Haciz Nedir?

Borçlu, ödeme emrini aldıktan sonra, borcu kabul edip ödeyebilir. Bu durumda takibe devam edilerek borçlunun malları haczedilemez. Ancak, borçlu ödeme emrine itiraz etmez ya da itiraz ettikten sonra, bu itirazın hükümden düşürülmesi sebebiyle takip kesinleşir ve borçlu borcunu öderse, yine haciz yapılmaz.

Takibin kesinleşmesine rağmen borç ödenmez ise takibin bir sonraki aşaması olan borçlunun mallarının haczi söz konusu olacaktır. Haczin amacı, borçlunun mallarını paraya çevirerek alacaklıyı tatmin etmektir. Bunun dışında hacizli malların alacaklıya devri söz konusu olamaz.

Haciz, para alacaklarının ödenmesini sağlamak için, icra dairesi tarafından, borçluya ait mal ve haklara hukuken el konulması şeklinde tanımlanabilir. Bu tanımdan hareketle haciz, para alacaklarının ödenmesini sağlamaya yöneliktir; ancak borçlunun malvarlığı üzerinde uygulanabilir; borçluya ait olan ve paraya çevrilmesi mümkün olan mal ve haklar üzerinde uygulanabilir; haciz işlemi icra organı olan icra dairesi tarafından gerçekleştirilir; haczin geçerliliği için, kural olarak, borçlunun malvarlığına fiilen el koyma gerekmeyip hukuken el koyma yeterlidir. İcra ve İflâs Kanunumuzda hacizden farklı isimlerle bahsedilmiştir.

Kanunda haciz denildiğinde öncelikle, takip prosedüründe takibin kesinleşmesinden sonra satıştan önceki aşamayı ifade eden ve satış talep etme imkânı veren kesin haciz akla gelir (İİK m. 78 vd.). Kanunda, kesin haciz içerisinde, ayrıca; hacze iştirak söz konusu olduğunda belirli şartlarda uygulanan ilave haciz (İİK m. 100/II) ve satış aşamasında satılan malların alacağı karşılamaması halinde uygulanan tamamlama haczi de (İİK m. 139) düzenlenmiştir.

Kesin haciz dışında, itirazın geçici kaldırılması aşamasında söz konusu olan ve kesin hacze dönüşmedikçe satış hakkı vermeyen geçici haciz (İİK m. 69/I, III); Kesin hacze dönüşmedikçe satış imkânı vermeyen, takip hukuku içerisinde para alacakları için kabul edilmiş bir geçici hukuki koruma olan ihtiyati haciz (İİK m. 257 vd.) şeklinde iki haciz türü daha bulunmaktadır.

Gerek geçici haciz gerek ihtiyati haciz, her ikisi de kesin hacze dönüşmedikçe, satış imkânı vermemekle birlikte iki farklı haciz türüdür. Geçici haciz takibin bir aşamasıdır, ihtiyati haciz ise takipten önce veya sonra talep edilebilecek olan bir geçici hukuki korumadır.