Avukatlık Mesleğine İlişkin Genel Kurallar Nelerdir?

Avukatlar, yüklendikleri görevleri bu görevin kutsallığına yakışır bir şekilde özen, doğruluk ve onur içinde yerine getirmek ve avukatlık unvanın gerektirdiği say­gı ve güvene uygun biçimde davranmak ve Türkiye Barolar Birliği’nce belirlenen meslek kurallarına uymakla yükümlüdür (Av. K. m.34 ). Türkiye Barolar Birliği tarafından konan bu kurallara uyulmaması avukat için başta disiplin cezası olmak üzere çeşitli yaptırımlarla karşılaşılmasına sebep olabilir.

Tüm meslek kurallarında olduğu gibi avukatlık meslek kurallarının konulma­sında amaç daha çok mesleğe bir standart getirmek ve mesleğin öz disiplinini oluşturmaktır. Avukatlar meslek kuralları koyar iken bunu bir kanun yapmak ye­rine, meslek kuralı olarak somutlaştırmamalarındaki temel gerekçe öz disiplinin kanun koyucu değil fakat mesleğin muhatabı avukatlar tarafından sağlanma kay­gısıdır. Bu konuda “Avukatlar haklarını kullanırlarken, her zaman hukuka ve hu­kuk mesleğinin kabul görmüş standartlarına ve mesleki ahlak kurallarına uygun davranırlar (Havana Kuralları m.23)”. Bu meslek kurallarının sürekli gelişimini sağlamak üzere barolar, Türkiye Barolar Birliği Genel Kurulu’na, gündeme ilişkin hükümlere uyma şartı ile yeni teklifler getirebilir.

“Meslek kuralları” mesleğin düzen ve geleneklerini korumak ve yerleştirmek ve yasaların avukatlara yüklediği görevlerin onurlu bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur (M.Lamih Çelik, TBBB Dergisi. Sayı 74,2008, s. 283).

Serbest bir irade sonucu kabul edilen meslek kuralları, bir toplum yaşamı için vazgeçilmez olarak kabul edilen avukatlık mesleğinin en iyi şekilde yapılmasını garanti altına alır. Stajyerler, avukatlık mesleğinin adayı olmaları sebebiyle meslek kurallarına ve yönetmeliklerde belirlenen esaslara uymak zorundadırlar (Av. K. 23)

Türk avukatları, baroların ve Türkiye Barolar Birliği’nin bağımsızlığı gereğine inanmışlar ve bu konuda kendilerine gerek kişi, gerek kuruluş olarak düşen gö­revleri başarma kararına varmışlardır. Bu nedenle de Barolar ve Barolar Birliği kurulları disiplin soruşturmalarında ve cezalarının verilmesinde; avukatlık onu­runu, düzen ve gelenekleri ile meslek kurallarını ve itibarını korumak, mesleğin amaç ve gereklerine ve adelete uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak ilkele­rini göz önünde tutarlar (Av.K.m.158/2)

Mesleki çalışmasında avukat, bağımsızlığını korur; bu bağımsızlığı zedeleye­cek iş kabulünden kaçınır.

Avukat, mesleki çalışmasını kamunun inancını ve mesleğe güvenini sağlayacak biçimde ve işine tam bir sadakatle yürütür. Avukatlık, diğer mesleklerden farklı olarak kolektif inancı gerektiren mesleklerdendir. Avukatın yaptığı tüm işlemler­de yasaya ve adalete uygun hareket ettiği, doğruluk ve dürüstlük ilkelerine sadık davrandığı kabul edilir. Bu nedenle, mesleki faaliyetin yürütülmesi sırasında bu güveni sağlamak ve meslek itibarını sarsabilecek her türlü davranıştan kaçınmak avukatın başlıca görevidir (Barolar Birliği 2001/325 E., 2002/136 K., 18.05.2002). Avukatın yaptığı işlem hukuka uygun olsa dahi hakkaniyete aykırı ise hukuka uygunluk eylemi disiplin suçu olmaktan çıkarmaz. TTB bir kararında “Eylem, şeklen hukuka uygun olsa bile, ilamda yazılı aynı mahiyetteki iki alacak için iki ayrı takip yapılarak iki ayrı icra vekâlet ücreti tahsili meslek kurallarının ruhu ve kabul ettiği ilkelerle bağdaşmamaktadır. Avukat, yargı kararlarına uygun ise de toplumun önem verdiği moral değerlere ters ve avukatların kamudaki itibarını doğrudan ilgilendiren hususlarda daha dikkatli ve özenli olmak “avukatlar para­dan başka hiçbir şey düşünmez gibi olumsuz bir imajsın yaratılmasına” eylemle­riyle katkıda bulunamaz. (Av. K. 2, 34, 134 ve TBB Mes. Kur. 3,4)” (TBB Disiplin Kurulu T:26.07.2013, E:2013/139, K:2013/565)

