Anonim Şirkette Genel Kurul Toplantıları

Toplantı Türleri, Zaman, Yer ve Gündemleri

1. Genel kurul toplantıları, yapılış zamanı açısından olağan ve olağanüstü (m. 409), çağrı yapılıp yapılmaması açısından çağrılı ve çağrısız (m. 410-416), fiziken bir araya gelinip gelinmemesi açısından ise, fiziken yapılan (m. 415 vd.) ve elektronik ortamda yapılan (m. 1527-1528) toplantılar biçiminde ayrımlara tabi tutulmalıdır.

Yapılış zamanı açısından, olağan ve olağanüstü olmak üzere iki tür genel kurul toplantısı vardır (TTK m.409/1). Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Vergi mevzuatı ile TTK m.507-509’daki “dönem kârı” ve “yıllık bilanço” ibareleri nedeniyle, faaliyet dönemi, hesap dönemine ve takvim yılına tekabül ettiği için, hesap dönemi sonu olan 31 Aralık’tan itibaren üç aylık sürede, yani Mart ayı sonuna kadar bu toplantı yapılmalıdır. Yapılmaması veya geciktirilmesi, m. 553 vd. uyarınca, sorumluluğa yol açabilir. Yetersayı sağlanama­dığı (m. 418) veya azınlık talep ettiği (m. 420) için olağan toplantı bir ya da birkaç kez ertelenmiş ise, izleyen toplantılar da olağan toplantı sayılır.

Olağanüstü toplantılar ise, belirli bir dönemi olmaksızın, gerektiği zamanlarda yapılan toplantılardır (m. 409/2); ihtiyaca göre bazen bir yılda bir kaç kez yapıla­bilir ya da yıllarca hiç yapılmayabilir.

2. Anasözleşmede aksine hüküm bulunmadığı sürece, toplantılar, şirket mer­kezinin bulunduğu yerde yapılır (m. 409/3); anasözleşmede, toplantıların, şirket merkezinin olduğu yer dışındaki bir yerde yapılması öngörülebilir.
3. Gündem, genel kurulu toplantıya çağıran tarafından belirlenir (TTK m.413/1). Fakat olağan toplantılarda, organların seçimine, finansal tablolara, yö­netim kurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve ka­zanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin ibraları ile faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakere yapılır, karar alınır (m. 409/1). Şu hâlde, olağan genel kurul toplantısının her yıl yapılması ve asgari gündemi kanunda sayılan konuları karara bağlaması gerek­mektedir. Olağanüstü toplantı gündemi ise doğal olarak kanunda gösterilmemiş­tir; çünkü toplantıya duyulan gereksinim, gündemini de belirler.

Gündeme Bağlılık Kuralı

İster olağan ister olağanüstü olsun, kanundaki istisnalar saklı kalmak kaydıyla, gündemde bulunmayan konular müzakere edilemez ve karara bağlanamaz (m. 413/2). Bu kural gereğince, genel kurul toplantısının gündemi önceden bellidir; gündem ilân ve davet mektuplarında mutlaka gösterilmelidir; gündemde belir­tilmeyen konularda kural olarak görüşme yapılamaz ve karar alınamaz.

TTK m.413’e göre; yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları ve yenile­rinin seçimi finansal tablolarının müzakeresi maddesiyle ilgili sayılır. Bu madde ile genel kurula, yönetim kurulu üyelerini her olağan genel kurul toplantısında görevden alabilme olanağı tanınmıştır.

Bu istisnai düzenleme yanında diğer bir istisna oluşturan m. 364/1 hükmüne göre, “yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanmış olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunması veya gündemde madde bulunmasa bile haklı bir sebebin varlığı hâlinde, genel kurul kararıyla her zaman görevden alınabilirler”. Bu düzen­leme, yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları yönünden, gündeme bağlı­lık ilkesine haklı nedenlerin varlığına bağlı olarak istisna getirmiştir.

Nihayet, ilgili kanun hükümleri gereği, genel kurul toplantısı sırasında kulla­nılabilecek bazı azınlık hakları ve bireysel haklar için de gündemde madde bu­lunması söz konusu edilemez: Finansal tabloların müzakeresinin bir ay sonraya bırakılmasını isteyebilme (m. 420), özel denetim isteme (m. 438 vd.), kuruluş ve sermaye artırımlarından doğan sorumluluğun ibrasını önleme (m. 559) gibi.

Toplantıya Çağırmaya Yetkili Olanlar

TTK m.410’a göre; genel kurulu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar, yönetim ku­rulu, görevleri ile ilgili konularda tasfiye memurları, belirli şartlarla her bir pay sahibi (m. 410) ve azınlık (m. 411-412) olarak sayılmıştır. Çağrıya yetkili olanlar arasında yönetim görevini üstlenen kayyımlar ve iflâs idaresi sayılmamış ise de ilgili kanun hükümleri uyarınca atanan bu görevlilerin de yetkisi bulunduğu kuş­kusuzdur. Bunları ayrı ayrı ele almak gerekirse;

Yönetim Kurulu

İster olağan isterse olağanüstü toplantı olsun, genel kurulu davet etme yetkisi yö­netim kurulundadır. Yönetim kurulu, bu yetkisini, toplanıp karar alarak kullanır. Zamanı gelmesine rağmen olağan toplantı davetine karar verilmez veya ihtiyaç var iken olağanüstü toplantı çağrısı yapılmaz ise yönetim kurulunun sorumlu­luğu doğar (m. 553 vd). TTK m.410/1’e göre görev süresi dolan yönetim kurulu üyeleri de genel kurulu toplantıya çağırma konusunda yetkilidir.

