Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma Nedir?
TCK m.53’te belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma bir güvenlik tedbiri olarak düzenlenmiştir.
Bu bağlamda aşağıdaki tedbirlere yer verilmiştir:
- Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden men,
- Seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasi hakları kullanmaktan men,
- Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan men,
- Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasi parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan men,
- Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten men.
Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma tedbirleri aşağıda belirtilen esaslara göre yerine getirilir (Tüzük m.57/2):
- Mahkemece Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilen ilam, infaz defterine kaydedilerek infaza başlama ve bitiş tarihleri yazılır. Ancak bu tedbirlerin infazına, mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak hapis cezasının infazına başlama tarihi ile birlikte başlanır.
- Cumhuriyet Başsavcılığınca, hapis cezasının infazına başlanacağı tarih de dikkate alınarak, bu tedbiri içeren ilamın içeriği, tedbirin konusu ve niteliğine göre ilgili kurum ve kuruluşlar ile kolluğa bildirilir. Cumhuriyet Başsavcılığınca ayrıca infaza başlama ve bitiş tarihleri de bildirilir.
- TCK’nın 53. maddesinin birinci fıkrasının (a) ilâ (e) bentlerinde belirtilen yoksun bırakılma konusu faaliyet ve görevlerle ilgili olarak, tedbirin infazının tamamlanmasından sonra hükümlünün bu faaliyet ve görevlerde bulunabilmesi, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu hükümlerine göre temin edeceği adli sicil kaydının ilgili yere ibrazı ile mümkündür.
TCK’nın 53. maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarına göre hükmedilen tedbirler, 5275 sayılı Kanun’un 104’üncü maddesine göre denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlüğü ya da büroları tarafından yerine getirilir.
- TCK m.53/5 bakımından bu tedbir, cezanın yanı sıra uygulanmakta olup, güvenlik tedbirine hükmedildiğinin hükümde ayrıca gösterilmesi gerekir.
- Ancak söz konusu tedbire/tedbirlere karar verip vermeme konusunda hakimin takdir yetkisi bulunmaz. Takdir yetkisi sadece süre ile sınırlıdır.
- Birinci fıkrada sayılan hak ve yetkilerin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlarda sadece adli para cezasına hükmedilmiş olsa da tedbire karar verilir. Bu halde “…hükümde belirtilen gün sayısının yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Hükmün kesinleşmesiyle icraya konan yasaklama ile ilgili süre, adlî para cezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlar”. Bu durumda para cezasının ödenmesi takside bağlanmışsa son taksit yerine getirilmiş olmadıkça ceza infaz edilmiş olmayacağından süre de başlamaz.