Avukat üstlendiği davayı zamanında açmalıdır, müvekkilinin gecikmeden do­layı zarara uğramasına engel olmalıdır.

TTB “Şikâyetli avukatın yanında çalıştı avukatın, vekâletine istinaden yetki ile takip ettiği şikâyetliye ait işçi alacakları davasında yeterli özeni göstermeyerek, davanın iki kez müracaata kalmasına neden olması, duruşma esnasında mahke­me hâkiminin ıslah konusundaki sorusuna verdiği yanıtın zapta yanlış geçmesine rağmen bunu görüp düzelttirmemesi, bilirkişi raporuyla talep edilen alacağın çok üzerinde müvekkil alacağının doğmasına rağmen, ıslah için 180,00 TL’de masraf aldığı halde geciktirmesi” meslek kuralı ihlali olarak kabul edilmiştir1 (Av. K. 2, 34 ve TBB Meslek Kuralları 3,4).

Avukat duruşmalara mazeretsiz katılmamayı alışkanlık haline getirmemelidir. Aleyhe verilen karar temyiz edilmeyecek ise avukat bu konuda vekil edenden yazılı izin almalıdır. Kararın yazılı izin olmadan temyiz edilmemesi disiplin suçu oluşturur.

Karşı tarafın tebligat adresini bilirken başka adrese tebligat göndermek, eksik bilgi vererek mahkemeden usulsüz karar almak, borçluların muhtemel bilgisizli­ğinden yararlanarak olması gerekenden fazla faiz istemeyi alışkanlık haline getir­mek vs bu kuralın ihlalidir.

Avukat, mesleğin itibarını zedeleyecek her türlü tutum ve davranıştan kaçın­mak zorundadır. Avukat, sadece mesleki faaliyetleri sırasında değil özel yaşantı­sında da buna özen göstermekle yükümlüdür. Avukatlık, tutum ve davranışlar­da, giyimde, konuşmada, özel yaşamda bile özen isteyen bir meslektir. Avukatın meslek itibarı, ticari itibar değildir (Serkan AĞAR,TBB Dergisi, Sayı 80, 2009, s. 383). Avukatın mesleğini ifa ederken vekillik görevini aşacak şekilde davranma­sı ve eyleme dönüştürmesi bu kuralın ihlalidir. Avukat yasal olmayan mahkeme kararına karşı yasal olmayan tavır geliştiremez. Yasal olmayan mahkeme kararına karşı sadece yasal sınırlar içinde tepki verebilir. Avukat her ne olursa olsun kaba kuvvete-şiddete başvuramaz.

Avukatın yaptığı işlem ve hukuki faaliyetlerin hukuka uygun olması tek başına yeterli değildir. Şekle uygunluk yanında amacın da hukuka uygun olması gerekir.

Vekâletsiz duruşmaya giren ve verilen süreye rağmen vekaletnamesini süre­sinde ibraz etmeyen, duruşmaya ya da keşfe alkollü gelen avukat, hakkında icra takibi yapılmasına sebep olması, meslektaşına hakaret, tahsil ettiği parayı dosyaya
bildirmemesi, vekil edenine sahte mahkeme kararı vermesi, adi şirket ortağı ol­ması avukatın davranışı özen ilkesine aykırıdır. Yine Ceza Muhakemesi Kanunu­na göre Baro tarafından atanan avukatın müdafilik ücreti dışında savundukları kişiden ücret talebi bu ilkeye aykırıdır.

• Avukat, yazarken de, konuşurken de düşüncelerini olgun ve objektif bir biçimde açıklamalıdır. Mesleki çalışmasında avukat, hukukla ve yasalarla ilgisiz açıklamalardan kaçınmalıdır.
• Avukat, iddia ve savunmanın hukuki yönü ile ilgilidir. Taraflar arasında an­laşmazlığın doğurduğu düşmanlıkların dışında kalmalıdır.
• Avukat, salt ün kazandırmaya yönelen her türlü gereksiz davranıştan titizlikle kaçınmalıdır. Avukatın hangi gerekçe ile olursa olsun televizyon dergi, gazete önüne çıkması, beyanlarda bulunması bu maddenin ihlali anlamına gelir.

