilen yeter sayının bulunmaması sebebiyle üst üste iki olağan genel kurul toplantısının yapılamadığı hallerde, kendiliğinden dağılmış sayılır.
Bu şartların birisinin gerçekleşmesi halinde, her ilgili veya dernek merkezinin bulunduğu yerin en büyük mülki amiri veya Cumhuriyet savcılığı sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir.
Ayrıca, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 89. maddesinde belirtildiği gibi, derneğin amacının kanuna veya ahlaka aykırı hale gelmesi durumunda Cumhuriyet Savcısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkemece feshine karar verilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı da resen dava açabileceği gibi, doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kişilerin başvurusu üzerine istemi haklı görür ve koşullar gerçekleşmişse derneğin feshine ilişkin davayı açabilecektir.
Üyelerine kazanç sağlama amacı güden dernekler kurulamaz. Dernekler kimseyi üyeliğe zorlayamayacakları gibi derneğe üye alıp almama konusunda da özgürdürler.
Derneği yönetim kurulu temsil eder.
Derneğin amacına aykırı olarak davranışı nedeniyle bozulması davası, derneğin üyeleri, Cumhuriyet savcısı veya dernek alacaklıları tarafından açılacaktır. Dava, Cumhuriyet savcısı huzuru ile görülecektir. Basit muhakeme usulü uygulanacaktır. Derneğin amacının, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelip gelmediği, yetkili mercilerce yapılan yazılı isteme rağmen kuruluş bildirisi ve eklerindeki kanuna aykırılık veya noksanlıklar otuz gün içinde giderilip giderilmediği, Olağan genel kurul toplantısı tüzükte belirtilen süre içinde yapılıp yapılmadığı veya kanunen teşkili zorunlu olan organların oluşturulup oluşturulmadığı ve mahallin en büyük mülki amirliğinin yazılı ihtarına rağmen bu zorunluluk üç ay içinde yerine getirilip getirilmediği, araştırılacaktır.
Genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa yahut dernek mahkeme kararı ile feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve hakları, mahkeme kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilir.
Kendiliğinden sona erdiği tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları silinir.
Feshedilmesi için hakkında soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih ve buna bağlı olarak dernek mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde, soruşturma ve dava sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.
Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.
Derneklerin iş ve işlemlerinde, Dernekler kanunu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile bunlara dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, konusu suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkların mülki idare amirinin yazılı istemi üzerine, ilgili dernek tarafından otuz gün içerisinde giderilmesi zorunludur.
Yargılama usulü
Dernekler kanunu ile ilgili olarak hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.
Dernekler, yıl sonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülki idare amiri tarafından denetletilebilir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez. İçişleri Bakanlığı ve mülki idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmi dört saat önce derneklere bildirilir.
Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi halinde, mülki idare amiri durumu derhal Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.
Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. Mülki idare amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar. Hâkim kararı, mülki idare amiri tarafından dernek yöneticilerine yazıyla duyurulur.
Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasi partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır.
Dernekler;
a-Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunamazlar.
b- Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla kurulamaz.
c- Askerliğe, milli savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim faaliyetlerinde bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp veya eğitim yerleri açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar.
Dernekler kanununu 28 inci maddede belirtilen kelimeleri izinsiz kullanan veya 29 uncu maddede belirtilen yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.
Dernekler kanununu 30 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar ile bu bende aykırı harekette bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.
Derneğin amacına aykırı olarak davranışı nedeniyle bozulması davası, derneğin üyeleri, Cumhuriyet savcısı veya dernek alacaklıları tarafından açılacaktır.
Dava, Cumhuriyet savcısı huzuru ile görülecektir. Basit muhakeme usulü uygulanacaktır.
