Yükümlülük Belirlenmeyen Denetimli Serbestlik Tedbirlerine İlişkin Kararların İnfazı Nasıl Yapılır?

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun 18.10.2011 tarih ve 6 nolu in­faz ve denetimli serbestlik işlemleri başlıklı genelgesinde bu hususla ilgili ola­rak şu hususlar belirtilmiştir:

Uygulamada, 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca hapis cezasının ertelenmesi, 5271 sayılı Kanunun 231 ve 5395 sayılı Kanunun 23 üncü maddeleri gereğince hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen, ancak yükümlülük belirlenmeyen ve rehber görevlendirilmeyen denetimli serbestlik ile denetim altına alma tedbirlerine ilişkin kararların infazının ve yerine getirme fişlerinin Cumhuriyet başsavcılıklarının hangi birimi tarafından yerine getirileceği bu tür kararlara ceza fişi mi, yoksa tali karar fişinin mi düzenleneceği, bu kararların takibinin ne zamana kadar ve ne şekilde yapılacağı ile yerine getirme fişinin ne zaman düzenlenerek gönderileceği hususlarında bazı tereddütler bulunmaktadır.

Bilindiği üzere; 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde, hapis cezasının ertelenmesi; 5271 sayılı Kanununun 231 inci maddesinde, hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması, 5395 sayılı Kanunun 23 üncü maddesin de, çocuklar hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması; 5275 sayılı Kaim nun 5 inci maddesinde, infazın dayanakları ve kimin tarafından izleneceği; 5352 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında, adli sicile kaydedilecek bilgiler; 6 ncı maddesinde, diğer bilgilerin kaydı; Cumhuriyet Başsavcılıkları ile Adlı Yargı İlk Derece Ceza Mahkemeleri Kalem Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde, infaz defteri ile denetimli serbestlik genel deflerine ilişkin hususlar düzenlenmiştir.

Öte yandan, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün 28/1/2008 tarihli ve “5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 51 ve 191. Maddelerine İlişkin Kararlara Ait Bildirme Fişleri” konulu (140) No’lu Genelgesinde; “Türk Ceza Kanununun 51. maddesi gereğince verilen cezanın ertelenmesine ilişkin ke sinleşmiş mahkûmiyet kararları ile ilgili olarak bir ceza fişinin düzenlenerek adlı sicile kaydedileceği, kararda belirtilen süre ve şartların gerçekleşmesi durumunda cezanın infaz edilmiş sayılacağı ve infaz edilmiş hükümlere ilişkin kayıtların Genel Müdürlüğümüzce silinerek arşiv kaydına alınacağı, bu tür kararların infazının m kibi, infazının yapıldığı veya infaz, edilmiş sayıldığı tarihten itibaren mutlaka hır verine getirme fişinin düzenlenerek adli sicile kaydedilmesi gerekliği,”

9/10/2008 tarihli ve “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 ve 231. Maddelerine İlişkin Düzenlenen Tali Karar Fişleri” konulu (141) No’lu Genelgesinde ise ; “1)CMK’nun 171 ve 231. maddeleri gereğince bir suça ilişkin olarak ilk defa verilen ve daha evvel verilmiş herhangi bir mahkumiyetle ilgisi bulunmayan, kamu davasının açılmasının ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarına dair düzenlenecek tali karar fişlerinin Adli Sicil ve İstatistik Ge­nel Müdürlüğüne gönderilmeyerek veri giriş işleminin mahallinde yapılması,

• Daha önce verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümleri ile ilgili olarak, bir ceza fişi ile adli sicili intikal eden kayıtlar hakkında, yeniden değerlendirme so­nucu verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair kararlarla ilgili dü­zenlenecek tali karar fişlerinin yapılacak değişiklik ve silme işlemlerine esas teşkil etmek üzere Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi,
• 01/01/2006 tarihli ve 62 sayılı Genelgemiz doğrultusunda 5395 sayılı Ka­nun ile diğer özel kanunlar gereğince verilen kamu davasının açılmasının ertelen­mesine ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair düzenlenen tali karar fişlerinin Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi uygulamasına devam olunması, ”

ifadelerine yer verilmiştir.