Bir avukatın kamuya sunduğu beyanlarının bilgi verme hakkı kabul edilmesi için doğru ve gerçek bir bilgi sunulmalı, verilen bilgi, bilgilendirme maksadını aşmamalı, objektif sınırlar içinde olmalıdır.

1. Avukat, yalnız adres değişikliğini, reklam niteliğini taşımayacak biçimde, ilan yoluyla duyurabilir.
2. Avukatın başlıklı kağıtları, kartvizitleri, büro levhaları reklam niteliği taşıya­bilecek aşırılıkta olamaz.
3. Avukat, telefon rehberinde meslekler kısmında adres yazdırabilir. Bunun dışın­da farklı büyüklükte harflere ya da ilan niteliğinde yazılara yer verdiremez.
4. Ortak büro kuran avukatlar, büronun reklam aracı olmamasına, hukuk bü­rosu olma niteliğini yitirmemesine dikkat ederler.

Avukat kendine iş sağlama niteliğindeki her türlü davranıştan çekinir. Avuka­tın kendisine iş sağlamak amacıyla iş verebilecek kişilere mektup yazıp görüşmeye çağırması, kamulaştırma davasında kamulaştırma yapılacak köye yapılan gezi, tek çalışan avukatın hukuk bürosu olarak tabela asması, yabancı dil bilmeyen avuka­tın yabancı dilde kartvizit basması meslek kuralını ihlaldir.

Avukat, kanunen bulunduğu başkaca mevki ve olanaklarının mesleki çalışma­larına etkili olmamasına dikkat eder.

• Avukat, mesleki çalışması dışında kişisel anlaşmazlıklarda, avukatlık sıfa­tının özelliklerinden yararlanamaz. Örneğin, henüz seçim süreci başlama­dan, aday olduğu kesinleşmeyen, seçimde olduğu iddiasıyla kartvizit bas­tırıp burada avukatlık unvanını kullanmak meslek kuralını ihlaldir. Ancak her durum kendi özgün koşulları içinde değerlendirileceğinden ülkede seçim havasına girildiğinde ve adaylık ve aday adaylığı süreci başladığında herhangi bir mevkiye aday olan kişinin avukat unvanını kullanması meslek kuralını ihlal sayılmaz.
• Avukat, bürosunun görevin vakarına uygun biçimde tutulmasına çaba gösterir. Avukatlık faaliyeti yürütenin mesleğinin önemini haiz,yapılan iş ile özdeşlemiş olan bürosunu mesleğine uygun yerde ve mesleğine uy­gun şekilde tefriş etmeli ve tutmalıdır. Çok abartılı dekor, iş sahiplerini etkileyecek şekilde asılmış fotoğraflar (askeri personelle, ünlülerle ya da siyasilerle), büronun çok dağınık ya da kirli olması, ya da büronun dinsel ya da eğlence mekanlarının ortasında yer alması meslek kuralını ihlaldir.
• zunca bir süre bürosundan uzak kalmak zorunda bulunan avukat, işlerine bakacak, müvekkillerini kabul edecek meslektaşının adını barosuna bildirir. Avukatın bilgi verme yükümlülüğü, Avukat ile Baro ilişkisini düzenleyen bir meslek kuralıdır.
• Avukat meslek kuruluşlarınca verilen görevleri, haklı sebepler dışında, ka­bul etmek zorundadır.
• Mesleki çalışmasından ötürü aleyhine açılan dava layihasının bir örneğini, avukat barosuna verir. Baronun hukuki anlaşmazlıklardaki arabuluculuk teklifini kabul etmek zorundadır. Avukatın bilgi verme yükümlülüğü, Avu­kat ile Baro ilişkisini düzenleyen bir meslek kuralıdır. Burada amaç Avuka­tın eyleminin bağlı bulunduğu Baro tarafından değerlendirilmesini, gerek­mesi halinde Baro tarafından resen soruşturması açılmasını sağlamaktır.
• Avukat, kendisiyle ilgili her türlü belgeleri baroda görmek hakkını haizdir.