Derneğin amacının, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelip gelmediği,
Yetkili mercilerce yapılan yazılı isteme rağmen kuruluş bildirisi ve eklerindeki kanuna aykırılık veya noksanlıklar yasal süresi içinde giderilip giderilmediği,
Olağan genel kurul toplantısı tüzükte belirtilen süre içinde yapılıp yapılmadığı veya kanunen teşkili zorunlu olan organların oluşturulup oluşturulmadığı ve mahallin en büyük mülki amirliğinin yazılı ihtarına rağmen bu zorunluluk üç ay içinde yerine getirilip getirilmediği,
Dernekler yasası hükümlerine aykırı eylem nedeniyle Cumhuriyet savcısı tarafından derneğin feshi davası açılmış olması durumunda, dernek tüzüğünün gazetede yayınlandığı tarih araştırılacak, ilan tarihinden itibaren 6 ay içinde derneğin ilk genel kurulunu yapıp yapmadığı,
Dernekler kanununun 53 maddesine aykırı hareketten dolayı Cumhuriyet savcısınca fesih davası açılması durumunda maddede belirtilen suçların gerçekleşip gerçekleşmediği,
Derneğin gayesinden başka işlerle uğraşıp uğraşmadığı,
Derneğin borçlarını ödemede acze düşüp düşmediği,
Hususları araştırılacak, davanın sabit olması halinde derneğin feshine karar verilecektir.
Dernek Feshi Davası Dilekçe Örneği
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİNE
DAVACI :…………………………. (TC Kimlik No:………… )
Adres :
DAVALI : Dernek yönetim kurulu
Adres :
KONU : Amacına Aykırı Davranış Nedeniyle Derneğin
Feshi Talebimizden İbarettir
AÇIKLAMALAR :………………… Derneğinin kayıtlı üyesiyim. Davalı dernek kuruluş ama
cına aykırı olarak hareket etmektedir. Üyesi olarak defalarca uyarılarda bulunmama rağmen davalı dernek, kanuna veya ahlâka aykırı tutumunu devam ettirdiğinden derneğin feshi için dava açmak zorunluluğu doğmuştur. (EK-1), (EK-2), (EK-3)
DELİLLER : Dernek tüzüğü, tanık beyanı ve sair deliller.
HUKUKİ SEBEPLER : 4721 s. Türk Medeni Kanunu m. 89, 5253 sayılı Dernekler Yasası ve ilgili yasal mevzuat.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan nedenler ve yargılama aşamasında sunacağım delillerle derneğin kanuna veya ahlâka aykırı tutum içinde bulunduğunu ispat edeceğimden, davanın kabulü ile, (derneğin adını yazalım) derneğin feshine karar verilmesini arz ederim /…. /….
Davacı
EKLER:
Ek-1 Üyelik belgesi
Ek-2 Dernek Tüzüğü
Ek-3 Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri
konuları gösterir tanık listesi,
Dernek Feshi Davası Dilekçe Örneği 2
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HÂKİMLİĞİNE
DAVACI :……………………. (TC… Kimlik No:…………….. )
Adres :…………………………………………………..
VEKİLİ : Av……………………………………………..
Adres :…………………………………..
DAVALI :…………………………………..
Adres : …………………………………………….
KONU :……………….. Derneği’nin feshi istemidir.
AÇIKLAMALAR :1-Davalı…………. Derneği, tüzüğünün … maddesinde de belirtildiği gibi … amacıyla kurulmuş olup müvekkilimiz derneğin … nolu üyesidir.(EK-l)
- Tüzükle belirlenmiş olan amacı …. olduğu halde … Derneği bu amaçla hiç ilgisi olmayan faaliyetler yürütmekte, bu cihetle yasaya aykırı etkinliklerde bulunmaktadır. (EK-2)
Şöyle ki…
A-……………………….
B-……………………….
- Dernek Yönetim Kurulu’na yukarıdaki gerekçelerle başvuruda bulunarak hukuka aykırılıkların giderilmesi talebimizi ilettiğimiz halde olumlu bir yanıt alamadığımız için işbu davayı açmak zorunluluğu doğmuştur.
DELİLLER : Dernek Tüzüğü, tanıklar ve diğer deliller.
HUKUKİ SEBEPLER : 4721 s. TMK. m. 89, 5253 s. Dernekler Kanunu ve ilgili mevzuat.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan nedenlerle,
1-Davamızın kabulü ile………. Derneğinin feshine,
2-Yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Karar verilmesini vekâleten arz ve talep ederiz. …/ …/ …
Davacı vekili
Av…………….
EKLER
Ek-1 Üyelik belgesi
Ek-2 Dernek Tüzüğü
Ek-3 Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri
konuları gösterir tanık listesi,
Ek-5 Yargıtay Kararları
Ek-6 Onaylı vekâletname