Arabuluculuk Nedir? Kayseri’de arabulucu var mıdır?

Arabuluculuk Ne Demektir?

Arabuluculuk, adalet sistemi gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılan uyuşmazlıkların alternatif olarak çözülmesini içeren bir yöntemdir. Arabuluculuk; tarafların içinde bulundukları uyuşmazlığı, tarafsız bir üçüncü kişi yardımı ile adliyenin tozunu, dumanını yutmadan, dosyalarla uzun yıllar bekletmeden, kısaca mahkemeye gitmeden çözmelerinde kullanabilecekleri en etkin yöntemdir. Esnek oluşu, yani tarafların iradeleri ile başlayıp özgür iradeleri ile devam edip ve böylece bitmesi ve etkili oluşu yani çözüme dair belgenin, metnin bir mahkeme ilamı niteliğine haiz olması, arabuluculuğun iş yaşamı, aile, okul ve hatta milletlerarası uyuşmazlıklarda bile uyuşmazlığın taraflarını doğru noktada buluşturan bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olmasını sağlamıştır.

Arabuluculuk nasıl devreye girecek, nasıl bir yol izlenecek?

Aralarında uyuşmazlık bulunan taraflar kendi istekleriyle ya da bir mahkemenin önerisi ile arabulucuya gelirler. Uyuşmazlık konusunu arabulucuya ileterek, tamamen tarafsız, ön yargı ve yargıdan uzak bir bu arabulucu eşliğinde, sorunlarını tartışma ve kendileri için en iyi çözümü bulma arayışına girerler.

Yargıya katkısı ne olacak arabuluculuk sisteminin?

Arabuluculuk yargı yükünü azaltmak için üzerinde durulan alternatif çözüm yöntemlerinden birisidir. Yani arabuluculuk sisteminin amacı yargıyla rekabet etmek ya da onun yerini almak değildir. Amaç anlaşmalı boşanma davaları, trafik kazaları, kat mülkiyeti gibi özel hukuku ilgilendiren pek çok konuda tarafları anlaştırarak yargıya katkıda bulunmak, yükünü hafifletmektir.

Kuralları, kaynağı, etiği nedir bu sistemin, Türkiye’de etkili olacak mı?

ABD gibi arabuluculuk hakkında yeknesak düzenlemelerin olmadığı coğrafyalarda arabulucular için kapsamlı ve standart etik kurallar geliştirilmeye çalışılması doğaldır. Ancak konu hakkında ayrıntılı kanuni düzenlemenin yürürlükte olduğu bizim gibi ülkelerde bahsedilen coğrafyanın hukuk düzenine uygun kurallardan aşırı yararlanmak suretiyle meslek kuralları hazırlamak doğru değildir. Model etik ve uygulama kurallarının takdim kısmında diğer modern etik kurallarla birlikte özellikle ‘Arabuluculara İlişkin Avrupa Etik Kuralları’ndan yararlanıldığı ifade edilmiştir. Arabuluculara İlişkin Avrupa Etik Kuralları hiçbir Avrupa Birliği mercii tarafından kabul edilmemiş gayri resmi bir metindir. Buna karşın Türk arabuluculuk meslek kurallarının hazırlanılmasında özellikle 2005 yılında ‘Amerikan Tahkim Birliği’, ‘Amerikan Barolar Birliği’ ve ‘Anlaşmazlık Çözüm Birliği’nin birbirine yakın tarihlerde kabul ettiği ‘Arabulucular İçin Model Etik Kuralları’ndan yararlanıldığı görülmektedir. Üstelik doktrinde bu metinlerin bilimsel ve sağlıklı çevirileri bulunmasına rağmen kaynak metinlerin anlam bütünlüğü ve ifade ettiği hususları bozacak bir tercüme yapılmak suretiyle Türk arabuluculuk kurallarının oluşturulduğu görülmektedir. Ama tüm bunlara rağmen, bu sistemin ülkemize girmesi çok olumludur, süreç içersinde aksaklıklar ve hatalar giderilince daha etkin olacağı açıktır.

Ülkemizdeki durumu ve ilkeleri nedir?

