Derneğin Feshi Davası Nasıl Açılır?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 88 -Genel kurul, her zaman derneğin feshine karar verebilir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 87- Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:

1. Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin so­na ermesi,
2. İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
3. Borç ödemede acze düşmüş olması,
4. Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,
5. Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması.

Her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 89- Derneğin amacı, kanuna veya ah­lâka aykırı hâle gelirse; Cumhuriyet savcısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkeme, derneğin feshine karar verir. Mahkeme, dava sırasında faaliyetten alıkoyma dahil gerekli bütün önlemleri alır.

Derneğin Feshi Davası

Dernek genel kurul, her zaman derneğin feshine karar verebilir.

Genel kurulun derneğin feshine karar verebilmesi için, tüzüğe göre genel kurula ka­tılma hakkına sahip bulunan dernek üyelerinin en az üçte ikisinin toplantıda hazır bulunması şarttır. İlk toplantıda bu çoğunluğun sağlanamaması halinde, üyeler ikinci toplantıya çağrı­lır. İkinci toplantıya katılan üye sayısı ne olursa olsun fesih konusu görüşülebilir. Feshe ilişkin kararın, toplantıda hazır bulunan üyelerin üçte iki çoğunluğu ile verilmesi zorunludur.

Derneğin feshi yönetim kurulu tarafından beş gün içinde mahallin en büyük mülki amirliğine yazıyla bildirilecektir.

Ayrıca, Derneğin amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi ve­ya sürenin sona ermesi, ilk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılma­mış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması, borç ödemede acze düşmüş olma-sı,tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması durumlarında dernek kendiliğinden sora erer. Bu şartlardan birisinin oluşması halinde, her ilgili, Dernekler, kuruluş amaç ve şartlarını kaybettiği veya acze düştüğü veya yönetim kurulunun tüzük gereğince kurulma­sına imkan kalmadığı veya yasada belirtilen yeter sayının bulunmaması sebebiyle üst üste iki olağan genel kurul toplantısının yapılamadığı hallerde, kendiliğinden dağılmış sayılır.

Bu şartların birisinin gerçekleşmesi halinde,her ilgili veya dernek merkezinin bulun­duğu yerin en büyük mülki amiri veya Cumhuriyet savcılığı sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir.

Ayrıca, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 89 ncu maddesinde belirtildiği gibi, derneğin amacının kanuna veya ahlaka aykırı hale gelmesi durumunda Cumhuriyet Sav­cısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkemece feshine karar verilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı da resen dava açabileceği gibi,doğrudan veya dolaylı olarak ilgili kişilerin başvurusu üzerine istemi haklı görür ve koşullar gerçekleşmişse derneğin feshine ilişkin davayı açabilecektir.

Üyelerine kazanç sağlama amacı güden dernekler kurulamaz. Dernekler kimseyi ü-yeliğe zorlayamayacakları gibi derneğe üye alıp almama konusunda da özgürdürler.

Demeği yönetim kurulu temsil eder.

Derneğin amacına aykırı olarak davranışı nedeniyle bozulması davası, derneğin üye­leri, Cumhuriyet savcısı veya dernek alacaklıları tarafından açılacaktır. Dava,Cumhuriyet savcısı huzuru ile görülecektir. Basit muhakeme usulü uygulanacaktır. Derneğin amacı­nın, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelip gelmediği, yetkili mercilerce yapılan yazılı iste­me rağmen kuruluş bildirisi ve eklerindeki kanuna aykırılık veya noksanlıklar otuz gün içinde giderilip giderilmediği, Olağan genel kurul toplantısı tüzükte belirtilen süre içinde yapılıp yapılmadığı veya kanunen teşkili zorunlu olan organların oluşturulup oluşturulma­dığı ve mahallin en büyük mülki amirliğinin yazılı ihtarına rağmen bu zorunluluk üç ay içinde yerine getirilip getirilmediği, araştırılacaktır.

Genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derne­ğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa, yahut dernek mahkeme kararı ile feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve hakları, mahkeme kararıyla derne­ğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredilir.

Kendiliğinden sona erdiği tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları silinir.

Feshedilmesi için hakkında soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih ve buna bağlı olarak dernek mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde, soruşturma ve dava sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.

Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve belgelerinin saklanma usulü, süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.

Derneklerin iş ve işlemlerinde, Dernekler kanunu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanu­nu ile bunlara dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, konusu suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkların mülki idare amirinin yazılı istemi üzerine, ilgili dernek tarafından otuz gün içerisinde giderilmesi zorunludur.

Derneğin Feshi Davası Yargılama usulü

Dernekler kanunu ile ilgili olarak hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda basit yargılama usulü uygulanır.

Dernekler, yıl sonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını dü­zenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülki idare amirliğine ver­mekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.

Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülki idare amiri tarafından denetletilebilir. Bu denetim­lerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez. İçişleri Bakanlığı ve mülki idare amirle­rinin yapacağı denetimler mesai saatleri içerisinde yapılır. Bu denetimler en az yirmi dört saat önce derneklere bildirilir.

Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, mües­seseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.

Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi halinde, mülki idare amiri durumu derhal Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.

Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri, demek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. Mülki idare amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunu­lur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar. Hâkim kararı, mülki idare amiri tarafından dernek yöneticile­rine yazıyla duyurulur.

Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasi partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır.

Dernekler;

a- Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunamazlar.

b- Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla kurulamaz.

c- Askerliğe, milli savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim ve eğitim faaliyetlerinde bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp veya eğitim yerleri açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar.

Dernekler kanununu 28 inci maddede belirtilen kelimeleri izinsiz kullanan veya 29 uncu maddede belirtilen yasaklara, yazılı olarak uyarılmalarına rağmen, aykırı hareket eden dernek yöneticileri, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.

Dernekler kanununu 30 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar ile bu bende aykırı harekette bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar verilir.

Derneğin Feshi Davası Görevli Mahkeme

l-Asliye Hukuk Mahkemesi veya

2-Derneğin işlediği suçtan dolayı kamu davası açıldığı durumlarda davanın açıldığı ceza mahkemesi

Derneğin Feshi Davası Yetkili Mahkeme

Demeğin kayıtlı olduğu yer mahkemesi

Derneğin Feshi Davası Davacı

l-Dernek üyeleri

2-Cumhuriyet savcısı

3-İlgililer (Dernek alacaklıları gibi)

Derneğin Feshi Davası Davalı

Dernek başkanlığı veya derneği temsil eden organı

Derneğin Feshi Davası Konu İle İlgili Dikkat Edilecek Hususlar

l-Demeğin amacına aykırı olarak davranışı nedeniyle bozulması davası,derneğin üyeleri, Cumhuriyet savcısı veya dernek alacaklıları tarafından açılacaktır.

2-Dava,Cumhuriyet savcısı huzuru ile görülecektir. Basit muhakeme usulü uygula­nacaktır.

3- Derneğin amacının, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelip gelmediği,

4- Yetkili mercilerce yapılan yazılı isteme rağmen kuruluş bildirisi ve eklerindeki ka­nuna aykırılık veya noksanlıklar yasal süresi içinde giderilip giderilmediği,

5-Olağan genel kurul toplantısı tüzükte belirtilen süre içinde yapılıp yapılmadığı veya kanunen teşkili zorunlu olan organların oluşturulup oluşturulmadığı ve mahallin en büyük mülki amirliğinin yazılı ihtarına rağmen bu zorunluluk üç ay içinde yerine getirilip getiril­mediği,

6-Dernekler yasası hükümlerine aykırı eylem nedeniyle Cumhuriyet savcısı tarafın­dan derneğin feshi davası açılmış olması durumunda,dernek tüzüğünün gazetede yayın­landığı tarih araştırılacaktan tarihinden itibaren 6 ay içinde derneğin ilk genel kurulunu yapıp yapmadığı,

7-Dernekler kanununun 53 maddesine aykırı hareketten dolayı Cumhuriyet savcı­sınca fesih davası açılması durumunda maddede belirtilen suçların gerçekleşip gerçek­leşmediği,

8-Derneğin gayesinden başka işlerle uğraşıp uğraşmadığı,

9-Derneğin borçlarını ödemede acze düşüp düşmediği,

Hususları araştırılacak,davanın sabit olması halinde derneğin feshine karar verile­cektir.