Alışveriş Merkezlerinin Otoparklarından Ücret Alınması

DANIŞTAY
8. Daire 2009/5562 E.N , 2009/6909 K.N.

Özet
İSTANBUL GENELİNDEKİ ALIŞVERİŞ VE TİCARET MERKEZİ GİBİ YERLERİN BİNAYA AİT HİZMET OTOPARKLARINA GELEN MÜŞTERİLERDEN İLK ÜÇ SAATE KADAR ÜCRET ALINMAMASI, İLK ÜÇ SAAT DIŞINDA ALINABİLECEK ÜCRETİN İSE İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİN TARİFE KOMİSYONUNCA BELİRLENEN ÜCRET ORANINDA ALINMASINA İLİŞKİN UKOME KARARINDA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HAKKINDA.

İçtihat Metni

Temyiz İsteminde Bulunan : İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Vekili

Karşı Taraf : 1-… Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.

Vekili : Av. …

2-… İlaç Sanayi ve Tic. A.Ş.

Vekili : Av. Dr. …

İstemin Özeti : İstanbul genelindeki alışveriş ve ticaret merkezî gibi yerlerin binaya ait hizmet otoparklarına gelen müşterilerden ilk üç saate kadar ücret alınmaması, ilk üç saat dışında alınabilecek ücretin ise İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Tarife Komisyonunca belirlenen ücret oranında alınmasına ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezinin 30.01.2007 gün ve 2007/1-4 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; alışveriş ve ticaret merkezlerine ait otoparklardan ücret alınmasının veya alınmamasının trafik, ulaşım yada toplu taşıma yönünden nasıl bir sakınca oluşturduğu konusunda somut herhangi bîr tespit yapılmaksızın işlem yapıldığının anlaşıldığı, işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemi iptal eden İstanbul 2. İdare Mahkemesinin 27.03.2009 gün ve E:2007/1204, K.-2009/566 sayılı kararının; hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir.

Savunmanın Özeti; İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi Özdal ÖZEREN’in Düşüncesi : İstemin kabulünün gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı Leyla KODAKOĞLU’nun Düşüncesi : Dava, İstanbul İlinde bulunan alışveriş merkezi ticaret merkezi gibi yerlerin binalarına ait hizmet otoparklarından yararlananlardan ilk üç saate kadar ücret alınmamasına, bu sürenin aşılması halinde ise İstanbul Büyükşehir Belediyesinin tarife komisyonunca belirlenen oranda ücret alınmasına ilişkin 30.1.2007 günlü Ulaşım Koordinasyon Merkezi kararın iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idarece temyiz edilmiştir.

Davacı, otoparkların herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın üç saat gibi uzun bir süre için ücretsiz kullanılmasına olanak sağlanmasının serbest piyasa kurallarına aykırı olduğunu iddia etmektedir.

Alışveriş ve ticaret merkezleri gibi halkın kullanımına açık yerlerden yararlanan kişilerin, binayı kullanan kişiler kapsamında değerlendirilmesi ve otopark ihtiyaçlarının ticarî amaç güdülmeksizin, binaya ait hizmet otoparklarından ve parselinden karşılanması ilgili mevzuatın gereğidir. Bu gibi merkezlerin inşa edilmesi aşamasında, otopark ihtiyacının parseli içinde karşılanması da yasal zorunluluktur. Bu nitelikteki otoparkların parsel sahiplerince tamamiyle bir ticari işletme olarak kullanılması ise Yasalar ile getirilen bu zorunluluğa aykırı olacaktır. Diğer taraftan, ihtiyaç fazlası otoparkların ilgili yerlerden gerekli izinlerin alınması suretiyle ticari amaçlı olarak işletilmesi mümkündür.

Kaldı ki, alışveriş ve ticaret merkezlerinin hizmet otoparklarından kısa süre için yararlanan kişilerden de ücret alınması nedeniyle bu otoparkların tercih edilmemesi ve parsel dışında otopark çözümü aranmasının trafiği olumsuz etkileyeceği de tabiidir. Bunun yanında, bu gibi otoparkların sınırlama konulmaksızın hizmete açılmasının kötü niyetli kullanıma yol açacağı da değerlendilmelidir.

