Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?
Bireysel başvurunun tanımı
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru nedir? Bireysel başvuru, temel hak ve özgürlükleri kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yoludur.
12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylaması ile 1982 Anayasası’nın yargıya ilişkin hükümlerinde önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerden biri de 1960’lı yıllardan beri ülkemizde tartışılagelen bireysel başvurunun yeni bir hak arama yolu olarak hukukumuza girmesi olmuştur.
Yapılan Anayasa değişikliği ile kişiler, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS/Sözleşme) kapsamındaki birinin ihlal edilmesi durumunda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilme olanağına kavuşmuşlardır.
Bireysel başvurunun özellikleri
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru nedir sorusuna cevap verebilmemiz için bu yolun fonksiyonlarını bilmek gerekir. Bireysel başvurunun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
- Bireysel başvuru, Anayasa’da belirtilen hakları ihlal edilenlere tanınan özel bir hak arama yoludur. Bireysel başvuru yolunun diğer hak arama yollarına göre yöntemi ve sonuçları itibarıyla farklı yönleri bulunmaktadır.
- Bireysel başvurunun varlık nedeni, Anayasa’da güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesini önlemek ve eğer bir ihlal gerçekleşmişse ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmaktır.
- Bireysel başvurukural olarak kamu gücü işlemlerine karşı yapılır. Bireysel başvurunun temel amacı kamu gücü karşısında korumasız durumdaki bireyin haklarının korunmasıdır.
- Bireysel başvuru, ikincil niteliktebir hak arama yoludur (İkincil nitelikte hak arama yolu: İnsan hakkı ihlallerinin önlenmesi, öncelikle tüm idare ve yargı mercilerine ait bir görevdir. Bunun nedeni idare ve yargı mercilerinin hak ihlallerinin önlenmesinde daha etkin konumda oldukları şeklideki bir mantık yatmaktadır. Bu bakımdan hak ihlallerinin önlenmesi bakımından, ihlal iddialarının Anayasa Mahkemesi önünde dile getirilmeden önce ilgili mercilerin bu ihlalleri gidermeleri beklenir.
- Bireysel başvuru, istinaf ya da temyiz yolu da değildir. Kanun yollarında ortaya çıkan her türlü hukuka aykırılığın giderilmesi bireysel başvuru yolunda mümkün değildir. Bireysel başvuruya ancak Anayasa’da işaret edilen haklardan birinin ihlal edildiği iddiasıyla başvurulabilir.
Bireysel başvuru yoluna neden ihtiyaç duyuldu
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru nedir sorusuna cevabı bir bakıma bu yolun getirilmesindeki arka planı bilmekten geçmektedir. Bireysel başvuru yolunun kabul edilmesinin amacı, temel hak ihlallerinin ulusal hukukta ortadan kaldırılması ve buna bağlı olarak ülkemiz aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) yapılan başvuru sayısının azaltılmasıdır.
Türkiye AİHS’ye 1954 yılında taraf olmuş, bireysel başvuru yolunu 1987 yılında, AİHM’in zorunlu yargılama yetkisini ise 1990 yılında kabul etmiştir.
Avrupa Konseyine üye diğer ülkelerin istatistiklerine bakıldığında, iç hukukunda etkin bireysel başvuru yolu bulunan ülkeler aleyhine açılmış AİHM önünde çok az sayıda dava olduğu görülmektedir. Yine AİHM tarafından bu ülkeler aleyhine verilen ihlal kararları az sayıdadır (Almanya ve İspanya örnekleri).
Avrupa Konseyinin çeşitli organları da Sözleşme’nin iç hukukta uygulanmasını sağlamaya yönelik mekanizmaları kurmaları yönünde Sözleşme‘ye taraf devletlere yükümlülüklerini hatırlatmaktadır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 2004(6) sayılı Tavsiye Kararında, AİHM önündeki dava yükünün azaltılabilmesi için bireysel başvuru yolunun ulusal hukukta tanınması gerekliliğini vurgulamıştır.
