Temyizde Mahkemenin Bozmadan Sonra Vereceği Kararlar

Mahkemenin Bozmadan Sonra Vereceği Kararlar

Davaya Yeniden Bakacak Mahkemenin İşlemleri

Madde 307 – (1) Yargıtaydan verilen bozma kararı üzerine davaya yeniden bakacak bölge adliye veya ilk derece mahkemesi, ilgililere bozmaya karşı diyecekle­rini sorar.

(2) Sanık, müdafii, katılan ve vekilinin dosyada varolan adreslerine de davetiye tebliğ olunamaması veya davetiye tebliğ olunmasına rağmen duruşmaya gelmemeleri nedeniyle bozmaya karşı beyanları saptanmamış olsa da duruşmaya devam edilerek dava yokluklarında bitirilebilir. Ancak, sanık hakkında veri­lecek ceza, bozmaya konu olan cezadan daha ağır ise, her hâlde dinlenmesi gerekir.

• Yargıtaydan verilen bozma kararına bölge adliye veya ilk derece mahkemesinin direnme hakkı vardır. (Değişik ikinci cümle: 24/11/2016-6763/36 md.) Di­renme kararları, kararına direnilen daireye gönderilir. (Ek iki cümle: 24/11/2016-6763/36 md.) Daire, müm­kün olan en kısa sürede direnme kararını inceler ve yerinde görürse kararını düzeltir; görmezse dosyayı Yargıtay Ceza Genel Kuruluna gönderir. Direnme üze­rine Yargıtay Ceza Genel Kurulunca verilen kararlara karşı direnilemez.
• Hüküm yalnız sanık tarafından veya onun lehine Cumhuriyet savcısı veya 262 nci maddede gösterilen kimselerce temyiz edilmişse, yeniden verilen hüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır olamaz.

Yargı tayın bozma kararı üzerine davaya yeniden bakacak bölge adliye mahkemesi ya da ilk derece mahkemesi öncelikle Yargıtay’ın bozma kararma uyma veya direnme konusunda bir karar verecektir.

Mahkemenin bozmayı kabul etmeme yetkisi bulunmak­tadır. Yargıtay’dan verilen bozma kararma bölge adliye veya ilk derece mahkemesinin direnme hakkı vardır. Ancak, di­renme üzerine Yargıtay Ceza Genel Kurulunca verilen karar­lara karşı direnilemez (m.307/3).

Mahkeme bozmaya uyma veya direnme kararı vermeden önce ilgililere bozmaya karşı diyeceklerini sormak için du­ruşma günü belirler ve taraflara çağrı yapar (CMK m.307/1). Duruşmaya bozma karan okunarak başlanır. Sonrasında, du­ruşmaya gelen taraflardan bozmaya uyulup uyulmama konu­sundaki diyecekleri sorulur. Bu aşamadan sonra mahkeme bozmaya uyma ya da direnme konusundaki kararını verir.

Bozmadan sonra beyanları alınması gereken sanık, müda­fi, katılan ve vekiline dava dosyasmda bulunan adreslerine davetiye tebliğ olunamaması veya davetiye tebliğ olunmasına rağmen duruşmaya gelmemeleri halinde yokluklarında yargı­lama yapılarak duruşma sona erdirilebilir. Ancak, sanık hak­kında verilecek ceza, bozmaya konu olan cezadan daha ağır ise, her hâlde dinlenmesi gerekir (CMK m.307/2).

Yargıtay tarafından verilecek bozma kararma karşı mah­keme iki şekilde hareket edebilir.

Bozma Kararma Uyma

Yargıtaym bozması üzerine mahkemenin son kararı orta­dan kalkar. Mahkeme bozmaya uyma kararı verdiğinde boz­ma öncesi evreden başlayarak yargılama yapar ve yeni bir hü­küm verir.

Mahkeme uyma kararı vermesinden sonra vereceği son karar yönünden kural olarak serbesttir. Bir başka anlatımla mahkeme gerek Yargıtay’ın görüşü gerekse önceki kararı ile bağlı değildir. Bir üçüncü karar verebilir. Buna, “uymadan sonra serbestlik ilkesi” denir. Serbestlik ilkesi, ceza muhake­mesinde gerçeğin araştırılması ve en isabetli kararm verilmesi amacmm sonucudur.

Serbestlik ilkesinin istisnası, aleyhe temyiz bulunmadığı durumlarda mahkemenin ilk kararındaki sonuç ceza ile bağlı olmasıdır. Hüküm yalnız sanık, müdafi ya da sanığın eşi, ka­nuni temsilcisi ile bunların vekilleri ya da sanığın lehine Cum­huriyet savcısı tarafmdan temyiz edilmişse, yeniden verilecek ceza, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır ola­maz (CMK m. 307/4). Ancak, aleyhe temyiz davası varsa, mahkeme “serbestlik ilkesi” gereği bozma öncesi hükümdeki cezadan daha ağır bir cezaya hükmedebilir.

Bozmaya uyma kararı sonucu mahkemenin verdiği son karar yeni bir hüküm olup temyiz edilmezse kesinleşir. Tem­yiz edilmesi durumunda, Yargıtay önceki bozması ile bağlı değildir. Yargıtay, birinci kararında hata yaptığını görürse ka­rarını değiştirebilir.

Direnme Kararı

Hüküm Yargıtay tarafından bozulup ilk derece veya böl­ge adliye mahkemesine geldiğinde, mahkeme Yargıtay’ın bozma kararma uymayabilir. Mahkemenin bozma kararma uymamasına “direnme, ısrar” denir.

Yargıtay’ın bozma kararma Bölge adliye mahkemesi ve ilk derece mahkemesinin direnme hakkı vardır (Değişik ikinci cümle: 24/11/2016-6763/36 md.)

Görev ve yetkiye ilişkin bozmalara karşı direnme kararı ve­rilemez. Özel Dairece ilk hükmün, mahkemenin görevsiz ya da yetkisiz bulunması nedeniyle bozulması durumunda dosya doğ­rudan görevli ve yetkili mahkemeye gönderilir (CMK m.304/3).

Direnme kararı bozmanın tümüne karşı olabileceği gibi kısmi de olabilir.

Direnme kararı ile mahkeme, eski kararının ve gerekçesi­nin haklı olduğunu ifade eder. Bu şekildeki direnmeye “ey­lemsiz direnme” denir. Mahkeme bu durumda eski hüküm ve eski gerekçesini aynen göstermektedir. Mahkeme direnme ka­rarını Yargı tayın incelediği dosya kapsamına göre verebilir. Yargıtaym bozma kararından sonra getirtilecek bilgi ve belge­lere göre direnme kararı verilemez.

Önce uyma kararı verilip sonrasında bozmaya direnilemez.

Direnme kararının temyiz edilmesi mümkündür. Süre ve istek koşulu direnme kararı için de geçerlidir. Temyiz edil­mezse direnme kararı kesinleşir.

Direnme kararları, kararma direnden daireye gönderilir. (Ek iki cümle: 24/11/2016-6763/36 md.) Daire, mümkün olan en kısa sürede direnme kararını inceler ve yerinde görürse kara­rını düzeltir; görmezse dosyayı Ceza Genel Kuruluna gönde­rir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu incelemelerini duruşmasız yapmaktadır.

Direnme üzerine Yargıtay Ceza Genel Kurulunca verilen kararlara karşı direnilemez. Ceza Genel Kurulu kararma uyma zorunluluğunun Anayasaya aykırı olduğu iddiası Ana­yasa Mahkemesince reddedilmiştir.