Aleyhe Bozma Yasağı Nedir?
Aleyhe Bozma Yasağı (Reformatio in Peius)
Sadece sanığın kanun yoluna başvurduğu veya savcının da sanık lehine olarak kanun yoluna başvurduğu hâllerde, hükmün sanık aleyhine olacak şekilde bozulamamasıdır. Bu yasak, savcının ya da diğer kimselerin (örneğin katılanın) sanık aleyhine kanun yoluna başvurduğu hâllerde geçerli değildir; sanığın da başvurmuş olması durumu değiştirmez. Ancak Cumhuriyet savcısının sanık aleyhine başvurusu, kararın sanık lehine bozulamayacağı anlamına da gelmez.
Özetleyecek olursak;
SADECE SANIK BAŞVURMUŞ SANIK ALEYHİNE BOZULAMAZ.
SADECE CUMHURİYET SAVCISI SANIK LEHİNE BAŞVURMUŞ -> SANIK ALEYHİNE BOZULAMAZ.
SADECE CUMHURİYET SAVCISI SANIK ALEYHİNE BAŞVURMUŞ SANIK ALEYHİNE BOZULABİLİR ANCAK SANIK LEHİNE BOZULMASINA DA ENGEL BİR DURUM YOKTUR (CMK m. 265). YANİ SANIĞIN HEM LEHİNE HEM ALEYHİNE BOZULABİLİR.
HEM CUMHURİYET SAVCISI HEM KATILAN SANIK ALEYHİNE BAŞVURMUŞ, SANIK BAŞVURMAMIŞ CMK m. 265’in etkisiyle, SANIK LEHİNE DE ALEYHİNE DE BOZULABİLİR. Katılanın başvurusunun 265. maddeyi etkisizleştirmeyeceğini düşünmekteyiz.
CUMHURİYET SAVCISI VE SANIK BAŞVURMAMIŞ, SADECE KATILAN SANIK ALEYHİNE BAŞVURMUŞ > SANIK LEHİNE VEYA ALEYHİNE BOZULABİLİR. ÇÜNKÜ LEHE BOZMA YASAĞI DİYE BİR YASAK YOKTUR.
CUMHURİYET SAVCISI SANIK LEHİNE, KATILAN SANIK ALEYHİNE BAŞVURMUŞ, SANIK BAŞVURMAMIŞ SANIĞIN LEHİNE VEYA ALEYHİNE BOZULABİLİR.
Aleyhe bozma yasağı, suçun niteliğinin değişmesini engellememekte ancak sanığa verilecek sonuç cezanın daha ağır olmasının önüne geçmektedir. Örneğin, ilk kararda fiil, hırsızlık olarak nitelendirilmekle beraber, ikinci kararda yağma olarak nitelendirilebilir. Ancak aleyhe bozma yasağının şartları oluşmuşsa, artık mahkeme ilk kararından daha ağır bir cezaya hükme- demez. Bu yasak, istinaf, temyiz, yargılamanın yenilenmesi ve belirli durumlarda kanun yararına bozma yollarında geçerlidir.
Aleyhe bozma yasağı sayesinde, kanun yoluna başvuracak olan sanığın, sonuçta daha kötü bir durumla karşılaşma korkusuyla hareket etmeksizin bu hakkını serbestçe kullanabilmesi amaçlanmaktadır.
Ayrıca ilk hükümde cezanın ertelendiği durumlarda, bozmadan sonra verilen hükümde de cezanın ertelenmesi gerekir.
Aleyhe bozma yasağı, düzenlendiği ilgili hükümlerde sadece “ceza” yaptırımından bahsettiği için güvenlik tedbirleri için geçerli değildir. Bu nedenle, yeniden yapılacak yargılama neticesinde, önceki hükümde yer almayan güvenlik tedbiri yaptırımına, örneğin müsadereye hükmedilebilecektir.