Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Cezası Ne Kadar?
MADDE 118- (1) Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Koruduğu Hukuki Değer
Anayasa’nm sendika kurma hakkına ilişkin 51. maddesi hükmüne göre çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.
TCK’nın 118. maddesi Anayasa’nm bu hükmüne paralel olarak sendikal hakların korunmasına yönelik bir hüküm öngörmüş, sendikal hakların kullanılmasını engelleme eylemleri suç olarak tanımlanmıştır. Söz konusu suç tanımında çeşitli seçimlik hareketlere yer verilmiştir. Suçun koruduğu hukuki değer, sendikal hakların kullanılmasına ilişkin, kişi özgürlüğüdür.
Çalışma ilişkilerinde ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunması ve geliştirilmesi için işçiler ve işverenler tarafından meydana getirilen sendikalar ile konfederasyonların kuruluşu, teşkilatı, faaliyeti ve denetlenmesi esaslarını düzenlemek amacıyla 2821 sayılı Sendikalar Kanunu kabul edilmiştir.
İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için meydana getirdikleri tüzelkişiliğe sahip kuruluşlara “sendika” denilir.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Maddi Öğesi
Suçun faili herkes olabilir. Özgü suç niteliği taşımamaktadır. Bununla birlikte bir kamu görevlisi tarafından, kamu görevinin sağladığı nüfuz (etkinlik otorite) kötüye kullanılmak suretiyle suçun işlenmiş olması durumunda ceza, TCK’nın 119. maddesi uyarınca bir kat arttırılır.
Maddenin 1. fıkrasında öngörülen suçun mağduru çalışanlar (işçi ve memurlar) ve işverenler olabilir.
Maddenin 2. fıkrasında ise, bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi suç olarak kabul edildiğinden, tüzel kişilerin suçun mağduru olamayacakları, ancak suçtan zarar görebilecekleri düşüncesiyle suçun zarar göreninin sendika olduğu söylenebilir. Örneğin, cebir veya tehdit ya da hukuka aykırı başka bir davranış, sendikal hakların toplu olarak kullanılmasının engellenmesi amacıyla sendikada faaliyet gösteren kimselere karşı gerçekleştirilmiş olsa bile, eylemin sendika faaliyetini engelleme amacıyla yapıldığı saptanabiliyorsa, suçun mağduru gerçek kişiler olmakla birlikte zarar göreni sendika ve dolayısıyla tüzel kişilik olacaktır.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Konusu
Suçun maddi konusu sendikal haklarını kullanması, bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlanmak suretiyle engellenen kişidir.
Maddenin 2. fıkrasında ise, suçun maddi konusu faaliyetleri engellenen sendikadır.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Manevi Öğesi
Maddede öngörülen suçlar doğrudan ve özel kastla işlenebilir. Failin sendikal hakların kullanılmasının engellenmek bilinç ve iradesi ile hareket etmesi ve eylemi, (cebir veya tehdit ya da hukuka aykırı davranışı) sendikal hakların kullanılması ya da sendika faaliyetini engelleme “özel kastı” ile gerçekleştirmesi gerekir. Bu özel kastın bulunmaması eylemin, cebir, tehdit ya da hukuka aykırı davranışın uymuş olduğu suç tipi ile cezalandırılması sonucunu doğurur.
Özel kastla hareket edilmemesine rağmen sendikal hakkın kullanılmasını engelleme sonucu, failin amaç gözetmeksizin işlediği tehdit ve cebir ile meydana getirilmiş olsa TCK’nın tehdide ilişkin 106. veya cebir suçuna ilişkin 108. maddeleri uygulanır.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Yaptırımı
118. maddenin 1. fıkrasında öngörülen suçu işleyen faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. 2. fıkrada öngörülen suç için ise, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
Maddede Öngörülen suça ilişkin olan hapis cezasının alt sınırının 1. fıkrada altı ay ve 2. fıkrada bir yıl olduğu, bu sürenin ise TCK’nın, 49/2. maddesi uyarınca kısa süreli kabul edildiği gözetildiğinde, hakimin cezayı alt sınırdan vermesi durumunda 50/1. madde uyarınca adli para cezasına ya da diğer bir tedbire çevirmesi olanaklıdır. Ancak bu halde cezanın ertelenmesi olanağı yoktur. Bunun yanında sonuç ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis ise 51. maddede öngörülen hüküm uyarınca ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada oıısekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır.
Daha önce hapis cezasına mahkum edilmemiş olmak koşuluyla, fiili işlediği tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş bulunanların mahkum edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezasının, TCK’nm 50/1. maddesinde öngörülen adli para cezası veya diğer seçenek yaptırımlardan birine çevrilmesi zorunludur.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu nda Kovuşturma Ve Görevli Mahkeme
Suçun kovuşturulması şikayet koşuluna bağlı değildir, soruşturma ve kovuşturma işlemleri doğrudan C.Savcılığı tarafından yapılır. Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunun 10. ve 11, maddesi uyarınca yargılamayı yapmakla görevli mahkeme 1. fıkrada öngörülen suç için sulh ceza, 2. fıkrada öngörülen suç için asliye ceza mahkemesidir.