19 Şubat 2010 tarihinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından kabul edilen Interlaken Deklarasyonu ile Sözleşme’ye taraf devletler ulusal hukuklarında Sözleşme’yi uygulayıcı ve temel hak ihlallerini etkin bir şekilde ortadan kaldıracak mekanizmaları en kısa sürede kurma taahhüdünde bulunmuşlardır.
Venedik Komisyonunun 85. Genel Kurul toplantısında kabul edilen Anayasa Yargısına Bireysel Erişime İlişkin Rapor’da da bu etkili mekanizmalardan en önemlisinin anayasa mahkemelerine bireysel başvuru hakkının tanınması olduğu belirtilmiştir.
Avrupa Konseyi kurumları Sözleşme‘ye taraf devletlerin kendi ulusal hukuklarında insan hakları ihlallerini giderici mekanizmaları kurmalarının önemine dikkat çekmişlerdir. oluşturmalarıdır. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru bu mekanizmaların en önemlisidir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru mevzuatı
AYM’ye bireysel başvuru nedir sorusuyla ilgili bilinmesi gereken son bir husus da bireysel başvuruya ilişkin ulusal hukuktaki düzenlemelerdir.
Bireysel başvuru, 12/9/2010 tarihli referandumun ardından Anayasa’nın 148. ve 149. maddelerinde yapılan değişiklikler ve Anayasa’nın Geçici 18. maddesi hükümleri ile hukuk düzenine dahil olmuştur.
30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un özellikle 45-51. maddeleri bu Anayasa hükümlerini daha da somutlaştırmıştır. Ayrıca 12/7/2012 tarihli ve 28351 sayılı RG’de yayımlanan AYM İçtüzüğü de bireysel başvuru yolunun işleyişi hakkında oldukça ayrıntılı hükümler içermektedir.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu
Anayasa Mahkemesi yeni bireysel başvuru formu /dilekçesi. Bu yazımızda Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu ve başvuru formu kılavuzu aşağıda sizlere sunulmuştur. Ayrıca AYM bireysel başvuru formunun nasıl doldurulacağına ilişkin detaylı bilgilere, doldurulmuş form örneğine aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz. Aşağıda yer alan açıklamalara uygun olarak doldurduğunuz AYM başvuru formunu AYM’ye teslim etmeniz gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü‘nde yapılan değişiklik ile AYM bireysel başvuru formunda bazı değişiklikler yapıldı. Dolayısıyla AYM’ye başvuruda 2019 yılından itibaren aşağıdaki formun kullanılması gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu Word formatında doldurulmamaktadır. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu sadece PDF formatında doldurulabilir.
Anayasa Mahkemesi yeni bireysel başvuru formu /dilekçesi-2020
İçtüzük’te yapılan değişiklik sonrasında AYM’ye bireysel başvuruda bulunacak kişilerin 1 Ocak 2019 tarihinde itibaren yeni bireysel başvuru formunu kullanarak başvuru yapmaları gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesi yeni bireysel başvuru formu / dilekçesi doldurma
6216 sayılı Kanun ve AYM İçtüzüğü’nde belirtilen bilgi ve belgelerin eksiksiz olarak sunulmaması halinde başvurunuz incelenmez. Bireysel başvuruların AYM İçtüzüğü’nde gösterilen bireysel başvuru formu kullanılarak yapılması gerekir.
Başvuru formu haricinde ayrı bir dava dilekçesi ya da bir başvuru dilekçesi doldurulması gerekli değildir. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu kullanılmadan başvuru yapılması durumunda başvurucuya gönderilecek bir yazı ile bireysel başvuru formunu usulüne uygun ve eksiksiz bir şekilde doldurması istenir.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formunda istenen bilgiler bu kılavuzdaki talimatlar dikkate alınarak tam ve okunaklı bir şekilde doldurulmalıdır.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formunun başvurucu ya da varsa kanuni temsilcisi veya avukatı tarafından imzalanması gerekir.
Başvuru formunun Türkçe olarak doldurulması gerekir. Türkçe dışında bir dille doldurulan başvuru formları kabul edilmez.
