Evlilik Birliğinin Korunması ile İlgili Davalarda Yetki

Yetki

Evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda yetkili mahkeme eşlerden her hangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir.

Eşlerin yerleşim yerleri farklı ve her ikisi de önlem alınması isteminde bulunmuş ise, yetkili mahkeme ilk istemde bulunanın yerleşim yeri mahkemesidir.

Önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması veya kaldırılması konu­sunda yetkili mahkeme, önlem kararını veren mahkemedir. Ancak, her iki

eşinde yerleşim yeri değişmişse, yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri mahkemesidir (TMK. Md. 201).

Evlilik birliğinin korunması ile ilgili önlemler önem arzettiğinden ve ko­runmanın geciktirilmesi, birlik bireylerine zarar vereceğinden yetki konusunda özel hükümler getirilmiştir.

Buna göre, evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda ku­ral olarak eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri yetkili kılınmış, bu suretle tedbirlerin alınmasında kolaylık, sür’at, çabuklaştırma amaçlanmıştır.

Gerek tedbir nafakası veya gerekse birliğin korunması ile ilgili diğer tedbir­lerle ilgili davalar eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabile­cek, eğer davacı eş, davalının yerleşim yerinden ayrı bir yerde oturuyorsa davalı eşin yerleşim yerine gitme zorunluluğu olmadan kendi oturduğu yerleşim yeri Aile mahkemesinde de dava açabilecektir. Tabii davacı eş isterse, bu tedbirlerle ilgili olarak davalının yerleşim yeri Aile Mahkemesinde de dava açabilecektir. Bu konuda tercih yetkisi tamamen davacıya aittir (TMK. Md. 201/1).

Eğer eşlerin yerleşim yerleri farklı ve her ikisi de önlem alınması iste­minde bulunmuş ise, maddenin ikinci fıkrası ilk istem sahibi eşin yerleşim yeri Aile Mahkemesini özel yetkili mahkeme olarak kabul etmiştir.

Bu düzenlemeye göre de; evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlem­lerle ilgili davalarda eşler farklı yerleşim yerlerinde oturuyorlarsa ve her ikisi de bu konularda önlem alınmasını istemişlerse bu takdirde yetkili mahkeme ilk is­temde bulunanın yerleşim yeri Aile Mahkemesi olacaktır.

Örneğin; eşlerden kadın, kocanın yerleşim yerinde tedbir nafakası açmış, erkekte kadının katkı payının belirlenmesi için istemde bulunmuş ise, erkek bu davayı kendi yerleşim yeri Aile Mahkemesinde de açabilecektir veya kadın tedbir nafakası davasını kendi yerleşim yerinde açmış ise, erkekte kadının parasal katkısının belirlenmesi ile ilgili davayı kadının yerleşim yerinde bulunan Aile Mahkemesinde açacaktır.

Aynı şekilde, kadın ve erkek ayrı yerleşim yerinde oturmaktadırlar. Erkek kadın yanında bulunan çocukları ile tedbiren kişisel ilişki kurulmasını ilk önce açtığı dava ile istemiş ise bu durumda kadın da o mahkemeden kendisi veya ya­nında bulunan küçük çocukları için tedbir, önlem nafakası isteyebilecek ve o mahkeme bu konuda da yetkili olacaktır.

Yeni bir düzenleme ile de, alman önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması veya hükmedilen önlemin kaldırılması konusunda önlem kararı veren mahkeme­nin yetkisi kabul edilmiştir. Buna göre kadın örneğin tedbir nafakasını Ankara Aile Mahkemelerinde almış ise, kocada bu nafakanın azaltılmasını, kaldırılmasını bu mahkemeden isteyebilecek, yine kadın nafakanın artırılmasını da tedbir nafakasını veren bu mahkemeden talep edebilecek, önlem kararım veren mah­keme bu konularda da yetkili olacaktır.

Özetleyecek olursak; konumuzla ilgili olarak davacı eş tedbir nafakası veya ailenin geçimi için diğer eşin yapacağı parasal katkının belirlenmesini, ko­nut ve ev eşyasından yararlanma ve malların yönetimine ilişkin önlemlerin alınmasını, yine çocuklar diğer eşin yanında ise çocuklar ile arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ile ilgili tedbirlerin alınmasını kendi yerleşim yeri Aile Mahkemesinden isteyebileceği gibi, yerleşim yerleri farklı ise ve diğer eşte her­hangi bir konuda önlem alınmasını istemiş bu konuda dava açmış ise, bu tedbirle­rin alınması için ilk istemde bulunan eşin yerleşim yeri Aile Mahkemesi de bu konuda yetkili olacaktır.

Yine bu önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması, kaldırılması ile ilgili da­valarda, önlem kararını alan mahkeme yetkili olacaktır. Ancak, her iki eşinde yerleşim yeri değişmişse bu konularda da yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri Aile Mahkemesi olacaktır.

Örneğin; eşlerle ilgili tedbir nafakası davası eşlerin yerleşim yeri Ankara Aile Mahkemelerinde görülmüş, nafakaya Ankara Aile Mahkemelerinde hükmedildikten sonra her iki eşte Ankara olan yerleşim yerlerini değiştirmiş, birisi yerleşim yerini Adana’ya, diğeri Gaziantep’e nakletmiş ise eş önlemin artırılması, kaldırılması, değiştirilmesi davasını eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri Aile Mahkemesinde açabilecektir.