Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Davası Nasıl Açılır?

(4721 sayılı TMK. madde 432,433,434,435,436,437)

Görevli mahkeme

Kısıtlamaya karar verme yetkisi vesayet makamına aittir. TMK.’nun 397. maddesinin f. II hükmüne göre vesayet makamı Sulh Hukuk Mahkemesidir.

Yetkili mahkeme

İlgilinin yerleşim yeri veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bulunduğu yer mahkemesi

Açıklamalar

4721 sayılı TMK.’nun 432. maddesinde, toplum için tehlike oluşturan veya ruhsal ya da ağır bedensel hastalığı nedeniyle sağlığı yerinde olmayan kişilerin, başka şekilde ko­runmalarının mümkün olmaması halinde, tedavileri, eğitimleri ve ıslahları için bir kuruma yerleştirilmeleri ya da alıkonmaları amaçlanmıştır. Burada kişinin özgürlüğünün kısıtlanma­sı, kendisinin ve tehlike oluşturduğu toplumun korunması amacına hizmet etmektir.

Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalık veya serserilik sebeplerinden biriyle toplum için tehlike oluşturan her ergin kişi, kişisel korunmasının başka şekilde sağlanamaması hâlinde, tedavisi, eğitimi veya ıslahı için elverişli bir kuruma yerleştirilir veya alıkonulabilir.

Görevlerini yaparlarken bu sebeplerden birinin varlığını öğrenen kamu görevlileri, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.

Yerleştirme veya alıkoymaya karar verme yetkisi, ilgilinin yerleşim yeri veya gecikme­sinde sakınca bulunan hâllerde bulunduğu yer vesayet makamına aittir.

Kuruma yerleştirilen kişi veya yakınları, verilen karara karşı kendilerine bildirilmesin­den başlayarak on gün içinde denetim makamına itiraz edebilirler. Bu hak, kurumdan çıkarılma isteminin reddi hâlinde de kullanılabilir.

Özgürlüğün kısıtlanmasına ve kısıtlama kararının kaldırılmasına ilişkin yargılama basit yargılama usulüne tabidir.

Hâkim, karar verirken ilgili kişiyi dinleyecektir.

İlgili kişiye kısıtlama sebebi açıklanacak ve karara karşı denetim makamına itiraz edebileceği konusunda yazılı olarak dikkati çekilecektir. Dikkat çekme yazısında ilgilinin bu karara karşı itiraz hakkı olduğu, bu itirazın denetim makamına yapılabileceği yer alacaktır.

Denetim makamı, TMK. 397. maddesi gereğince Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Özgürlüğün kısıtlanması bir kuruma yerleştirme şeklinde gerçekleştiğinde, yerleştiri­len kişiye, alıkonulma kararına karşı engeç on gün içinde itiraz edebileceği, keza; alıkonul­ma kararına itiraz edildiği halde, bu itiraz reddedilmişse, red kararına karşı en geç on gün içinde denetim makamına itiraz edebileceği, yazılı olarak bildirilecektir.

Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalık nedeniyle özgürlüğün kısıtlanabilmesi için resmi sağlık kurulu raporu aranacaktır.

Kısıtlı bir kişi bir kuruma yerleştirildiği veya alıkonulduğu ya da ergin bir kişi hakkında vesayete ilişkin diğer önlemlerin alınmasına gerek görüldüğü takdirde, kişinin bulunduğu yer vesayet makamı veya özel kanunlarda öngörülen ilgililer, durumu yerleşim yeri vesayet makamına bildirmekle yükümlüdürler. (TMK. madde 434)

Özgürlüğü kısıtlamanın koşulları:

• Ergin bir kişinin ruhsal veya ağır bedensel bir rahatsızlığının bulunması,

a- Küçükler toplum içinde ne kadar ağır tehlike oluşturursa oluştursun özgürlüklerinin kısıtlanması mümkün değildir.

b- Ergin kişinin akıl hastası, akıl zayıfı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olması, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hastalığa yakalanmış olması veya serseri kişi olması gerekir.