Başvuru formu el yazısı ile dolduruluyorsa silinmez kalemle doldurulmalıdır.
Başvuru formu daktilo veya bilgisayar kullanılarak dolduruluyorsa okunaklı bir yazı karakteri kullanılmalıdır. Yazı boyutunun en az 12 punto seçilmesi tavsiye edilir.
Başvuru formunda sadece başvurunun karara bağlanmasında zorunlu olan özlü bilgilere yer veriniz.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu, ekleri hariç en fazla 10 sayfa olmalıdır.
Başvuru formunda şikayetleriniz dile getirirken tekrarından kaçının.
Hazırladığınız formun sayfa sayısı belirtilenden fazla ise başvuru formuna “Açıklamalar” kısmının en fazla 10 sayfalık bir özetinin eklenmesi gerekir.
Bireysel başvuru formuna belgelerin onaylı suretlerini ekleyiniz.
Bireysel başvurunuz hakkında karar verilen yılı takip eden yıldan başlamak üzere bir yıl sonra başvuru dosyanız imha edilecektir.
Gönderdiğiniz belgeleri, tarih sırasına göre kısa ve özlü bir şekilde düzenleyiniz.
Gönderdiğiniz ek belgeleri sayfa sırasına göre numaralandırın.
Belgelerin birbirine tutturmak için zımba, ataş, yapıştırıcı bant kullanmayınız.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formuna eklenmesi gereken belgeler
Bazı belgelerin Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formuna eklenmesi gerekir. Bu belgeler şunlardır:
- Kanuni temsilci veya avukat vasıtasıyla takip edilen başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olunduğuna dair belge,
- Başvuru harcının ödendiğine dair belge,
- Nüfus cüzdanı örneği, başvurucu yabancı ise geçerli kimlik belgesi,
- Tüzel kişilerde tüzel kişiliği yetkili olunduğuna dair belge,
- Nihai karar ya da işlem tebliğ edilmişse tebellüğ belgesi,
- Dayanılan belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri,
- Tazminat talebi varsa uğranılan zarar ve buna ilişkin belgeler,
- Başvuru, süresinde yapılamamışsa varsa mazereti ispatlayan belgeler.
Başvurucu, ihlal iddiasına dayanak gösterdiği İçtüzük’ün 59/3 fıkrasına göre Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formuna eklenmesi gereken belgelere ulaşamaması hâlinde bunun gerekçelerini belirtir. Anayasa Mahkemesi gerekli gördüğü takdirde bu bilgi ve belgeleri resen toplar.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formu nereye teslim edilir?
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru formunuzu, doğrudan müracaatla ya da mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla AYM’ye teslim etmeniz gerekir. Fax, e-posta vs. ile yapacağınız yazışmalar dikkate alınmaz.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formunda eksiklik bulunması halinde başvurum reddedilir mi?
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru formunda herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline on beş günü geçmemek üzere ek süre verilir. Geçerli bir mazereti olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun reddine karar verileceği bildirilir.
Tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı hâllerde başvurunun reddine karar verilir ve bu karar başvurucuya tebliğ edilir. Bu karara karşı tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde Komisyona itiraz edilebilir. Bu konuda Komisyonların verdiği kararlar kesindir.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru harcı ne kadar?
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru harcı 2020 yılı için 446,90 TL’dir. AYM bireysel başvuru harcı 6216 sayılı Kanun ve AYM İçtüzüğü’nde düzenlenmiştir.
AYM’ye bireysel başvurular 6216 sayılı Kanunun 47(2) fıkrası gereğince harca tabidir. 6216 sayılı Kanun’un 47(3) ve AYM İçtüzüğü‘nün 59(3)(b) fıkrasına göre ise AYM bireysel başvuru harcının ödendiğine ilişkin belgenin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir. AYM bireysel başvuru harcının miktarı 6216 sayılı Kanun’un 75(8) maddesine göre 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu’nda yer almaktadır.
