Hükümlünün Kamuya Yararlı Bir İşte Çalışması Nasıl Olur?

KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRMA

Kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımı ya infaza başlanmazdan verilir ya da hapis cezasının infazına başlandıktan sonra hükme bağlanır. Başka bir ifade ile kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımı ya kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımı olarak verilir ya da hapis cezasının infazına başlandıktan sonra (hükümlü ceza infaz kurumunda iken hükme bağlanır.

Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca (infazdan önce) verilen, kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımı olan kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımının mahiyeti ile nasıl infaz edileceği hususu dana önce incelenmiştir. Söz konusu yaptırım, 5275 sayılı Kanunun 105. maddesinin 1, 2 ve 3. fıkralarında hükme bağlanmıştır.

Hapis cezasının infazına başlandıktan sonra verilen kamuya yararlı bir işte ça­lıştırma yaptırımı ise 5275 sayılı Kanunun 105. maddesinin 4 ve 5. fıkralarında hükme bağlanmıştır.

5275 sayılı Kanunun 105. maddesinin 4. fıkrası uyarınca; iki yıl veya daha az süre ile hapis cezasına mahkûm olanlardan, hükümlülük süresinin yarısını iyi hâlle geçirenlerin, istekleri bulunmak koşuluyla kendilerinin veya yasal temsilcilerinin veya Cumhuriyet Başsavcılığının istemi’ üzerine, mahkûmiyet sürelerinin geriye kalan yarısını kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına mahkemece karar verilebilir.

Söz konusu madde hükmü gözetildiğinde, hapis cezasının infazına başlandık­tan sonra kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımına hükmedilebilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:

• Mahkumiyet süresi: Kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımına hükmedilebilmesi için, hükümlülük süresinin iki yıl veya daha az bir süre olması şarttır. İki yıldan dana fazla hapis cezasına mahkum olan hükümlülerin kamuya yararlı bir işle çalıştırılmasına karar verilemez.
• İyi hallilik durumunun tesbiti: İki yıl veya daha az hapis cezasının yarısı­nın iyi halle geçirilmesi şarttır. Hükümlülük süresinin yarısının iyi halle geçirilip geçirilmediğine dair ceza infaz kurumu idare kurulunca verilen kararda açıkça be­lirtilmesi gerekir. Hakkında iyi hallik kararı verilmeyen hükümlüler hakkında ka­muya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilemez.
• İstek ve Talep Şartı: Kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına dair karar veri­lebilmesi için, hükümlünün, kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasını istemesi gerekir. Bu yönde bir isteği olmayan hükümlüler hakhnda, kamuya yararlı bir işte ça­lıştırılmasına karar verilemez.

Kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararı, re’sen verilemez. Bu yönde hüküm­lünün kendisi veya yasal temsilcisi veya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından talepte bulunulması şarttır. Bu yönde bir talep olmaması halinde, re’sen mahkemece bir karar verilemez.

Kamuya yararlı bir işte çalıştırılma kararını vermekle yetkili ve görevli mah­irine, hükme veren mahkemedir. Hükümlü başka bir yer infaz kurumunda bulun­ması halinde; talep, hükmü veren mahkemesine yapılır.

Yukarda açıklanan şartların bir arada bulunması halinde; hükmü veren mah­kemece, mahkûmiyet sürelerinin geriye kalan yarısını kamuya yararlı bir işte ça­lıştırılmasına karar verilebilir, örneğin 1 yıl 6 ay hapis cezasının, 9 aylık kısmı infaz kurumunda, kalan 9 aylık kısmının ise hükümlünün kamuya yararlı bir işle ça­lıştırılması gerekir. Bıı halde şartlı tahliye süresi önemli değildir.

İnfaz kurumunda geçirilecek süreler (hükümlülük süresinin yarısı) dikkate alındığında 647 sayılı kanunun uygulandığı hallerde 5275 sayılı kanunun 105. maddesinin uygulama kabiliyeti bulunmamaktadır. Kamuya yararlı işte çalıştır­ma yaptırımı, 5275 sayılı Kanunun gereğince infaz edilen hapis cezaları ile il­gili olarak verilir.