• Toplum için tehlike oluşturması,

Ergin kişi, ruhsal ya da ağır bedensel bir rahatsızlığa sahip olsa bile bu durumu top­lum için tehlike oluşturmuyorsa özgürlüğü kısıtlanamayacaktır. Örneğin: Kanser hastalığı ağır bedensel bir hastalıktır. Ancak bu hastalık bulaşıcı olmadığı için toplum için tehlike oluşturmaz. Buna karşılık AIDS hastalığı toplum için tehlike oluşturur. Zira, ağır bulaşıcı bir hastalıktır.

• Kişisel korunmanın başka bir şekilde sağlanamaması,

Ergin kişinin toplum için tehlike oluşturmasının başka yollarla önlenmesi mümkün ise, bu durumda özgürlüğün kısıtlanması mümkün olmayacaktır. Örneğin: AIDS hastası kendi isteği ile bir tedavi kurumuna gönderilmesini kabul ederse, özgürlüğünün kısıtlanmasına gerek kalmayacaktır.

• Özgürlüğü kısıtlamanın ergin kişinin tedavisi, eğitimi veya ıslahı amacına yönelik olması,

Tedavi, ruhsal veya ağır bedensel hastalık sebebine dayanan kısıtlamada söz konusu olacaktır. Eğitim ve ıslah ise, daha çok “serserilik” sebebine dayanan kısıtlamada uygula­nacaktır.

Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Davası Dilekçe Örneği

SULH HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİNE

DAVACI                        : ………………… (T.C. Kimlik no:……………. )

Adres:……………………..

VEKİLİ                       :    Av………………………….

Adres:……………………..

DAVALI                      :    Hasımsız

KONU                         :    Koruma amacıyla özgürlüğün    kısıtlanması talebidir.

AÇIKLAMALAR : 1-………………………………………….. sokak No:…………………….. adresinde    ikamet

eden……………………… müvekkilim kardeşidir. (Ek-l),(EK-2)

• Müvekkilimin kardeşi…………………… akıl… hastasıdır. Bu durum ekte sunulan doktor

raporu ile sabittir. (EK-3)

• Müvekkilim kendisinin vasisi olmasına ve birlikte yaşamalarına rağmen, akıl sağlığı yerinde olmayan kardeşini koruyamamaktadır. Ruhsal hastalığı nedeniyle toplum içinde tehlike oluşturmaktadır. Toplum içinde bu şekilde gezmesi her an yeni bir tehlikenin mey­dana gelmesi muhtemeldir. Bu husus tüm mahalle sakinlerince bilinmekte olup ve tanık beyanları ilede ispat edilecektir. (EK-4)

Akıl hastalığı nedeniyle toplum için tehlike oluşturan……………………. ‘nın,.. toplum için teh­

like oluşturmasının başka yollarla önlenmesi mümkün bulunmadığından, koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması ve tedavisi için elverişli bir kuruma yerleştirilmesine karar verilmesi için iş bu talepte bulunma gereği zaruri olmuştur.

DELİLLER                   : Nüfus kaydı, İkametgah belgesi, Dr. Raporu, tanık beyanı vs. deliller.

HUKUKİ NEDENLER : 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 432, 6100 s. HMK. m. 382- 388 ve ilgili yasal mevzuat.

SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan nedenlerle,

…………………………………  sokak No: ……………………….  adresinde.. ikamet eden …………..              ‘nın toplum için tehlike oluşturmasının başka yollarla önlenmesi mümkün bulunmadı­ğından, koruma amaçlı olarak özgürlüğünün kısıtlanmasına ve tedavisi için elverişli bir kuruma yerleştirilmesine karar verilmesi vekâleten arz ve talep ederiz.

…./..A…

Davacı Vekili

Av

EKLER:

Ek-1 Nüfus kaydı

Ek-2 İkametgah belgesi,

Ek-3 Dr. Raporu,

Ek-4 Tanık isim ve adresleri

Ek-5 Onanmış vekâletname örneği