Prim Belgelerinin Verilmemesi Nedeniyle İdari Para Cezası Uygulaması

5510 Sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (c) ben­dinde prim belgelerine yönelik idari para cezaları düzenlenmiştir. Bu­na göre 5510 Sayılı Kanun’un 86 ncı maddesinin birinci fıkrası uya­rınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûl­de vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri or­tamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda gönder- meyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;

1. Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,
2. Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geç­memek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,
3. Ek belgenin 86 ncı maddenin beşinci fıkrasına istinaden Ku­rumca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,
4. Belgenin mahkeme karan, Kurumun denetim ve kontrol ile gö­revlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarele­rinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları sonışturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve ku­ruluşlardan alman bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Ku­ruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işveren­ce düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücre­tin iki katı tutarında,

idari para cezası uygulanır. Burada kıstas alınması gereken asgari ücret, belgenin verilmesi gereken son günde geçerli olan asgari ücret­tir.

Görüldüğü üzere prim belgelerine ilişkin idari para cezaları ka­nunda dört gruba ayrılmıştır. Burada kıstas alınan husus ise belgenin asıl veya ek olması ile belgenin verilmediğinin tespit yöntemidir.

Bu madde hükmüne göre verilecek cezaları aşağıdaki şekilde sınıflandırabiliriz;

Belirtilen Şekil ve Usulde ya da Belirlenen Sürede Ve­rilmeyen Belgenin Asıl Nitelikte Olması

• Aylık asgari ücretin 2 katını geçmemek kaydıyla,
• Belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına,
• Aylık asgari ücretin 1/5’i tutarında idari para cezası kesilir.

5510 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce 506 Sayılı Kanun’un 140. maddesinin (c) bendi uyarınca asıl nitelikteki belgeler için de belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin 1/5’i tuta­rında idari para cezası kesilmekteydi. Ancak kesilecek ceza miktarı toplamda aylık asgari ücretin 3 katından fazla olamamaktaydı. Bu ni­teliği göz önünde bulundurulduğunda asıl nitelikteki belgeler açısın­dan işverenler lehine bir düzenlemenin yapılmış olduğu görülmekte­dir. Lehe olan kanunun muhataba uygulanması ilkesi doğrultusunda olaya bakacak olursak 01.10.2008 öncesinde verilmesi gerekirken bu tarihten sonra verilen bir asıl nitelikteki belge için toplamda iki asgari ücretin üzerinde idari para cezası uygulanamayacaktır.

Belirtilen Şekil ve Usulde ya da Belirlenen Sürede Ve­rilmeyen Belgenin Ek Nitelikte Olması

• Aylık asgari ücretin 2 katını geçmemek kaydıyla,
• Her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına,
• Aylık asgari ücretin 1/8’i tutarında idari para cezası kesilir.

5510 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce 506 Sayılı Kanun’un 140. maddesinin (c) bendi uyarınca ek nitelikteki belgeler için her bir belge için, belgede kayıtlı sigortalı sayısına bakılmaksızın aylık asgari ücretin 1/8’i tutarında idari para cezası kesilmekteydi. Ayrıca kesile­cek ceza miktarı toplamda aylık asgari ücretin 3 katından fazla ola­mamaktaydı. Bu niteliği göz önünde bulundurulduğunda ek nitelikteki belgeler açısından işverenler bir aleyhine bir de lehine düzenlemenin yapılmış olduğu görülmektedir. Lehe olan kanunun muhataba uygu­lanması ilkesi doğrultusunda olaya bakacak olursak 01.10.2008 önce­sinde verilmesi gerekirken bu tarihten sonra verilen bir ek nitelikteki belge için toplamda iki asgari ücretin üzerinde idari para cezası uygu­lanamayacaktır. Aynı zamanda böyle bir belge için sigortalı sayısına bakılmaksızın belge başına asgari ücretin 1/8’i tutarında idari para ce­zası uygulanması gerekecektir.

Bazı Ek Nitelikteki Belgelerin Kurumca Düzenlenmesi

5510 Sayılı Kanun’un 86. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, si­gortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin ay­lık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayıl­maması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi Kurumca re’sen düzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Ek belgenin bu hükme istinaden Kurumca re’sen düzenlenmesi durumunda,

• Aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla
• Aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

5510 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce 506 Sayılı Kanun’un 140. maddesinin (e) bendi uyarınca ek nitelikteki bu tür belgeler için sigortalı sayısına bakılmaksızın üç asgari ücret tutarında idari para ce­zası kesilmekteydi. Bu niteliği göz önünde bulundurulduğunda ek ni­telikteki bu tür belgeler açısından işverenler lehine bir düzenlemenin yapılmış olduğu görülmektedir.

Belgenin Verilmediğinin Kurum Tarafından Değişik Yollarla Tespiti Hali

Burada belgenin verilmediğinin aşağıdaki kurum ve kuruluşlar­dan veya makamlardan alman bilgi ve belgelerden anlaşılmış olması gerekmektedir. Madde hükmünde belirtilmiş olan bu kurum ve kuru­luşlar veya makamlar tarafından verilen bilgi ve belgeler şunlardır;

• Mahkeme kararı,
• Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler,
• Diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuat­ları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler netice­sinde alınan bilgi ve belgeler,
• Bankalardan alman bilgi ve belgeler,
• Döner sermayeli kuruluşlardan alınan bilgi ve belgeler,
• Kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alı­nan bilgi ve belgeler.

Ancak belirtilen idari para cezasının uygulanabilmesi için yukarı­daki hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bil­dirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması gerekmektedir. Ayrıca belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmamaktadır. Böyle durumlarda belge ba­şına aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulana­caktır.

5510 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce 506 Sayılı Kanun’un 140. maddesinin (c) bendi uyarınca bu nitelikteki belgeler için aylık asgari ücretin üç katı tutarında idari para cezası kesilmekteydi. Bu ni­teliği göz önünde bulundurulduğunda bu nitelikteki belgeler açısından işverenler lehine bir düzenlemenin yapılmış olduğu görülmektedir. Lehe olan kanunun muhataba uygulanması ilkesi doğrultusunda olaya bakacak olursak 01.10.2008 öncesinde verilmesi gerekirken bu tarih­ten sonra verilmesi gerektiği yukarıdaki yollardan biri ile tespit edilen belge için iki asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanabilecek­tir.