Anonim Şirkette Genel Kurulun Yetkileri ve Yetki Devri
Genel kurulun kanunda ve anasözleşmede açıkça öngörülmüş olan durumlarda karar alacağını hükme bağlayan m. 408, genel kurulun devredilemez görev ve yetkilerini de ikinci fıkrasında toplu olarak göstermiştir. Bu hükme göre, çeşitli hükümlerde öngörülmüş bulunan devredilemez yetki ve görevler saklı kalmak şartıyla,
- Anasözleşmenin değiştirilmesi;
- Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, görev süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi, görevden alınmaları,
- Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınmaları (Krş. m. 399),
- Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil kullanılmasına dair kararların alınması,
- Kanunda öngörülen istisnalar dışında ortaklığın feshi,
- Önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı (önemli miktarın ne olduğu, uygulamada soruna yolaçabilir), genel kurulun devredilemez yetkisine giren konulardandır.
Tek pay sahipli anonim ortaklıklarda bu pay sahibi, genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerliliği, bu kararların yazılı olması şartına bağlıdır (TTK m.408/3).
Kanunun diğer bazı maddelerinde de genel kurula özgü yetki ve görevlere ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Örneğin, anonim ortaklığın birleşmesi ( m. 151), bölünmesi (m. 173) ve tür değiştirmesi (m. 189), tasfiye memurunun atanması (m. 536/I) ve görevden alınması (m. 537/I) konularında da genel kurul yetkilidir. Kanunda doğrudan öngörülenlerin dışında, yine kanunda açıkça öngörülen hususlarda anasözleşmeye hüküm konulması yoluyla da genel kurula görev ve yetki verilebilir (m. 340, 408/1).
Anonim Şirkette Genel Kurulun Yetkilerinin Sınırları
Ortaklığın karar organı olması ve önemli birçok konuda karar alma yetkisi bulunmasına rağmen, genel kurulun yetkileri şu sınırlamalara tabidir.
Anonim Şirkette Genel Kurula Açık Yetki Vermeyen Kanun Hükümleri
TTK’da, genel kurulun, kanunda ve anasözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hâllerede karar alabileceği hükme bağlanmıştır (m. 408/1). Anasözleşmeye hüküm konulmasına dair m. 340’ın getirdiği kanuni sınırlama da düşünülürse, genel kurulun yetkilerinin kanun hükümleri ile sınırlanmış olduğu sonucuna varmak gerekir.
Anonim Şirkette Yönetim Kuruluna ve Denetçilere Özgü Yetkiler
Yönetim kurulu ve denetçilere tanınmış olan yetkilerin kapsamına giren hususlarda da genel kurul karar alamaz; bu sınırlama da yine kanun hükümlerinden kaynaklanır. Çünkü hem m. 408/1 hem yönetim kurulu ve denetçilere dair kanun hükümleri bunu gerektirir.
Örneğin, ortaklığın yönetiminde ve dışarıya karşı temsilinde yönetim kurulu yetkilidir; genel kurul bu yetkiyi kullanamaz (m. 365 vd., 375). TTK m.374’te, yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetimin, kanun ve anasözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar
almaya yetkili olduğu belirtilmiş; m. 375’te de, yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez nitelikteki görev ve yetkileri sayılmıştır. Böylece, organlar arasında işlevler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir.
Ortaklığın bağımsız denetimini yapmak denetçilerin yetkisindedir (TTK m.397 vd.). TTK m.398 uyarınca denetime tabi olacak şirketler Cumhurbaşkanlığınca belirlenir (TTK m.397/4) ancak genel kurul ihtiyari nitelikte iç denetçi seçebileceği gibi, belirli konuların incelenmesi için de özel denetim yapılması istemini onaylayabilir (m. 438). Fakat istemi onaylaması hâlinde özel denetçiyi seçme yetkisi mahkemede olduğu gibi, genel kurulun özel denetim istemini reddetmesi halinde de azınlığın talebi üzerine, yine mahkemece özel denetçi atanabilir (TTK m.39 vd.).