Kamuya yararlı bir işte çalıştırma tedbiri. Denetimli Serbestlik Ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Yönetmeliği’nin 46 ve devam maddeleri uyarınca yerine getirilir.

Kamuya yararlı bir iste çalıştırma yaptırımı hükümlünün; 5275 sayılı Kanu­nun 105 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince, iki yıl veya daha az süre ile hapis cezasına mahkûm olanlardan hükümlülük süresinin yarısını iyi hâlle geçiren­lerin, istekleri bulunmak koşuluyla kendilerinin veya kanuni temsilcilerinin veya Cumhuriyet başsavcılığının istemi üzerine, mahkûmiyet sürelerinin geriye kalan yarısını ücretsiz olarak kamuya yararlı bir işte çalıştırılması suretiyle yerine getirilir.

Mahkemece ilam Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Cumhuriyet başsavcı­lığınca ilam, denetimli serbestlik genel defterine kaydedildikten sonra şube müdür lüğü veya büroya iletilir. Şube müdürlüğü veya büro tarafından; yetişkinler için ve rilen kararlar denetimli serbestlik defterine, çocuklar için verilen kararlar çocukların denetimine ilişkin deftere kaydedilir.

Hakkında kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilen hükümlüye on gün içinde şube müdürlüğü veya büroya başvurması hususunda bildirim yapılır.

Hükümlünün; haklı, geçerli ve gerektiğinde belgelendirilebilen mazereti olmaksızın şube müdürlüğü veya büroya; 5275 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince on gün içinde başvurmaması hâlinde, şube müdürlüğü veya büroca ilgili defterdeki kayıt kapatılarak durum Cumhuriyet başsavcılığı aracılığıyla mahkemeye bildirilir.

Hükümlünün süresinde başvurması hâlinde, denetim görevlisi veya denetil­me memuru tarafından tanıma formu düzenlenir. Ayrıca çalışma protokolü dikkati alınarak denetleme planı hazırlanır.

Denetleme memuru tarafından hazırlanan denetleme planı, denetim görevli sinin onayı ile uygulamaya koyulur. Denetleme planında; hükümlü veya çocuğun hangi kurum veya kuruluşta, hangi gün ve saatlerde çalışacağı ve yaptırımın başla yış ve bitiş tarihleri belirtilir.

Hükümlü veya çocuğun çalışmaya başlama tarihi, bildirimin tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz günü geçemez.

Şube müdürlüğü veya büroca hazırlanan denetleme planı; hükümlü, ilgili Kurum ve kuruluşlara bildirilir.

Hükümlünün denetleme planına uyup uymadığı, şube müdürlüğü veya büroca her zaman denetlenir. Yaptırımın denetimi, ulaşım güçlüğü veya güvenlik gibi nedenlerin bulunması halinde ilgili kurum ve kuruluşlar ile kolluğa yazı yazılmak suretiyle yerine getirilir.

Kamuya yararlı bir işte çalıştırma yaptırımına karar verilen hükümlülere, çalıştıkları sürece haklarında, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun ilgili hükümleri uygulanmaz.

Yaptırımın başlama tarihi, hükümlünün çalışmaya başladığı tarihtir.

Denetleme planına uyulmadığının kolluk, ilgili kurum veya kuruluş taralından bildirilmesi ya da şube müdürlüğü veya büro tarafından tespit edilmesi hâlindi İm kümlü denetleme planına uyması yönünde şube müdürlüğü veya büroca uyaıılıı Uyarıya rağmen denetleme planına uyulmaması halinde kayıt kapatılarak e\ıat mahkemeye iletilmek üzere Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Ayrıca dinimi kolluk ve ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir.

Yaptırım sona erdiğinde durum, kolluk ve ilgili kurum ve kuruluşa iletilerek evrakın iadesi istenir. Kayıt kapatılır ve evrak mahkemeye iletilmek üzere cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Mahkeme kararında belirtilen çalışma esasları ile rejimlere uymama halinde geri kalan ceza aynen çektirilir.