Çekin Zorunlu Unsurları Nelerdir?
Çekte şekil şartı: TTK.780. maddesinde çekte yer alması gereken unsurlar belirtilmiştir. Buna göre çekte en az şu bilgilerin bulunması gerekir.
- Çek kelimesi: Çekte çek kelimesi eğer çek Türkçeden başka bir dilde yazılmışsa o dilde “çek” karşılığı olan kelimenin yazılması gerekmektedir.
- Kayıtsız şartsız belli bir bedelin ödenmesi için havale: Çek belli bir bedelin kayıtsız ve şartsız ödenmesi için havaleyi içermesi lazımdır, çekte yazılan para olmalıdır. Para dışındaki şeyler için çek tanzim edilmez. Yabancı para ile de düzenlenebilir. “Aynen ödeme kaydı” yoksa ibraz günündeki döviz kuru üzerinden TL olarak ödenir.
- Ödeyecek kimsenin “muhatabın” ad ve soyadı: Çekte ödeyecek kimsenin “muhatabın” belirtilmesi zorunlu şekil şartıdır, çeklerde muhatap bir mevduat (Yapı-Kredi gibi) veya katılım bankasıdır (Albarakatürk gibi).
- Keşide tarihi ve yeri: Keşide tarihi çekte zorunludur. İbraz sürelerinin başlangıcı ile zamanaşımının tespiti için önem arz eder. Birden fazla keşide tarihi çeki geçersiz kılar. Çekte keşide yerinin gösterilmesi gereklidir. Keşide yeri gösterilmeyen çek geçersiz değildir. Keşide yeri gösterilmemişse keşidecinin ad ve soyadının yanında yazılı bulunan yer keşide yeri sayılır, keşide yeri bu şekilde anlaşamıyorsa senette çek vasfı yoktur.
- Keşidecinin imzası: Çeki keşide edenin imzası zorunludur, ad ve soyadın yazılması şart değildir, imzanın mutlaka elyazısı ile atılması gerekir, tüzel kişilerde yetkilinin imzası yeterlidir. Ancak örneğin anonim şirketlerde, ana sözleşmede aksine kayıt yoksa temsile yetkili en az iki yönetim kurulu üyesinin imzası gerekir (çift imza kuralı, TTK m. 371).
ALTERNATİF ZORUNLU (MECBURİ ŞEKİL ŞARTLARI)
Ödeme yeri: Çekte ödeme yerinin gösterilmesi gerekir, zorunlu şekil şartı değildir. Ödeme yeri gösterilmemişse muhatabın adı yanında gösterilen yer ödeme yeri sayılır. Burada birden fazla yer gösterilmişse, ilk yer ödeme yeri sayılır. Böyle bir yer de gösterilmemişse ödeme muhatabın iş merkezinin bulunduğu yerdir. Ancak Çek K’ya göre, hâmil çeki, muhatap bankanın herhangi bir şubesine süresinde ibraz ederse karşılığı varsa çek ödenmek zorundadır. Yani her şube ödeme yeri sayılır. Yerin idari birim olarak gösterilmesi yeterli olur, muhatabın adresinin belirtilmesine gerek yoktur. “Ankara”, “Van” gibi yazılması yeterlidir.
Çekte Ciro: Bonodaki ciroya ilişkin hükümler çekte de uygulanır. Ancak iki fark vardır. İlk fark, çekte muhatap bankanın kendi çelik cirosu olduğu halde rehin cirosunun olmamasıdır. Kısmi ciro geçersiz olup, çekteki ciro bonodaki gibi kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Kısmî ciro geçersizdir; ancak şarta bağlı ciro geçerli olup, şart yazılmamış sayılır. İlk ciro -bonoda olduğu gibi- lehtara aittir. Banka veya takas odasına ibraz edilen çeke karşılıksız kaşesi vurulduktan sonra yapılan ciro alacağın temliği hükmündedir.
Çekte İbraz: Bono, asli borçluya ibrazı gerekirken çekte bu ibraz muhatap bankaya yapılır.
Çekin keşide edildiği yer ile ödeme yeri aynı yer ise muhatap bankaya 10 gün içinde ibrazı gerekir, keşide yeri “Ankara”, ödeme yeri “Ankara”,
Çekin keşide edildiği yer ile ödeme yeri farklı ise ibraz süresi 1 aydır. Keşide yeri “Ankara” ödeme yeri “Bolu”,
Çekin keşide edildiği yer ile ödeme yerleri farklı ülkeler ise ibraz süresi 1 aydır. Keşide yeri “Türkiye” ödeme yeri “İspanya” ,
Çekin keşide ve ödeme yeri ayrı kıtada ise ibraz süreleri 3 aydır.
Hamil tarafından süresinde ibraz edilmeyen çek kambiyo senedi vasfını yitirir bu çek -alttaki borç ilişkisi için açılacak bir alacak davasında- yazılı delil başlangıcı sayılır.
İbraz süresinin başlangıcı, çekte yazılı keşide tarihidir.
Keşide tarihi ibraz süresinin hesabında nazara alınmaz.