Dosyanın işlemden kaldırılması ve sonuçları

işlemden kaldırılmış sayılır ve bu tarih yenileme için aranan sürenin başlangıç tarihidir. Bu sebeple dosyanın işlemden kaldırılmasına ilişkin kararın dosyanın işlemden kaldırılmış sayıldığı tarihten sonra verilmesi herhangi bir değişikliğe neden olmaz, süreler işlemden kaldırılmış sayılmadan itibaren işlemeye başlar.

Dosyanın işlemden kaldırılması durumunda işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içinde yenilenerek davaya devam edilebilir. Yenilemenin harca tabi olup olmaması bakımından ise yenilemenin hangi tarihte yapıldığı önem arz etmektedir. Buna göre dosyanın işlemden kaldırılmasından itibaren 1 ay içinde yapılan yenileme başvurusu harca tabi değildir. 1 ay geçtikten sonra yapılan başvuru harca tabidir ve harç yenileyen tarafça ödenir. Yenilemeyle birlikte dava kaldığı yerden devam eder.

Dosyanın işlemden kaldırılmasından sonra yenilenebilmesi hakkı ilanihaye devam eden bir hak değildir. Yenileme hakkı yazılı yargılamada en fazla iki defa (HMK m.150/6);  basit yargılamada ise sadece bir kez(HMK m.320/4) yapılabilir. Yani yazılı yargılamanın söz konusu olduğu bir davada dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektirecek bir durum gerçekleştikten sonra yenileme başvurusu yapılmışsa ve tekrar takipsiz bırakılmışsa bu durumda sadece bir kez daha yenileme yapılabilir. İkinci kez yenilemeden sonra ise tekrar takipsiz bırakılır ya da işlemden kaldırılma için aranan şartlardan biri gerçekleşirse artık davanın açılmamış sayılmasına karar verilmelidir. Basit yargılama usulünde ise yenileme sadece bir kez yapılabilir ve bundan sonra işlemden kaldırılmayı gerektirecek bir durum gerçekleştiğinde artık davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekir. Nitekim Yargıtay içtihatları da bu yöndedir. Yargıtay 14. H.D. 2016/13957 E., 2019/5396 K., 18.9.2019 Tarihli kararında “Dava dosyası 02.04.2015 tarihinde işlemden kaldırılmış, dava yenilendikten sonra da ikinci kez 05.02.2016 tarihinde işlemden kaldırılarak davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. HMK’nin 150/6 maddesine göre; “İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi halde dava açılmamış sayılır.” şeklinde düzenleme mevcuttur. Bu hükümde “ilk yenilemeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz” denildiği için, bir dava iki defa takipsiz bırakılabilir. İki defa da yenilenebilir. Ancak ikinci yenilemeden sonra davanın tekrar üçüncü defa takipsiz bırakılması halinde davanın açılmamış sayılmasına karar verilir. Mahkemece yukarıda açıklanan usul hükmüne aykırı olarak ikinci defa takipsiz bırakılan ve yenilenen davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

Davanın açılmamış sayılması dosyanın işlemden kaldırılmasından itibaren 3 ay geçtikten sonra verilen bir karardır. Bununla birlikte yukarıda da belirtildiği üzere yazılı yargılamada 2 kez basit yargılamada ise 1 kez davanın yenilenmesi talep edilmişse artık bundan sonra tekrar davanın yenilenmesi talep edilemez bu durumda davanın açılmamış sayılmasına karar verilmelidir. Bu şartlar gerçekleşmişse dava açılmamış sayılır ve bu konuda verilen karar aslında bir tespit niteliğindedir. Ayrıca maddenin 7.fıkrası uyarınca davanın açılmamış sayılmasıyla davanın tüm sonuçları ortadan kalkar; bu yüzden önceki dava konusu olay hakkında daha önce sanki hiç dava açılmamış gibi tekraren harç yatırılıp yeni bir dava açılabilir. Çünkü açılmamış sayılma ile dava açmaya yönelik talep artık ortadan kalmıştır, böyle bir talep vuku bulmamıştır artık.