AYM İçtüzüğü’nün 80 (1)(b) bendi gereğince başvurucunun davasını takipsiz bıraktığının anlaşılması Bölümler ya da Komisyonlarca düşme kararı verilebilir. AYM, başvurucu vekilinin, verilen sürede bireysel başvuru harcını tamamlamamış olmasının, başvurucunun davasını takipsiz bıraktığı anlamına geldiğini belirtilmiş ve düşme kararı verilmiştir (Ahmet Özışık, B. No:2013/2714, 6/10/2015, § 28).
AYM bireysel başvuru harcı için adli yardım talebi mümkün mü?
AYM bireysel başvuru harcı için adli yardım talebinde bulunmanız mümkündür. Adli yardım talebinizin başvuru formunda açıkça dile getirmeniz gerekir. Ayrıca bireysel başvuru harcını ödeme imkânından yoksun bulunduğunuzu ispatlayan belgeleri de forma eklemeniz gerekmektedir.
AYM bireysel başvuru harcı ne kadar?
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru harcı – 2020
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru harcı 2020 yılı için 446,90 TL’dir.
AYM bireysel başvuru harcı – 2019
AYM’ye bireysel başvuru harcı 2019 yılı için 364,60 TL’dir.
Anayasa Mahkemesi başvuru harcı – 2018
AYM’ye başvuru harcı 2018 yılı için 294,70 TL’dir.
Anayasa Mahkemesi başvuru harcı nereye yatırılır?
AYM İçtüzüğü‘nün 62(1) fıkrası uyarınca, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa Bağlı (I) sayılı Tarifenin A) Mahkeme Harçları başlıklı Bölümünün ilk cümlesinde belirtilen bireysel başvuru harcının Maliye Veznelerine yatırılması gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru harca tabi midir (2020-2019-2018-2017)? Bireysel başvuru harcı ne kadar? Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru harcı yatırılmazsa ne olur. Bireysel başvuru karcı yatırmadan AYM‘ye başvuru yapılabilir mi? Anayasa Mahkemesine başvuru harcını yatırma gücüm yoksa adli yardım talep etmek mümkün müdür?
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi ne kadar?
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi kural olarak 30 gündür. Anayasa Mahkemesine (AYM) bireysel başvuru sırasında öngörülen kabul edilebilirlik koşullarının en önemlilerinden biri de başvuru süresidir. AYM’ye başvuru süresine riayet hak kaybının önlenmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.
Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerinden birinin ihlal edildiğini iddia eden kişilerin, başvuru yollarını usulüne uygun olarak tükettikten sonra 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun (6216 sayılı Kanun) ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde (İçtüzük) öngörülen Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi 30 gündür.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi kaç gün
Bireysel başvurunun 30 günlük süre koşuluna bağlanması hukuki belirlilik ilkesi bakımından önem taşımaktadır. AYM’ye bireysel başvuruda kabul edilen 30 günlük Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi koşulu mahkemeye erişim hakkına aykırılık da oluşturmaz. Öte yandan, 30 günlük Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi, başvurunun her aşamasında dikkate alınması gereken bir usul şartıdır.
Mücbir sebep halinde Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi
6216 sayılı Kanun’un 47(5) fıkrası uyarınca haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilirler. İçtüzük’ün konuyla ilgili 64(2) fıkrasına göre de başvurucular mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilirler.
Temsilci veya avukat aracılığıyla yapılan bireysel başvurularda, bu kişilerin haklı mazeretlerinin bulunması halinde mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde yapılan başvuruların süresinde yapılmış olduğu 6216 sayılı Kanun’un 47(5) fıkrası ile İçtüzük’ün 64(2) fıkrası gereği kabul edilmektedir.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi ne zaman başlar
6216 sayılı Kanun’un 47(1) fıkrasına ve İçtüzük’te gösterilen şartlara uygun olarak bireysel başvurular AYM’ye doğrudan, diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilmektedir. İçtüzük’ün 63. maddesine göre, usulünce hazırlanan başvuru formu, harç tahsil makbuzuyla birlikte yukarıda belirtilen yerlere teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine alındı belgesi verilir ve bu tarih, başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilir.
