Anonim Şirkette Genel Kurul Toplantılarına Katılma Yetkisi, Hazır Bulunanlar Listesi ve Oy Hakkı

TTK. 415/1’e göre, genel kurul toplantısına, yönetim kurulu tarafından düzenlenen “hazır bulunanlar listesi”nde adı bulunan pay sahipleri katılır. Hazır bulunanlar lis­tesinde adı yer alan senetsiz (çıplak) payların, ilmühaberlerin, nama yazılı pay se­netlerinin sahipleri ve SerPK. m. 30/2 uyarınca kayden izlenen pay sahipleri, bizzat veya temsilci aracılığı ile genel kurul toplantısına katılabilirler. Gerçek kişiler kimlik, tüzel kişi temsilcileri vekaletname sunmak zorundadırlar (m. 415/2).

Kayden izleme, pay senetlerinin fiziki olarak basılmadan, aynı nitelik ve hakları ta­şıyacak şekilde elektronik ortamda izlenmesidir.

Hamiline yazılı pay senedi sahipleri, genel kurulun toplantı gününden en geç bir gün önce bu senetlere zilyet olduklarını kanıtlayarak giriş kartı alırlar ve bunları sunarak toplantıya katılabilirler. Ancak, kartın verilmesinden sonraki bir günde hamiline pay senedini devraldığını kanıtlayan pay sahipleri de toplantıya katılabilir (m. 415/3).

Genel kurula katılma ve oy kullanma hakkı, pay sahipliğini kanıtlayan belgelerin veya pay senetlerinin depo edilmesi şartına bağlanamaz (m. 415/4; SerPK. 30/1).

Genel kurula katılabilecekler listesi, yönetim kurulunca hazırlanır; yönetim ku­rulu başkanı tarafından imzalanır ve toplantı yerinde, toplantı başlamadan hazır edilir. Listenin içermesi gereken asgari unsurlar m.417/3’te gösterilmiştir. Genel kurula katılanlarca imzalanan liste, hazır bulunanlar listesi adını alır (m. 417/4).

Merkezi Kayıt Kuruluşu, pay senetlerini ve bunlara ilişkin hakları kayden izlemek üzere kurulmuş bir anonim şirkettir.

Senede bağlanmamış paylar ile nama yazılı pay senetlerinde ve ilmühaberler­de, pay defterine kayıtlı pay sahibi veya onun yazılı olarak yetkilendirdiği kişi, ha­miline yazılı pay senetlerinde senedin zilyedi anonim ortaklığa karşı pay sahipliği haklarını kullanma yetkisine sahiptir (TTK m.426/1).

Bir payın üzerinde intifa hakkı bulunması durumunda, aksi kararlaştırılma- mışsa, oy hakkı intifa hakkı sahibi tarafından kullanılır. Ancak intifa hakkı sahibi, pay sahibinin çıkarlarını hakkaniyete uygun şekilde gözetmeksizin hareket ederse ona karşı sorumludur (TTK m.432/2).

Genel kurula bizzat veya temsilcisi aracılığı ile fiziken veyaelektronik ortam­da katılan her bir pay sahibi, en az bir oy hakkına sahiptir (TTK m.434/2). TTK m.434’e göre, her pay sahibinin kanunen en az bir oy hakkı bulunmaktadır. Buna göre TTK sisteminde oydan yoksun pay oluşturulması mümkün değildir. Buna karşılık, SerPK m.14/A ve ona dayanılarak çıkarılan SPK Tebliği, HAAO’larda oydan yoksun pay senetleri çıkarılabilmesine izin vermiştir. Bu tür senet sahipleri, genel kurula katılabilir, görüş açıklayabilirler, sadece genel kurulda oy kullana­mazlar. Bu yoksunluk karşılığında onlara anasözleşme ile bazı imtiyazlar tanınır. Her pay sahibinin en az bir oy hakkına sahip olması kuralını ortadan kaldıran genel kurul kararları, butlan yaptırımına tabidir (TTK m.447/1,a).

Oy hakkı, payın bedelinin (nakit sermaye borcunun), kanunen veya anasözleşme ile belirlenmiş bulunan en az miktarının (m. 344, 459/3, 460/3) ödenmesi ile doğar.

Pay sahipleri, genel kurulda oy haklarını, paylarının toplam itibari değeriyle orantılı olarak kullanacaklardır; oylar, elektronik ortamda katılma yoluyla da kul­lanılabilir. TTK, birden çok paya sahip olanların kullanacağı oy sayısına, anasöz- leşme ile bir üst sınır konulmasına da izin vermektedir (m. 434/2).

TTK m.478/2’ye göre oyda imtiyaz tanınması mümkündür. TTK m.479/1’de sadece “eşit itibari değerli paylara farklı sayıda oy hakkı tanınması” yöntemi ile oyda imtiyazlara izin verilmiştir. Ayrıca, TTK’de oyda imtiyaz tanınması hâlinde oy sayısına üst sınır konulmuş ve oyda imtiyazın kullanılamayacağı hâller belirtil­miştir. (TTK m.479/2,3).

TTK. m.436’ya göre, pay sahipleri, kendileri ve belirli derecedeki yakınları ile ortaklık arasındaki işlere dair görüşmelerde oy kullanamayacakları gibi, pay sahi­binin ve sayılan yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ya da hakimiyetleri altındaki sermaye ortaklıkları ile anonim ortaklık arasındaki kişisel nitelikteki bir işe ve işleme ilişkin konularda da oy kullanamayacaklardır. SerPK. m.29/6’ da, TTK. 436 ncı maddeye atıf yapılmak suretiyle oydan yoksunluk düzenlenmiştir. Şirket yönetim kurulu üyeleri ile yönetimde görevli imza yetkilileri de, yönetim kurulu üyelerinin ibrasına ilişkin kararlarda, kendilerine ait paylardan doğan oy haklarını kullanamazlar.

Yoksunluğun konuluş nedeni, bir kişinin kendisi veya yakınlarının ilgili ol­dukları bu gibi konularda şirketin değil, kendilerinin ve yakınlarının çıkarlarını gözetecekleri endişesidir. Fakat yoksunluk devamlı nitelikte olmayıp belirli kişi ve konularla sınırlıdır. Bu durumlarda oydan yoksun kişi, toplantılara katılabilir, söz alabilir, yalnızca oy kullanamaz. Kullandığı takdirde kararın iptal edilebilirliği gündeme gelir.