Çocuk ve Genç İşçilerde Çalışma Süreleri

Çocuk – Genç İşçi Çalıştırma Konusunda Bilmemiz Gerekenler

Normal Çalışma Süresi

İş Kanunu’na göre,

• okula devam eden çocukların eğitim dönemlerindeki çalışma süreleri, eği­tim saatleri dışında olmak üzere en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir,
• İlköğretimi tamamlamış ve okula gitmeyen 15 yaşından küçük çocukların çalışma süresi günde yedi saat ve haftada otuz beş saatten fazla olamaz,
• bu gruptaki gençlerden on beş yaşını tamamlamış olanların çalışma süreleri günde sekiz, haftada kırk saate kadar arttırabilir (m.68,71).

Fazla Çalışma

İş Kanunu’na göre, ülkenin genel yararları, yahut işin niteliği veya üretimin arttı­rılması gibi nedenlerle, işçiler onayları alınmak koşuluyla fazla çalıştırılabilirler (m.41). Fakat İş Kanunu’na ilişkin Fazla Çalıştırılma Yönetmeliği, 18 yaşını dol­durmamış işçilerin fazla çalıştırılamayacağını düzenlemiştir (m.8). Bu nedenle İş Kanunu’na tabi çocuk ve genç işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Dinlenme Hakkı

Dinlenme süreleri ara dinlenmesi, gece döneminde dinlenme, hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günlerinde dinlenme ve yıllık ücretli izin haklarını kapsamakta­dır.

Ara Dinlenmesi

Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğe (ÇGÇUEHY) göre,

• çocuk ve genç işçilere 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika.
• 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat ara dinlenmesi verilmesi  zorunludur (m.6).

Gece Dönemi, Hafta Tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Dinlenme

Gece dönemi “iş yaşamında en geç saat 20.00’den başlayarak; en erken saat 06.00’ geçen ve her halde 11 saat süren dönemdir” (İK, m.69). İş Kanununda öngörülen süre çocuk ve genç işçileri korumak bakımından yetersizdir. Bu nedenle, Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik (ÇGÇUEHY), çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma sürelerinin 24 saatlik zaman diliminde kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanacağını öngörmüştür (M.6). Bu düzenleme gereğince çocuk ve genç işçiler için gece döneminin başlangıcı ve bitişi 14 saatlik dinlenme süresine göre belirlenecektir. Umumi Hıfzıssıhha Kanununa (UHK) göre 12-16 yaş arasındaki çocuklar gece çalıştırılamazlar (m.174).

Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğe (ÇGÇUEHY) göre, çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten az olamaz (M.8). Çocuk ve Genç işçiler ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışamazlar (M.9).

Yıllık Ücretli İzin

İş Kanunun 53. Maddesi ve Çocuk ve Gençlerin Çalıştırılması Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik, çocuk ve genç işçiler için yıllık izin süreleri bakımından düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemeye göre,

• 18 ve daha küçük yaştaki işçilere verilecek ücretli yıllık izin 20 günden az alamaz. Bu iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak çocuk ve gencin zararına olduğu durumlarda ve isteği üzerine bu izin en fazla ikiye bölüne­rek verilebilir (ÇGÇUEHY, m. 10).
• Okula veya eğitimine devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izin, okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına dönemlerde ve­rilir (m. 10).
• Öğrenime devam etmeyen çocuk ve genç işçiler, yetişkinler gibi Yıllık Üc­retli İzin Yönetmeliğine (YÜİY) tabidirler. Bu durumda olanlara yönetme­liğin, 15,18 ve 8. Maddeleri uygulanır.

Çocuk ve Genç İşçilerin Kimlik Hakları

Kanunun 75. Maddesi, işverenlere işçi özlük dosyası düzenleme yükümlülüğü getirmektedir. Bu maddeye göre, işveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası . İşveren bu dosyada işçinin kimlik bilgileri yanında, bu kanun ve diğer kararınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.