Ülkemizde kolaylaştırıcı arabuluculuk modelinin benimsendiği görüşü hâkimdir. Bununla birlikte 6325 Sayılı Kanun modern anlamdaki arabuluculuğun gerekliliklerini büyük ölçüde karşılayacak kapsamda düzenlenmiş, bu da arabuluculuğa hâkim olan bütün ilkelerin kanunda karşılık bulmasını sağlamıştır. Kanunda ayrıntılı olarak düzenlenen ilkeler şöyle sıralanabilir: 1-İradilik, yani tarafların serbest istekleri ile sürecin başlaması, bitmesi ve yürütmesi. 2-Eşitlik, tarafların birbirinden yüksek değil birbirine eş olmasını ifade eder. 3-Gizlilik, bu kurala göre görüşmeler gizlidir, ilgisiz kimselere açık değildir. 4-Beyan ve belgelerin kullanılamaması, bu ilke ile tarafların beyanlarının ve sundukları belgeleri birbirinin aleyhine delil olarak kullanamayacağı kurala bağlanmıştır.

Arabulucu Kimdir?

Arabulucu, sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getirerek onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini ve aralarında iletişim sürecinin kurulmasını sağlamaya çağlayan tarafsız üçüncü kişidir.

Arabulucu Tam Olarak Ne İşi Yapacak?

Arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Hatta taraflara herhangi bir çözüm de önermez. Taraflar uyuşmazlığı kendileri uzlaşarak çözerler. Arabulucu, tarafların aralarındaki asıl uyuşmazlığı ve menfaatlerini tespit ederek bu konularda tartışmalarını ve çözüm bulmalarını sağlamaya çalışır. Burada taraflar kendi çözümlerini kendileri üretirler ve bunu yaparken birbirlerini anlamaya çalışırlar.

Ne Zaman Arabulucuya Gidebilirim?

Karşı tarafla aranızda uyuşmazlık çıktıktan ve fakat mahkeme veya tahkime başvurmadan önce arabulucuya gidebileceğiniz gibi mahkemeye dava açtıktan sonra da arabulucuya gidebilirsiniz.

Tüm Davalar Arabuluculuk Kapsamında mıdır?

Hayır. Arabuluculuk ancak tarafların serbest iradeleriyle karar verebilecekleri konularda mümkündür. Daha açık bir ifadeyle; kamu düzenini ilgilendirmeyen ve cebri icraya elverişli konularda taraflar arabulucuya gidebilirler. Tarafların sözleşme konusu yapamayacakları konularda örneğin ceza davalarında, nüfus kaydına ilişkin davalarda veya çocukların velayetine ilişkin davalarda arabuluculuk mümkün değildir.

Arabulucuya başvurmakla dava açmaktan vazgeçmiş mi olurum?

Hayır. Taraflar arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak ve bu süreçten vazgeçmek konusunda tamamen serbesttir. Kendi isteğiniz ile başlattığınız bu süreci yine kendi isteğinizle sona erdirip mahkemeye başvurabilirsiniz.

Arabulucuyu nasıl seçeceğim?

Arabuluculuk konusunda bizden destek alabileceğiniz gibi, isterseniz arabuluculuk daire başkanlığının resmi web sitesinde yer alan güncel arabulucular listesinden seçebilirsiniz.

Arabuluculuk pahalı bir yöntem midir?

Süreç sonuçlanıncaya kadar arabuluculuk sürecinde taraflar, davadan farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda olmayıp, tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi giderler de ödemezler. Sadece, faaliyet süresine göre arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine uyarınca ücret ödenir. Ayrıca, özel bir toplantı yeri vs. gerekiyorsa, bu masrafların ödenmesi gerekir. Taraflar eğer avukatları ile bu sürece katılacaklarsa avukatlarına da ücret ödeyeceklerdir.

Tüm uyuşmazlıklar arabuluculuk sistemi ile çözülebilir mi?

Birçok uyuşmazlık için geçerli; ancak kamunun menfaati için bazı uyuşmazlıklar kapsam dışında. Burada anlatım kolaylığı olsun, nelerin istisna tutulduğunu belirtmek yeterli olacaktır. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre arabuluculuğa ancak tarafların sulh olabileceği, hakkından vazgeçmesi ve iddiaları kabul etmesinin mümkün olduğu ve bir mahkeme kararının gerekmediği hallerde başvurulabilir. Örneğin, tarafların boşanabilmesi ve çocuğun velayeti için mutlaka bir mahkeme kararı gerektiğinden taraflar bu gibi konuları arabulucuya götüremezler. Yine uyuşmazlık aile içi şiddetten kaynaklanıyor ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) uzlaşma kapsamında sayılan suçlardan değilse o olay arabuluculuğa uygun değildir. Yine bir örnek verecek olursak; eşlerin birbirlerine şiddet uygulamaları, silahla yaralama, ölüme neden olan suçlar sonucunda istenen tazminatlar için arabulucuya gidilemez.