AYM bireysel başvuru süresi hesabı nasıl yapılır
6216 sayılı Kanun’un 49(7) fıkrası ve İçtüzük’ün 84. maddesinde, bireysel başvuruların incelenmesinde, kararların infazında Kanun ve İçtüzük’te hüküm bulunmayan hallerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Kanun ve İçtüzük’te hüküm bulunmayan hallerde 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 92. ve 93. maddeleri uygulanabilir. Buna göre, gün olarak belirlenen sürelerde tebliğinin veya tefhimin yapıldığı ilk gün süre hesabında nazara alınmaz. Başvuru süresi ertesi günden itibaren başlar ve son günün mesai bitiminde sona erer. Resmi tatil günleri süreye dahildir. Sürenin son gününün resmi tatil gününe rastlaması hâlinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.
Adli tatillerin Anayasa Mahkemesine başvuru süresi üzerindeki etkisi
Adli tatilin hangi mahkemelerde uygulanacağı ilgili usul kanunlarında belirtilmiştir. 6216 sayılı Kanun ve İçtüzük’te AYM’nin adli tatile tabi olduğu yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. AYM adli tatil süresi içerisinde de yargısal faaliyetlerine devam etmektedir. Bu nedenle bireysel başvuru açısından adli tatil hükümlerinin süre hesabında dikkate alınmasına hukuken olanak yoktur.
Genel tatil günlerinin hangi günler olduğu konusu ise 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Genel tatil olmayan bazı günlerde kamu kurum ve kuruluşlarındaki çalışanların idari izinli sayıldıkları ancak bu günlerde kamu kurumlarının açık kaldığı ve resmi işlemlerin devam ettirildiği bilinmektedir. Bu nedenle idari izin dönemlerinin Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Vekil/avukat ile takip edilen işlerde AYM’ye başvuru süresi
7201 sayılı Tebligat Kanunu’nun 11. maddesinde yer alan kural uyarınca vekil vasıtasıyla takip edilen işlerde tebligat vekile yapılır ve tebliğ edilen evrakın içeriğine göre bir kanun yoluna başvurulması söz konusu ise kanunda öngörülen süreler bu tarih itibarıyla işlemeye başlar. Bu çerçevede vekille takip edilen işlerde bireysel başvuru süresi, başvurucunun nihai kararı daha önce öğrenmediği durumlarda vekilinin öğrendiği tarihten başlayacaktır.
Temsilci veya avukat aracılığıyla yapılan AYM’ye bireysel başvurularda, bu kişilerin haklı mazeretlerinin bulunması halinde mazeretin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde yapılan başvuruların süresinde yapılmış olduğunun 6216 sayılı Kanun’un 47(5) fıkrası ile İçtüzük’ün 64(2) fıkrası gereği kabul edilmesi gerekir.
Ceza yargılaması ve Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi
Kesin olan hükümler, başvurucunun yüzüne karşı verilmiş ise süre, tefhimden itibaren başlayacaktır. Başvurucu veya vekilinin hazır olmadığı durumlarda veya dosya üzerinden karar verilen hâllerde ise süre ilgili kararın tebliğinden veya başvurucu tarafından başka bir suretle öğrenildiği tarihten itibaren başlamaktadır. Her iki durumda da (tefhim veya tebliğ) bireysel başvurunun kesin nitelikteki kararın öğrenilmesinden itibaren 30 günlük Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi içinde yapılması gerekir.
Temyize tabi bir kararın temyiz edilmeden kesinleşmesi hâlinde başvuru süresi, bu kararın tebliğinden veya tefhiminden itibaren başlar.
Tutukluluk ve Anayasa Mahkemesine başvuru süresi
Tutukluluk nedeniyle yapılan bireysel başvurunun temel amacı, özgürlükten yoksun bırakmanın hukuka aykırı olduğunun ya da devamını haklı kılan sebeplerin bulunmadığının tespitidir. Tutuklulukta sürenin başlangıcı, kişinin yakalandığı tarih veya doğrudan tutuklandığı durumlarda tutuklama tarihidir. Tutukluluk süresinin sonu ise kural olarak kişinin serbest bırakıldığı ya da ilk derece mahkemesince hüküm verildiği tarihtir. Derece mahkemesince hüküm verilmeden önce tutukluluk durumu sona eren bir kişinin, en geç tahliye edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde AYM’ye bireysel başvuruda bulunarak tutuklulukla ilgili şikâyetlerini ileri sürmesi gerekir.