5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesi uyarınca; hapis cezası ertelenen hüküm­lülere denetim süresi içerisinde bir yükümlülük yüklenilebileceği gibi denetim süresi içerisinde herhangi bir yükümlülük belirlenmeden veya uzman kişi görevlendirilmeden de denetim süresinin geçirilmesine karar verilebilecektir. Denetim süresi belirlenen hükümlü, bu süre içerisinde bir suç işlediği ve bu suçtan mahkûmiyet kararı verildiği takdirde yargılama sırasında getirtilen adli sicil kaydına göre suçun denetim süresi içinde işlenip işlenmediği tespit edilebilecektir. Bu durumda ertele­nen hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine karar verilebilecektir. 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin yedinci fıkrasındaki düzenlemeye göre, ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilebilmesi İçin, denetim süresi içinde işlenen kasıtlı suçtan dolayı hapis veya adli para ceza­sına ya da güvenlik tedbirine hükmedilmesi gerekir. Buna karşılık, denetim süresi İçinde işlenen yeni suç kasten işlenmiş bir suç değilse ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilemeyecektir.

Ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine ka­mı verilebilmesi için kasıtlı suçun denetim süresi içinde işlenmesi yeterli olup, mahkûmiyet kararının da denetim süresi içinde verilmiş olması zorunlu değildir. İş­lenen ikinci suçtan dolayı verilmiş bulunan mahkûmiyet kararının kesinleşmesi gereklidir.

Hapis cezası ertelenmiş olan mahkûmun denetim süresini iyi halli olarak geçirmesi, bu süre zarfında kasıtlı bir suç işlememesi hâlinde, Türk Ceza Kanununa eme cezası infaz edilmiş sayılacağından ayrıca bir karar verilmesine gerek bulun­mamaktadır.

Diğer taraftan, 7/9/2005 tarihli ve 25929 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adli Yargı Yönetmeliğinin “Tanımlar” kenar başlıklı 3 üncü maddesinde ceza fişi, tali  karar fişi ve yerine getirme fişi tanımlanmıştır. Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrasında, Kanunun 9 uncu maddesindeki düzenlemeye paralel bir şekilde cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması hâlinde anılan Genel Müdürlük tarafından adli sicildeki bilgilerin silinerek arşiv kaydına alınacağı belirtilmiştir.

Yükümlülüksüz denetimin yerine getirilmesi:

Denetimli serbestlik genel defterine hangi ilamların kaydedileceği, Cumhuriyet Başsavcılıkları ile Adli Yargı İlk Derece Ceza Mahkemeleri Kalem Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde sayıldığından ve burada 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasına göre hapis cezası ertelenen ve üçüncü fıkrası gereğince denetim süresine tabi tutulan ve yükümlülük getirmeyen hükümler belirtilmediğinden, herhangi bir yükümlülüğe tabi tutulmadan ve uzman kişi görevlendirilmeden denetim altında tutulmasına ilişkin mahke­me kararının infazının, kararın verildiği yerin Cumhuriyet başsavcılığınca esas kaydının ilgili kısmına şerh düşüldükten sonra bu kararlara ilişkin UYAP’ta oluşturulan ekran üzerinden işlem yapılması,

Mahkemece belirlenen denetim süresi sonunda Cumhuriyet başsavcılığı ekra­nına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak denetim süresi için de kasıtlı bir suç işlenip işlenmediğinin kontrol edilmesi,

Bu süre içinde kasıtlı suç işlendiğinin tespiti hâlinde soruşturma ya da kovuşturma safahatının takip edilerek;

1. Mahkûmiyet kararı verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi hâlinde 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilmek üzere mahkemesine bildirimde bulunulması,
2. Kovuşturmaya yer olmadığı, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı veya düşme kararı verilmesi ve bu kararların kesinleşmesi hâllerinde ise, kesinleşmeyi müteakiben, ancak her halükarda denetim süresi sonunda yerine getirme fişi düzenlenerek Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi
3.  Kasıtlı suç işlenmediğinin tespiti hâlinde ise derhâl yerine getirme fişi düzenlenerek Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi,
4. Yukarıdaki işlemlerin, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (140) No’lu Genelgesi doğrultusunda yerine getirilmesi,

• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen ancak bir yükümlülük belirlenmeyen ve denetim altına alınmasına karar verilmeyen çocuklar ve ye­tişkinler hakkındaki kararların kesinleşmesini müteakip sisteme kaydedilmek üzeri düzenlenecek tali karar fişleri hususundaki işlemlerin, Adli Sicil Yönetmeliği ve Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (141) No’lu Genelgesine uygun şekilde yerine getirilmesi ile bu kararların takibinin kararı veren mahkemece UYAP’ta oluşturulan ekran üzerinden yapılması,

Belirlenen denetim süresi sonunda mahkeme ekranına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak, denetim süresi içinde kasten yeni bir suç iş­lenip işlenmediğinin kontrol edilmesi,

• Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilen yükümlülük belirlenmeyen ve denetim altına alınmasına karar verilmeyen çocuklar ile yetişkinler hakkındaki kararların kesinleşmesini müteakip sisteme kaydedilmek üzere düzenlenecek tali karar fişleri hususundaki işlemlerin Adli Sicil Yönetmeliği ile Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (141) No’lu Genelgesini uygun şekilde yerine getirilmesi ve bu kararların takibinin kararı veren Cumhuriyet başsavcılığınca UYAP’ta oluşturulan ekran üzerinden yapılması,

Belirlenen erteleme süresi sonunda Cumhuriyet başsavcılığı ekranına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak, erteleme süresi içinde kasten  yeni bir suç işlenip işlenmediğinin kontrol edilmesi; kasıtlı suç işlendiğinin tespiti hâlinde soruşturma ya da kovuşturma safahatının takip edilerek mahkûmiyet kararının kesinleşmesini müteakiben kamu davasının açılması; kovuşturmaya yer olmadığı, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı veya düşme kararı verilmesi halleri ile denetim süresi sonunda yapılan kontrolde kasıtlı suç işlenmediğinin tespiti halinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi,

• 21/12/2000 tarihli ve 4616 sayılı 23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartlı Salıvermeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanuna ilişkin olarak verilen erteleme kararlarının takibinin de, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün 17/12/2007 tarihli ve B.03.0.AİG.0.00.00.03/25707 sayılı “4616 sayılı Kamına ilişkin erteleme kararla­rı” konulu yazısı doğrultusunda yukarıda belirtilen (2) ve (3) numaralı bentlere uy­gun bir şekilde yapılması,
• 5402 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlüğü tarafından yapılan çağrılara veya ha­zırlanan denetim planına uyarıya rağmen uyulmaması hâli, denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüğün ihlali sayılacağından bu konuda ilgili mahkemece karar alınmak üzere hakkında yükümlülük belirlenen veya uzman kişi görevlendiri­len;

1. Şüpheli, sanık ya da hükümlünün; şube müdürlüğü veya büroya başvurması için yapılan bildirime haklı, geçerli ve gerektiğinde belgelendirilebilen mazereti olmaksızın uymaması hâlinde ilgili defterdeki kaydın kapatılarak durumun Cumhu­riyet başsavcılığına bildirilmesi,
2. Çocuğun; kanuni temsilcisi ile kendisinin haklı, geçerli ve gerektiğinde belgelendirilebilen mazereti olmaksızın on gün içinde şube müdürlüğü veya büroya başvurmaması hâlinde, şube müdürlüğü veya büroca ilgili defterdeki kaydın kapatı­larak evrakın Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi,

• Yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar sırasında şüpheli ya da sanıkların getirtilen adli sicil kayıtlarından; daha evvel haklarında hapis cezasının ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması ya da kamu davasının açılmasının erte­lenmesi kararlarından birinin verilmesi ve denetim süresi içerisinde suç işlendiği­nin anlaşılması hâlinde ilgili mahkeme ya da Cumhuriyet başsavcılığına bildirimde bulunulması,
• Kişi hakkında yerine getirme veya ikinci tali karar fişi doldurulmasından sonra denetim süresinin iyi hâlli olarak geçirilmediğinin anlaşılması hâlinde de ilgi­li merciye bildirimde bulunulması,

Gerekir.