TCK m 255 Yetkili Olmadığı Bir İş İçin Yarar Sağlama Suçu ve Cezası

MADDE 255.- (1) Görevine girmeyen ve yetkili olmadığı bir işi yapabileceği veya yaptırabileceği kanaatini uyandırarak yarar sağlayan kamu görevlisi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.

Kamu görevlisinin görevine girmeyen ve yetkili olmadığı bir işi yapabileceği ve­ya yaptırabileceğinden bahisle kişiden menfaat temin etmesinin bağımsız bir suç olarak tanımlandığı YTCK’nun 255.maddesi hükmü, 765 sayılı ETCK’nun 218. mad­desinin karşılığıdır. Aralarındaki farklılık, kamu görevlisinin, görülmesi istenen iş konusunda görevli ve yetkili olmadığı halde herhangi bir şekilde işi yapabileceğine inandırarak menfaat temin etmesinin yanı sıra, özel ilişkileri nedeniyle bu konuda yetkili olan kişilere işi “yaptırabileceğine” inandırarak menfaat temin etmesi şeklin­deki icra hareketine yeni madde metnindeki suç tanımında yer verilmiş olmasıdır.

Suçla Korunan Hukuksal Değer

Bu suç tanımıyla korunmak istenilen hukuksal yarar, kamu idaresinin güvenilir­liğidir. Diğer bir anlatımla, bu suç tanımı, kamu hizmetlerinin gerek eşitlik, gerek liyakatlilik açısından adalet ilkelerine uygun yürütüldüğü hususunda toplumda hakim olan güveni, inancı korumayı amaçlamıştır.

Suçun Faili

Bu suçun faili, görevine girmeyen ve yetkili olmadığı halde, işi­nin görülmesini isteyen kişilerden, özel ilişkileri nedeniyle bu konuda yetkili olan kişilere işi yaptırabileceğine veya herhangi bir şekilde işi yapabileceğine inandıra­rak menfaat temin eden “kamu görevlisi”dir. Bu suç fail bakımından “özgü (mah­sus) suç” niteliğindedir.

YTCK’nun 40/2.fıkrası uyarınca, bu suçta, ancak özel faillik niteliği taşıyan kişi (kamu görevlisi) fail olabilir. Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise azmet­tiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur. Madde gerekçesinde, “bu suçun çok failli bir (karşılaşma) suçu olduğu, işinin gördürülmesini isteyen ve bu amaçla ka­mu görevlisine menfaat temin eden kişinin de aslında hukuka aykırı bir zeminde olduğu, bu itibarla, hem kamu görevlisinin hem de işinin gördürülmesini isteyen ve bu amaçla kamu görevlisine menfaat temin eden kişinin söz konusu suçun faili oldukları” açıklanmış ise de, madde metninde bu amaçla kamu görevlisine menfaat temin eden kişinin fail sıfatıyla cezalandırılacağına ilişkin bir hükme yer verilmedi­ğinden, suçta ve cezada kanunilik ilkesi ve kıyas yasağı (YTCK 4.md.) uyarınca bu görüşe iştirak etmiyoruz. Nitekim yasa koyucu, örneğin uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçunda (YTCK 188/3.md.) bu maddeleri satan va satın alanın; rüş­vet suçunda (252.md.) rüşvet veren ve rüşvet alanın; rızaya dayalı kürtaj suçunda (100/2.md.) çocuğu düşürten kişi ile çocuğunun düşürtülmesine rıza gösteren gebe kadının; suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçunda (165.md.) suç eşyasını satan veya bağışlayan ile satın alan veya kabul eden konumundaki kişinin ceza sorumluluğunu açıkça ve ayrı ayrı düzenlemiştir. YTCK’nun 255. maddesin­deki suç tanımında ise “kamu görevlisine menfaat temin eden kişi” bakımından aynı kanunun 100/2., 165., 188/3. ve 252.maddelerinde öngörülen çok failli karşılaş­ma suçlarında olduğu gibi suçun faili sayılacaklarına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Bu itibarla, yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçunda (255.md.), işinin gördürülmesini isteyen ve bu amaçla kamu görevlisine menfaat temin eden kişi gerçekten hukuka aykırı bir zeminde olup söz konusu suçun mağ­duru olarak telakki edilemez ise de, kanunda açıkça bu fiil için ceza öngörülmedi­ğinden ve bu hüküm kıyasa yol açacak şekilde geniş yorumlanamayacağmdan bu kişilerin suçun faili olarak kabulü mümkün değildir.

Suçun Mağduru

Kamu idaresinin güvenilirliğine karşı işlenen bu suçun mağduru kamu idaresidir, Devlettir.

