Şirketin tam veya kısmi bölünmesi – tür değiştirmesi halinde işçinin hakları nelerdir?
6102 Sayılı TTK 159.maddesine göre:
“ Madde 159- (1) Bir şirket tam veya kısmi bölünebilir.
- Tam bölünmede, şirketin tüm malvarlığı bölümlere ayrılır ve diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan şirket sona erer ve unvanı ticaret sicilinden silinir.
- Kısmi bölünmede, bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki paylan ve hakları elde ederek yavru şirketini oluşturur.”
6102 Sayılı TTK 178.maddesine göre:
“İş ilişkilerinin geçmesi
Madde 178- (1 )Tam veya kısmi bölünmede, işçilerle yapılan hizmet sözleşmeleri, işçi itiraz etmediği takdirde, devir gününe kadar bu sözleşmeden doğan bütün hak ve borçlarla devralana geçer.
- İşçi itiraz ederse, hizmet sözleşmesi kanuni işten çıkanna süresinin sonunda sona erer; devralan ve işçi o tarihe kadar sözleşmeyi yerine getirmekle yükümlüdür.
- Eski işveren ile devralan, işçinin bölünmeden evvel muaccel olmuş alacakları ile hizmet sözleşmesinin normal olarak sona ereceği veya işçinin itirazı sebebiyle sona erdiği tarihe kadar geçen sürede muaccel olacak alacaklarından müteselsilen sorumludur.
- Aksi kararlaştırılmadıkça veya hâlin gereğinden anlaşılmadıkça, işveren hizmet sözleşmesinden doğan hakları üçüncü bir kişiye devredemez.
- İşçiler muaccel olan ve birinci fıkrada öngörüldüğü şekilde muaccel olacak alacaklarının teminat altına alınmasını isteyebilirler.
- Devreden şirketin bölünmeden önce şirket borçlarından dolayı sorumlu olan ortakları, hizmet sözleşmesinden doğan ve intikal gününe kadar muaccel olan borçlarla, hizmet sözleşmesi normal olarak sona ermiş olsaydı muaccel hâle gelecek olan veya işçinin itirazı sebebiyle hizmet sözleşmesinin sona erdiği ana kadar doğacak olan borçlardan müteselsilen sorumlu olmakta devam ederler.”
TTK 136 vd maddelerinde öngörülen bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme” hallerinde de TTK 158/4.ınadde yollamasıyla TTK 178.maddesinin uygulanması öngörülmüştür.
Aynı şekilde, TTK 180 vd maddelerinde öngörülen şirketin tür değiştirmesi halinde de TTK 190.madde yollamasıyla TTK 178.maddesinin uygulanması öngörülmüştür.
Kanundan kaynaklı bir sona erme hali olmakla ve ihbar öııcli süresi sonuna kadar çalışma öngörülmekle ihbar tazminatına hak kazanılamasa vc işverene ihbar tazminatı ödenmesi gerekmese de, açıkça sözleşmenin sona ereceği düzenlendiğinden, fesihle muaccel hale gelecek alacaklardan isim sayılmadan bahsedildiğinden, işçiyi çalışma koşullarındaki değişikliklere karşı koruyan yeni ve öncelikli uygulanacak bir düzenleme olduğundan ve yasada boşluk bulunduğundan kanaatimizce işçi lehine kıdem tazminatına hükmedilmclidir. Doktrinde aksi yönde görüşler de mevcuttur. Temyiz incelemesine konu olmuş bir yargı kararı henüz yoktur.
Fesih hakkı işçiye aittir. Fesih nedeni olan şirketin tam veya kısmi tür değiştirmesinden sonra kullanılabilir. Kanunda bu hakkın kullanılması için bir süre öngörülmemiştir. 4857 SK. 22.maddesindeki 6 günlük süre düşünülebilir. Ancak TTK’daki düzenlemede işçinin itirazda bulunması öngörüldüğünden, 22.maddede ise yazılı muvafakat arandığından eylemsizlik, itiraz etmemek şeklinde yorumlanacaktır. Doktrinde kanunda süre öngörülmediğinden makul süre içerisinde bu hakkın kullanılması gerektiği de savunulmaktadır. Kanaatimizce bu süre en fazla ihbar öneli süresi kadar olabilir. Maddenin uygulaması Yargıtay içtihatları ile bclirginleşecektir.
Sözleşme kanuni çalışma süresinin sonunda bitecektir. Bu süre ihbar öneli olarak yorumlanmalıdır.
İşçinin ispat açısından yazılı bildirimde bulunması faydalıdır. Şirketin tür değiştirdiği, birleştiği ticaret sicil kayıtlarıyla ispatlanacaktır. İşçinin bu değişiklikten sonra fesih hakkını kullanıp kullanmadığı araştırılacaktır