Kira Sözleşmesinin Türleri Nelerdir?
Kira Sözleşmesinin Türleri; Adi Kira ve Hasılat Kirası
Borçlar Kanununda, adi kira ve hasılat kirası olmak üzere, iki çeşit fcsözleşmesi düzenlenmiştir. BK’nun 248 -269 maddeleri adi kira, 270-298 maddeleri ise hasılat kirasına ilişkin bulunmaktadır. Adi kira BK’nun 248 maddesinde tanımı yapıldığı gibi, taşınır veya taşınmaz bir malın belli bir ücret karşılığı kullanma hakkının bir başkasına bırakılmasıdır. Bu tür kira sözleşmesinde, sadece kullanma hakkı söz konusudur. B K’nun 270 maddesinde düzenlendiği şekli ile hasılat kirası, ürün veren taşınır veya taşınmaz malların veya hakkın bir ücret karşılığında kullanmasını ve semerelerinin toplanmasının dışında, ticarî işletmelerin ve hıkların kiralanması halini de ifade eder. Hasılat kirasının asıl türü olan aialade hasılat kirası, ürün veren taşınır veya taşınmaz bir malın veya kikkın sırf kullanılmasıdır ki, bu halde bu halde kira bedeli kural olarak paradır. Bundan ayrı hasılat kirasının, iştirakli kira veya hayvan kirası olmak üzere türleri de vardır.
Adi Kira ve Hasılat Kirasının Hukuki Niteliği
Adi kira sözleşmesi, ayni bir sözleşme olmayıp, rızaî bir sözleşme niteliğindedir. Adi kira sözleşmesiyle kiracının sahip olduğu kiralananı Kollanma hakkı, kişisel nitelikte bir hak ve alacaktır. Kiralanan üzerinde bu sözleşmeyle kiracı, herhangi bir aynî hak ya da talep kazanamaz. Ancak bu hakkın, tapu siciline şerh edilmesi yoluyla kuvvetlendirilebilmesi imkan vardır. Yine tanımdan anlaşılacağı üzere, kira sözleşmesi, her iki tarafın borç altına girdiği, karşılıklı sözleşmelerdendir. Çünkü, kiracı kiralananın kullanılması karşılığında, kira parası ödeme borcu altına girmektedir. Bu durum, adi kira sözleşmesinin ivazlı kullanma hakkı veren sözleşme olduğu şeklinde ifade olunmaktadır. Bu sözleşme, kiracıya kiralananı mutad ölçüler içinde kullanma yetkisini verir.
Hasılat kirası sözleşmesi, aynî bir sözleşme olmayıp, rızaî bir sözleşme niteliğindedir. Sözleşmenin kurulabilmesi için, tarafların anlaşması yeterlidir. Kira konusunun kiracıya teslim edilmesi, sözleşmenin kurulması için şart değildir. Her iki tarafın borç altına girdiği karşılıklı sözleşmelerdendir. Çünkü kiracı, kiralananı kullanma ve işletme karşılığı olarak kira parası ödeme ya da kiralananı işletmeden elde ettiği gelirden bir pay verme borcu altına girmektedir. Hasılat kirası sözleşmesinde, kiracının kiralananı kullanma ve işletme hakkı, kişisel nitelikte bir haktır.