Suç Uydurma Nedir? Unsurları Nelerdir?
Suçun Kanuni Unsuru
Türk Ceza Kanunu’nun 271. maddesine göre, “İşlenmediğini bildiği bir suçu, yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar eden ya da işlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uyduran kimseye üç yıla kadar hapis cezası verilir. ”
Suçla Korunan Hukuki Değer
Suçla korunan hukuki değer, adliyenin işleyiş düzenidir. Madde gerekçesinde de adli makamları gereksiz olarak işgal etmenin ve yanlış yollara yönlendirerek gereksiz yere uğraştırmanın cezalandırıldığı belirtilerek bu husus vurgulanmıştır. Öğretide suç ile adliyenin ve adil yargılanma hakkının korunduğu da savunulmaktadır.
Suçun Konusu
Ceza hukuku anlamında “suç” olan eylemlerdir. Böylece kabahat veya disiplin eylemlerinin ihbar veya uydurulması hâlinde suç uydurma suçu oluşmaz. Bahse konu olacak suçun kasıtlı veya taksirli bir suç olmasının ya da teşebbüs aşamasında kalıp kalmamasının bir önemi yoktur.
Suç olmayan bir fiilin ihbar edilmiş veya suç olmayan birtakım izler uydurulmuş iseler suç oluşmaz. Mesela intihar, henüz kapsamına girmeyen hazırlık hareketleri, evlenmesi yasak olan akrabalar arasındaki cinsel ilişki gibi.
Suçun Maddi Unsuru
Seçimlik hareketli bir suçtur. Ya işlenmediğini bildiği hâlde yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbarda bulunarak (şekli suç uydurma) ya da işlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uydurarak (maddi suç uydurma) suç işlenebilir. Dolayısıyla ihbarda bulunulan ya da hakkında delil veya emare uydurulan suçun gerçekten işlenmemiş, hayali bir suç olması gerekir.
Fail aslında gerçekte işlenen suçun ne olduğunu biliyor ancak buna rağmen soruşturma organlarını gereksiz yere meşgul edecek şekilde vakıayı bilerek ve isteyerek farklılaştırıyor ise suç uydurma suçu oluşur.
İşlenmeyen bir suçun delil veya emarelerinin uydurulması ile suçun ortaya çıkabilmesi için ise bunun soruşturma yapılmasını sağlayacak şekilde uydurulmuş olması gerekir. Dolayısıyla bu niteliği itibariyle ortada “somut tehlike suçu”- nun bulunduğunu söylememiz mümkündür.
Gerçekte işlenmiş bir suç nedeniyle başlatılmış olan ceza soruşturmasında delil uydurulmak suretiyle yanlış yönlendirme durumunda ise “suç delillerini yok etme veya değiştirme” suçu oluşacaktır.
Suçun basit şeklinin gerçekleştirilmiş olmasına rağmen, ağırlaştırılmış şeklinin ihbar edilmesi veya delil ya da emarelerin uydurulması durumunda suç uydurma suçu oluşmaz.
Öte yandan, suç uydurma suçunu iftiradan ayıran en önemli unsurun fiilin belli bir şahsın üzerine atılmamış olması olduğuna özellikle dikkat edilmelidir. İhbarda suçun failinin görünüşte bir başka kişi gösterilmiş olmasıyla beraber, bu kişinin anonim veya uydurma bir kişi olması durumunda da oluşacak suç iftira değil, suç uydurma suçudur.
Suç uydurma suçu; ihbarın yetkili makamlara ulaştığı tarihte ya da fiilin delil veya emarelerinin uydurması suretiyle işlenmesi hâlinde, yetkili makamların uydurulan delil veya emarelere ulaşmaları anında tamamlanır. Dolayısıyla burada suçun tamamlanmış savılması için soruşturmaya başlanmış olması şartının aranmadığına dikkat edilmelidir. Kaldı ki madde metninde de delil veya emare uydurulmak suretiyle suçun oluşumu için soruşturmaya başlanmış olması şartının aranmadığına, delil veya emarenin soruşturma yapılmasını sağlayacak nitelikte uydurulmuş olmasının arandığına dikkat edilmelidir. Ayrıca ihbarda bulunulmak suretiyle suçun işlenmesi durumunda da ihbarın soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde olması gerektiğine dikkat çekmek gerekir.