Pay Sahibi

TTK m.410/2’ye göre; yönetim kurulu toplanamıyor ya da toplanmasına rağmen genel kurulu toplantıya çağıracak kararı alamıyorsa veya yönetim kurulu mevcut değilse, tek bir payın sahibi bile mahkemeye başvurarak kendisine genel kurulu toplantıya çağırma izni verilmesini talep edebilir; mahkemenin kararı kesindir.

Azınlık Pay Sahipleri

TTK m.411’e göre, sermayenin en az onda birini, halka açık anonim şirketlerde yir­mide birini oluşturan pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koy­masını isteyebilirler. Anasözleşme ile çağrı hakkı daha az sayıda (doğrusu daha az oranda olmalı) paya sahip pay sahiplerine tanınabilir. Çağrı istemi noter aracılığı ile yapılır. Yönetim kurulu çağrıyı kabul ettiği takdirde, genel kurul en geç kırk beş gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağrılır; aksi hâlde çağrı istem sahiplerince yapılır. Kıkbeş günlük sürenin başlangıcı yönetim kurulunun karar tarihidir.

TTK m.412’de azlığın çağrıya ilişkin talebi yönetim kurulu tarafından redde­dildiği veya isteme yedi iş günü içinde cevap verilmediği takdirde, aynı pay sahip­lerinin başvurusu üzerine, genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezi­nin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinin karar verebileceği düzenlen­
miştir. Mahkeme çağrı yapılmasını uygun bulursa bir kayyım atar ve kararında kayyımın görev ve yetkilerini gösterir. Zorunluluk olmadıkça mahkeme dosya üzerinden karar verir; karar kesindir.

Tasfiye Memurları

Tasfiye hâlindeki ortaklıkta, görevleri ile ilgili konularda tasfiye memurları da genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptirler.

İflâs İdaresi

İflâs yoluyla tasfiyede, müflis ortaklığın yasal temsilcisi iflâs idaresi olduğu için, genel kurulu toplantıya çağırabilir.

Kayyım

TTK m.412 dışında, genel hükümler uyarınca da kayyım atanması gündeme gelebilir. Ortaklık yönetim organından yoksun kalmış ve mahkemece, TMK m.426/4 uyarınca yönetim kurulu yerine kayyım atanmış ise, kayyım da toplantı çağrısı yapabilir. Anonim Şirket Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkın­da Yönetmelik m.9/5; (ayrıca bkz. m.36/1,ç) uyarınca da, herhangi bir nedenle organsız kalan şirketlerde ve ayrıca azlık pay sahiplerinin, genel kurulun top­lantıya çağrılmasına ilişkin talebinin yönetim kurulu tarafından reddedilmesi veya yedi iş günü içerisinde olumlu cevap verilmemesi üzerine Kanunun 412 nci maddesi gereğince genel kurul mahkemece atanmış kayyımlar tarafından toplantıya çağrılabilir.

Toplantıya Çağrı Usulü

Çağrı veya davet usulü yönünden iki tür toplantının ayırt edilmesi gerekir.

Çağrılı Genel Kurul

Bir çağrı (davet) üzerine yapılacak toplantılarda çağrı şekli, m. 414’de belirlenmiş­tir. Davet ilânı, anasözleşmede gösterilen şekilde ve TTSG’de yayımlanacak ilân ile yapılır. TTK m.414’de ilânın ayrıca şirketin internet sitesinde de yer alacağı belir­tilmiştir. Ancak, 6335 sayılı Kanun’un 34üncü maddesi ile TTK m.1524 tamamen değiştirilmiş ve internet sitesi oluşturma zorunluluğu, TTK m.397/4 uyarınca de­netime tabi sermaye şirketleri ile sınırlandırılmıştır. Buna göre, internet sitesinde genel kurul çağrı ilânının yer alması gerekliliği de, internet sitesi kurma zorunlu­luğu olan şirketler için söz konusu edilebilir. Çağrı, ilân ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılır.

İlâna ek olarak, pay defterinde yazılı pay sahipleri ile önceden şirkete pay se­nedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren pay sahip­lerine, toplantı günü ile gündem ve ilânın çıktığı veya çıkacağı gazeteler, iadeli taahhütlü mektupla bildirilir. Ayrıca kanunda bildirilen bir takım belgelerin genel kurul toplantısından en az onbeş gün önce, ortaklık merkez ve şubelerinde, pay sahiplerinin incelemelerine hazır bulundurulmaları da gerekir (TTK m.437/1).

Çağrısız Genel Kurul

Bütün payların sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması ve aralarından biri­sinin itiraz etmemesi durumunda davet usulüne uyulmaksızın toplantı yapılabilir (m. 416). Özellikle küçük ve aile tipi anonim ortaklıklarda yaygın olarak kullanı­
lan bu usulde, çağrıya ilişkin olanlar dışındaki tüm hükümlere uyulması gerek­mektedir (Gündeme bağlılık, görüşme, oy kullanma, karar yetersayılarına uyma ve karar alma, tutanak düzenleme gibi).

TTK. m.416’ya göre, davetsiz bir genel kurul, toplantı yetersayısı var olduğu sürece karar alabilir. Şu hâlde, çağrısız genel kurulun karar alabilmesi için gerekli toplantı yetersayısı (tüm payların temsili zorunluluğu), sadece toplantının açılı­şında değil, toplantı süresince de aranır.

TTK m.416/2’de, çağrısız toplanan genel kurulda, gündeme oybirliği ile mad­de eklenebileceği ve bunun aksine anasözleşme hükmünün geçersiz olacağı dü­zenlenmiştir.