Temyiz yoluna başvurulması durumunda başvuru süresi
Dosya kapsamından temyiz onama kararının başvurucuya tebliğ tarihi anlaşılmıyorsa, başvurucunun kararı beyan ettiği tarihte öğrendiği kabul edilir ve başvuru süresi bu tarihten başlar. Onama ilamının tebliği ya da kararın başka bir şekilde öğrenilmesi durumunda 30 günlük Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi bu andan itibaren başlar.
Yargıtay Ceza Daireleri tarafından verilen kararların taraflara tebliğine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Ceza yargılamasında nihai kararın tebliğ edilmediği durumlarda kararın derece mahkemesine ulaşmasından ve böylece gerekçesinin erişilebilir olmasından sonra özen yükümlülüğü kapsamında makul bir süre içinde bireysel başvuru yapmak isteyen ilgililerden karara erişmeleri ve karar gerekçesini öğrenmeleri beklenir. Bu kapsamda erişilebilir olan nihai kararın en geç 3 ay içinde ilgilileri tarafından bilindiği ve gerekçesinin öğrenildiği kabul edilmelidir. Aksi tespit edilmediği sürece bireysel başvuru için 6216 sayılı Kanun’da öngörülen Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi bu tarihten itibaren başlayacaktır.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına itiraz yoluna başvurulması halinde AYM’ye başvuru süresi
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına itiraz yoluna başvurulmasının Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Kanun yararına bozma yoluna gidilmesi halinde AYM’ye başvuru süresi
Kanun yararına bozma yoluna gidilmesi istemi, sadece anılan merciin takdirini harekete geçirmeye yöneliktir. Bu kapsamda yapılan taleplerin bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulması halinde AYM’ye başvuru süresi
Dosya kapsamından asıl kararın başvurucuya tebliğ tarihi anlaşılamıyor ve fakat başvurucu onama kararına karşı hakkında kararı veren mahkemeden yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunmuşsa söz konusu asıl kararın en geç yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulduğu tarihte öğrenildiği kabul edilir.
Hukuk yargılaması bakımından AYM’ye bireysel başvuru süresi
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre olağan kanun yolları istinaf ve temyizdir. 6100 sayılı Kanun’da karar düzeltme usulü bir kanun yolu olarak kabul edilmemiştir.
Kesin nitelikteki kararların öğrenilmesinden itibaren Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi başlar. Başvurucular, etkili yol olarak görmedikleri için olağan kanun yolu olan temyiz yoluna başvurmamışlarsa, kararın öğrenilmesinden itibaren 30 gün içinde bireysel başvuruda bulunulması gerekir.
Maddi hatanın düzeltilmesi talebiyle ilgili mercie yapılan başvurunun Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresinin başlamasına bir etkisi bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi ve karar düzeltme
AYM, karar düzeltme yolu açık olan hükümlerle ilgili başvurularda karar düzeltme yoluna başvurmayı zorunlu görmemekte, bu yolu başvurulmadığında temyiz sonucunda verilen kararın tebliğinden itibaren başvuru süresini başlatmaktadır. Bir başka ifadeyle 30 günlük Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi karar düzeltme için öngörülen 15 günlük sürenin bitiminden başlamaz.
Karar düzeltme yolu kapalı olan kararlara karşı başvuru süresi
Karar düzeltme yolu kapalı olan kararların öğrenilmesinden itibaren Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi başlar. Bu nitelikteki kararlara karşı karar düzeltme yoluna başvurulmasının bireysel başvuru süresine bir etkisi bulunmamaktadır.
Karar düzeltme yolu açık olan bir hükme karşı bu yola başvurulmuşsa 30 günlük Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru süresi karar düzeltme isteminin reddi kararının öğrenildiği tarihten başlar.