İştirâk Nafakası Davalarında Yetkili Mahkeme
Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir (Md. 177).
Bu madde yeni bir düzenleme olup, iştirâk nafakası ile ilgili davalar nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilecektir. O halde, iştirâk nafakası istenmesi, artırılması, azaltılması kaldırılması davalarında yetkili mahkemeden biri de nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi olacaktır.
Yeni düzenlemede evlilik dışı çocuklarla ilgili iştirâk nafakası davalarında yetkili mahkeme konusunda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, soybağının hükümleri ile ilgili beşinci ayırımda; “kişisel ilişki kurulmasıyla ilgili bütün düzenlemelerde çocuğun oturduğu yer mahkemesi de yetkilidir.
Boşanmaya ve evlilik birliğinin korunmasına ilişkin yetki hükümleri saklıdır (Md. 326)” hükmü getirilmiştir.
Evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda yetkili mahkeme ise; yasanın 201. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir.
Eşlerin yerleşim yerleri farklı ve her ikisi de önlem alınması isteminde bulunmuş ise, yetkili mahkeme ilk istemde bulunanın yerleşim yeri mahkemesidir.
Önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması veya kaldırılması konusunda yetkili mahkeme, önlem kararını veren mahkemedir. Ancak, her iki eşinde yerleşim yeri değişmişse, yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri mahkemesidir (TMK. md.201).
Görüldüğü gibi düzenleme tamamen evlilik birliğinin korunmasına ilişkin yetki kurallarını düzenlediğinden kanımızca, bu düzenlemenin evlilik içi ve evlilik dışı çocuğun iştirâk nafakası ile ilgisi bulunmamaktadır. O halde, iştirâk nafakası ile ilgili davalarda Medeni Kanunun 201. maddesinin uygulama yeri bulunmamaktadır. Buna karşın kişisel ilişki kurulmasıyla ilgili bütün düzenlemelerde çocuğun oturduğu yer mahkemesi de yetkili olduğundan bu hüküm kanımızca iştirâk nafakası davalarında da uygulanabilecektir. Çünkü, iştirâk nafakası miktarının takdirinde çocuğun ihtiyaçları ve varsa geliri de nazara alınacağından (Md. 330). İştirâk nafakası davalarının kıyasen çocuğun oturduğu yerde de açılması ve bu mahkemelerinde yetkili olması gerekecektir. TMK’mn 329. maddesi gereğince davanın çocuk adına açılması gerçeği de bu fikrimizi doğrulamaktadır.
Yine Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasmda değişiklik yapılmadığından iştirâk nafakası ile ilgili davalarda yetki umumi hükümlere göre de belirleneceğinden dava davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilecektir (HUMY. md. 9/1).
İştirâk nafakası davalarında yetkili diğer bir mahkemede nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
Medenî Yasamız yeni düzenlemesinde; boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemelerini de yetkili kılmıştır (Md. 177). Buna göre, boşanma hükmü kesinleştikten sonra açılacak yeni nafaka davalarında yada hükmedilmiş nafakaların artırılması veya azaltılması davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemeleri de yetkili kılınmış, bu suretle uygulamada çok cüz’i nafaka alacakları dolayısıyla, çoğunlukla ekonomik ve mali açıdan güçsüz olan nafaka alacaklılarının nafaka yükümlüsünün bulunduğu yer mahkemelerine giderek aşırı masraf yapmalarının önlenmesi zarardan kurtulmaları amaçlanmıştır.
O halde, iştirâk nafakası veya bu nafakanın artırılmasını veya azaltılmasını isteyen eş nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesinde de bu davayı açabileceği gibi, ayırtım gücüne sahip küçüklerde yerleşim yeri mahkemelerinde (bakımı kendisine bırakıldığı için yerleşim yeri veya diğer hallerde çocuğun oturma yerinde) iştirâk nafakası veya bu nafakanın artırılması davası açabilecektir.