Suçun Manevi Unsuru
Suç ancak kasten işlenebilir. Failin fiili işlemekteki amacı bir önem taşımadığı için genel kast yeterlidir. Failin, ihbar ettiği ya da delil veya emarelerini uydurduğu suçun gerçekte işlenmediğini bilmesi gerekir. Failin hatası ise kastını ortadan kaldırır. Ayrıca fail yapmış olduğu ihbardan dolayı bir ceza soruşturmasının başlamasının mümkün olduğunu da bilmelidir.
Suçun olası kastla işlenip işlenemeyeceği konusunda ise farklı görüşler mevcuttur.
Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru
Hakkın kötüye kullanımı kapsamında olmadığı sürece şikâyet ve dilekçe hakkının kullanılması ve savunma dokunulmazlığı haklarının gerçekleşmesi suçun hukuka aykırılık unsurunu ortadan kaldırır.
Suçun Özel Görünüş Şekilleri
Teşebbüs
İhbarda bulunarak suçun işlenmesi durumunda ihbarda bulunma hareketi aşamalara ayrılabiliyorsa teşebbüs mümkün olur. Delil veya emare uydurmak ise somut tehlike olduğundan bu fiillerin tamamlanamaması hâlinde teşebbüsten söz edilebilir.
İçtima
İşlenmemiş bir suçun yetkili makamlara ihbarından sonra ayrıca bu suçun belli bir kişiye isnat edilmesi durumunda iftira suçu gündeme gelebilecektir. Ancak böyle bir durumda iki fiil arasında geçen zamanın göz önünde bulundurulması gerekir. Eğer aradan geçen zaman az ise suç uydurma suçu iftira suçuna dönüşmüş olur ve fail yalnızca suç uydurma suçundan cezalandırılır. Aradan geçen zamanın uzun olması durumunda ise failin her iki suçtan da cezalandırılması gerekir.
Suçun delil veya emarelerinin uydurulması hâlinde, başka bir suç tipinin oluşması söz konusu olursa, suç uydurma suçunun yanında failin ayrıca oluşan bu iki suçtan da cezalandırılması lazım gelir.
Yukarıda belirttiğimiz şekilde, suç uydurma suçu seçimlik hareketli bir suç olmakla, failin Kanun’da öngörülen hareketlerden ikisini birden gerçekleştirmiş olması durumunda da ortada tek bir suç uydurma suçunun varlığını kabul gerekir.
İştirak
Bu suç iştirak bakımından bir özellik arz etmez. İştirakin her şekli mümkündür.
SUÇ ÜSTLENME, SUÇ UYDURMA VE İFTİRA SUÇLARI ARASINDAKİ TEMEL FARK, EĞER FAİL GERÇEKTE İŞLENMİŞ VEYA İŞLENMEMİŞ BİR SUÇU “BEN İŞLEDİM” DERSE, YANİ ÖZNEYE KENDİSİNİ KOYARSA, SUÇ ÜSTLENME, GERÇEKTE İŞLENMEMİŞ BİR SUÇU YETKİLİ MAKAMLARA İŞLENMİŞ GİBİ İHBAR EDER YA DA İŞLENMEYEN BİR SUÇUN DELİL VEYA EMARELERİNİ SORUŞTURMA YAPILMASINI SAĞLAYACAK BİÇİMDE UYDURURSA, YANİ ÖZNEYE SUÇU KOYARSA, SUÇ UYDURMA, YİNE GERÇEKTE İŞLENMEMİŞ BİR SUÇU ÜÇÜNCÜ BİR ŞAHSIN İŞLEDİĞİNİ İDDİA EDER (O İŞLEDİ DER)SE, YANİ ÖZNEYE ÜÇÜNCÜ ŞAHSI KOYARSA, İFTİRA SUÇU OLUŞUR.