Hangi konular için gidilir?

Bütün kredi sözleşmeleri, alım satım sözleşmeleri, tüketici uyuşmazlıkları, eser sözleşmeleri, kira uyuşmazlıkları, işçi alacakları, deniz ticareti, sigorta uyuşmazlıkları, marka-patent uyuşmazlıkları, boşanmadan sonraki mal paylaşım uyuşmazlıkları, taksirle yaralama, silahsız kasten yaralama, hakaret, tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali, ticari sırrın açıklanması gibi şikâyete bağlı suçların işlenmesi nedeniyle istenecek tazminatlara ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde arabulucuya başvurulabiliyor.

Arabuluculuk sürecindeki ücret ve masrafları kim karşılayacak?

Taraflar aksini kararlaştırmadıkça, arabuluculuk sürecindeki tüm masrafları eşit olarak karşılayacaklardır.

Arabuluculuk süreci sonunda vardığım anlaşma benim için bağlayıcı mıdır?

Taraflar arabuluculuk sürecinin sonunda bir anlaşmaya varırlarsa bu anlaşmayı, asıl uyuşmazlık hakkındaki yetki ve görev kurallarına göre belirlenecek olan hukuk mahkemesine ibraz edip, icra edilebilirliğine ilişkin bir şerh verilmesini talep edebileceklerdir. Bu şerhi içeren anlaşma, ilâm niteliğinde belge sayılır. İcra edilebilirlik şerhinin verilmesi, niteliği itibariyle bir çekişmesiz yargı işi olduğundan buna ilişkin inceleme dosya üzerinden de yapılabilecektir. Ancak, uyuşmazlık konusu aile hukukuna ilişkin ise bu işlemler aynı usulle belirlenecek aile mahkemesince ve duruşmalı olarak yapılacaktır. Eğer, davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa gidilmiş ise, kuşkusuz ki yukarıdaki iş ve işlemler davaya bakan mahkemece yerine getirilecektir.

Mahkeme icra edilebilirlik şerhi verirken neye dikkat edecektir?

Mahkeme; anlaşmanın ve içeriğinin, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği işler arasında yer alıp almadığı ve cebri icraya elverişli olup olmadığı yönünden inceleme yapacaktır.

Arabuluculuk yoluyla anlaştığımda avantajım nedir?

Dava boyunca yapmak zorunda kalacağınız tüm masraflardan (posta gideri, bilirkişi, keşif vb. masraflar, yol giderleriniz gibi) ve yargılama nedeniyle diğer işlerinizden kısıtlayıp, adliyeye ayırmak zorunda kalacağınız zamandan tasarruf etmiş olursunuz.
Mahkemeye göre daha kısa sürer.
Sonuç, tarafların kontrolündedir.
Geleceğe bakılır, mevcut hukuki durumun değil, menfaatin korunması esastır.
Güvenirlik ve gizlilik önemlidir; taraflar mahkeme önünde konuşamayacaklarını burada rahatlıkla konuşabilirler.
Psikolojik ve sosyolojik riski azdır; daha az yeni sorun doğurur.
Tarafların anlaştıkları yöntem ve çözüm tarzı esastır, esnektir.
Anlaşmayla çözülür; iki tarafta kazanır, tarafların sosyal ve ekonomik ilişkileri devam eder.

Kimler arabulucu olabilir, olmak isteyenler nasıl bir süreçten geçmeleri gerekiyor?

Arabulucu olmak isteyen hukukçular, özel bir eğitim alırlar ve bunun üzerine yapılan yazılı ve sözlü sınavı geçerek sicile kaydolabilirler. Ancak beş yıllık hukuk mesleğini icra etmiş olanlar bu eğitimi alabilirler. Bu amaçla konuya vakıf ve bir uyuşmazlığa tarafsız olarak nasıl yaklaşacağını bilen kimseler bu işi icra edecektir.