Suçun Maddi Unsuru

Bu suçun maddi unsuru, kamu görevlisinin, görevine girmeyen ve yetkili olma­dığı bir işi yapacağı veya yaptıracağı kanaatini uyandırarak menfaat sağlamasıdır.

Bu suçun oluşabilmesi için, menfaati temin eden kişinin, yapılmasını arzuladığı işin kamu görevlisinin görevine girmediğini ve bu hususta yetkisi olmadığını bil­mesi gerekir. Diğer bir anlatımla, bu madde kapsamına giren olaylarda kişi, kamu görevlisine sağladığı menfaatin haksız bir menfaat olduğunu bilmektedir. Kişi, yasal olan veya olmayan bir işinin görülmesi amacına yönelik olarak kamu görevli­sine bir menfaat temin etmektedir. Sağlanan yarar (menfaat) Türk Lirası veya döviz cinsinden para veya kambiyo senedi (poliçe, bono, çek) olabileceği gibi maddi değe­ri bulunan herhangi bir şey de olabilir. Söz konusu suç, kamu görevlisinin görevine girmeyen ve yetkili olmadığı bir işi yapacağı veya yaptıracağı kanaatini uyandıra­rak menfaat sağlamasıyla tamamlanmış olacağından, suçun oluşumu açısından, menfaati sağlayan kişinin işinin görülüp görülmediğini araştırmaya gerek yoktur.

255.madde kapsamına giren suçta kamu görevlisi, aslında görevine girmediği bi­linen ve ilgili kişinin yapılmasını arzuladığı bir işi, özel ilişkileri nedeniyle bu ko­nuda yetkili olan kişilere yaptırabileceğine veya herhangi bir şekilde bu işi yapabi­leceğine inandırarak menfaat temin etmektedir. Söz konusu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin görevi başında bulunması da gerekmez. Görev mahalli dışında da bu suç oluşabilir. Bu suç açısından önemli olan, haksız menfaati temin eden kişi­nin bir kamu görevlisi olması ve aslında görevine girmediği bilinen bir işi özel bağ­lantıları nedeniyle yapabileceğinden söz ederek kişilerden haksız bir menfaat sağ­lamasıdır. Bu bakımdan, kamu görevlisi olan failin yarar sağladığı işin yapılması hususunda görevli ve yetkili olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Eğer fail, görev ve yetkisine giren bir iş için haksız bir yarar sağlamışsa bu durumda oluşa göre rüşvet ya da irtikap suçları oluşabilir. Şayet kamu görevlisi, görülmesi istenen iş konusunda kendisi esasen görevli ve yetkili olmadığı halde, görevli ve yetkili oldu­ğundan ve işi yapacağından bahisle kişiyi yanıltarak menfaat temin etmiş ise artık bu suçun (255.md.) değil, nitelikli dolandırıcılık (158/2.md.) suçunun oluştuğunu kabul etmek gerekir.

Suçun Manevi Unsuru

Bu suç,kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.

Suça Etki Eden Nedenler

Bu suçla ilgili olarak cezanın artırılmasını veya daha az ceza verilmesini gerekti­ren özel bir hüküm öngörülmemiştir.

Teşebbüs

Söz konusu suç, kamu görevlisinin, görevine girmeyen ve yetkili olmadığı bir işi yapacağı veya yaptıracağı kanaatini uyandırarak menfaat sağlama­sıyla tamamlandığından, failin elinde olmayan nedenlerle menfaati sağlayamaması halinde suçun teşebbüs aşamasında kaldığının kabulü gerekir.

İştirak

Yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçu fail bakımından “özgü suç” niteliğinde olduğundan, YTCK’nun 40/2.fıkrası uyarınca, bu suçta ancak özel faillik niteliği taşıyan kişi (kamu görevlisi) fail olabileceğinden, bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler azmettiren (38.md.) veya yardım eden (39.md.) olarak sorumlu tutulur.

İçtima

Suçların içtimai bakımından özel bir hüküm öngörülmediğinden bu husustaki sorunların genel hükümler (42-44.md.) çerçevesinde çözümlenmesi gerekir.

Kovuşturma

Bu suçun soruşturma ve kovuşturması resen yapılır. Söz konusu suçun kamu görevlisinin görevi nedeniyle işlediği suçlardan olmaması nedeniyle fail hakkında 4483 ve 3628 sayılı Kanunlarda öngörülen özel soruşturma usulleri uygulanmaz.

Görevli Mahkeme

Bu suç dolayısıyla açılan davalara bakma görevi 5235 sa­yılı Kanunun 11.maddesi uyarınca asliye ceza mahkemesine aittir.

Suçun Yaptırımı

Bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.

Dava Zamanaşımı

Suçun dava zamanaşımı süresi YTCK’nun 66/1-e bendi uyarınca sekiz yıldır.