Belirtilen bu nedenlerle, İstanbul İlinde, ulaşım ve trafiğin yoğun olduğu ve otopark sorununun yaşandığı bölgelerdeki farklı uygulamalardan doğan ve trafiği olumsuz etkileyen hizmet otoparklarının ücretlendirilmesi konusuna genel bir çözüm bulunması ve olası olumsuzlukların da önüne geçilmesi amacıyla tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptali yolundaki idare mahkemesi kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:

Uyuşmazlık, İstanbul genelindeki alışveriş ve ticaret merkezi gibi yerlerin binaya ait hizmet otoparklarına gelen müşterilerden ilk üç saate kadar ücret alınmaması, ilk üç saat dışında alınabilecek ücretin ise İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Tarife Komisyonunca belirlenen ücret oranında alınmasına ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi işleminden doğmuştur.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Yasası, 5393 sayılı Belediye Yasası, Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca, mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak ve trafikle ilgili sorunları çözümlemek konusunda UKOME yetkili bulunmaktadır.

Alışveriş ve ticaret merkezleri gibi özellikle halkın yoğun olarak kullandığı, umuma açık nitelikteki yerlerde, müşteri olarak gelen ve yalnızca belirli bir süre için otopark ihtiyacı söz konusu olan kişilerin bu ihtiyaçlarının binaya ait hizmet otoparklarından karşılanması noktasında bir ücretlendirmeye gidilmesinin, binaya ait hizmet otoparklarının tercih edilmeyerek çevre trafiğinin olumsuz etkilenebilmesi sonucunu doğurabileceği dikkate alındığından, olayın ulaşım ve trafikle yakından ilgili olduğu, bu nedenle de UKOME’nin bu konudaki düzenleyici nitelikte kararlar almakla görevli ve yetkili olduğu tartışmasızdır.

Otopark Yönetmeliği, İstanbul İmar Yönetmeliği ve İstanbul Otopark Yönetmeliğinde hükme bağlandığı üzere, “binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde veya parselinde karşılanması esas” olduğu gibi, alışveriş merkezlerinin müşterilerinin de “binayı kullananlar” kapsamında değerlendirilmesi ve bu nedenle de otopark ihtiyaçlarının bina içinde veya parselinde karşılanması gerekmekte olup, bunun dışında, bina içinde ayrıca ticari amaçlı ve dışa dönük olarak otopark yapılıp işletilebilmesi ise ancak bağımsız bölüm olarak bodrum ve zemin katlarda olmak kaydıyla ve binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde veya parselinde karşılanması sağlandıktan ve bu konuda UKOME görüşü alındıktan sonra mümkün olabilecektir.

Ticari amaçlı otoparkların, ancak binanın ihtiyacı olan otoparkın parsel veya bina bünyesinde karşılanması halinde yapılabileceği hüküm altına alındığından alışveriş merkezi, ticaret merkezi, merkezi iş alanlarına ilişkin hizmet otoparklarının (binanın ortak kullanım alanları arasındadır) binanın ihtiyacını karşılamak amacıyla ücretsiz, hizmet vermesi, binanın ihtiyacını karşıladığı ve yönetmelikte yer verilen diğer şartları taşıdığı zamanda ticari amaçlı otopark olarak kullanılması gerekir.

Belirtilen durum karşısında; alışveriş merkezlerine müşteri olarak gelenlerin otopark ihtiyaçlarının, esas itibariyla ticari amaç güdülmeksizin ve ücretsiz olarak bina içinde veya parselinde karşılanması gerekmekte olup, söz konusu otoparkların zaman kısıtlaması olmaksızın tamamen ücretsiz olmasının ise amacına aykırı kullanımlara yol açarak kısa süreli otopark yerinin giderek azalması sonucunu doğuracağı, bu durumda da trafiğin yine olumsuz olarak etkileneceği dikkate alındığında, bu sakıncayı da göz ardı etmeyecek bir şekilde, İstanbul genelindeki alışveriş, ticaret merkezi gibi yerlerin binaya ait hizmet otoparklarına gelen müşterilerden ilk üç saate kadar ücret alınmaması, ilk üç saat dışında alınabilecek ücretin ise 5393 sayılı Yasanın yukarıda aktarılan 18/f maddesinden kaynaklanan yetkiye dayalı ve kamu yararına uygun olarak istanbul Büyükşehir Belediyesinin tarife komisyonunca belirlenen ücret oranında alınması yönünde tesis edilen işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.

Bu durumda, dava konusu işlemin iptali yönünde verilen İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, İstanbul 2. İdare Mahkemesi kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine 23.11.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.