İştirâk Nafakasının Değişen Durumlara Göre Yeniden Belirlenmesi Veya Kaldırılması

Durumun değişmesi: ana veya babanın başkasıyla evlenmesi, başka bir yere gitmesi veya ölmesi gibi yeni olguların zorunlu kılması halinde ha­kim re’sen veya ana-babadan birinin istemi üzerine gerekli önlemleri alır.fTMK. md. 183).

Durumun değişmesi halinde, hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır (Md. 331).

Hâkim, iştirâk nafakasının yeniden belirlenmesi için dava açılması halinde küçüğün değişen ihtiyaçlarına, eğitim durumuna, yaşma anne ve babanın artan gelir durumlarına göre nafakayı yeniden belirleyeceği gibi, çocuğun gelir elde etmesi, anne babamn hayat koşulları, ekonomik güçlerin de değişme azalma ve ortadan kalkma hallerinde de istem halinde gerekli belirlemeleri yapar, iştirak nafakasını azaltır veya nafakayı tamamen kaldırır. (Y.2.HD. 25.03.2002 – 3551/4244).(TMK.md.331)

Aile Mahkemesi Hâkimi iştirâk nafakasının artırılmasının istenmesi ha­linde, tarafların ekonomik durumlarını, hayat koşullarını, çocuğun yaşı, öğrenim durumu, sağlık durumuna göre ihtiyaçlarının artıp artmadığını, yine davalının ekonomik gücünde artma olup olmadığını önemle araştırarak belirler. Koşulları oluşmuş ise nafakayı artırır, yine nafaka yükümlüsünün ekonomik gücü azalmış, çocuğun ihtiyaçları azalmış, buna karşın diğer tarafın ekonomik gücünde artış meydana gelmiş veya buna benzer hallerde nafakanın azaltılmasına karar verebileceği gibi, nafaka yükümlüsünün ekonomik gücünün ortadan kalkması, hastalığı, çalışamaması, mal varlığım kusuru olmaksızın kaybetmesi gibi hallerde değişen durumlara göre talep halinde iştirâk nafakasını tamamen kaldırabilecek yine malı ve geliri olmayan nafaka yükümlüsü babanın askere gitmesi halinde askerlik görevini yerine getirdiği dönem için nafakayı bu dönemle sınırlı olarak ta kaldırabilecektir. Özetlersek bu madde ile, çocuğun ihtiyaçlarında, ana, baba­nın ödeme gücünde veya benzeri hayat koşullarının değişmesi halinde hâkim tarafından tarafların talebi halinde nafaka miktarının yeniden belirlenmesi veya nafakanın tamamen kaldırılması esası düzenlenmiştir.

Aile Mahkemesi hakimi, iştirak nafakasını değişen durumlara göre yeniden belirlemekte, tarafların ekonomik sosyal durumları, hayat koşullan, çocuğun yaşı, öğrenim durumu, sağlık durumu, ihtiyaçlannın sosyal mali ve ekonomik güç açısından değişiklik olup olmadığı v.b. gibi konulann belirlenmesinde 4787 sayılı Kanunun 5’inci maddesinde görevlendirilen uzman, araştırma inceleme, rapor ve görüş bildirimlerinde de yararlanabilecektir.

îştirâk nafakasının kaldınlmasım gerektiren önemli nedenlerden biri de, kendileri için iştirâk nafakası takdir edilen çocukların ergin olmaları (onsekiz yaşını bitirmiş “doldurmuş”, evlenmekle veya mahkeme kararıyla ergin kılınma­ları) veya kendileri için iştirâk nafakası takdir edilen çocukların veya nafaka borçlusu eşin ölümüdür (Y.2.HD. 15.03.2002 – 2642/3621).

Eşlerin ergin olmayan çocukları ile ilgili bakım borçları çocuğun ergin olmasına kadar devam eder (TMK. Md. 328). Ancak, çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde, çocuğun eğitimi sona erinceye kadar ona bakmakla yü­kümlü olduklarından iştirâk nafakası sona ermekle beraber çocuğun bu konuda ana ve babaya veya bunlardan sadece birine karşı eğitimi sona erinceye kadar dava açma hakkı tabii olacak ve çocuk bu hakkını kullanabilecek- tir.(TMK:md.364)

Sona erme nedenlerinden birinin de nafaka alacaklısı çocuğun veya nafaka borçlusu eşin ölümü olduğunu belirtmiştik. Nafaka yükümlülüğü mirasçılara geçmediğinden, nafaka yükümlüsü eşin ölümü ile de iştirâk nafakası sona erer. Mirasçıları ancak nafaka borçlusunun ölüm tarihine kadar işleyen ve biriken iştirâk nafakaları varsa ödenmeyen ve biriken bu nafaka miktarı ile nafaka alacaklısına karşı sorumlu olacaklar, başkaca sorumlulukları veya ölüm tarihin­den sonra işleyecek nafakalardan sorumlulukları söz konusu olmayacaktır. Tabi iştirak nafakası sona eren küçüğün veya eğitimi devam eden erginin bu durumda koşulları varsa TMK’unun 364’üncü maddesinde düzenlenen dava hakkının saklı olduğu unutulmamalıdır.