Mükerrir Suçlular ve Özel Tehlikeli Suçlular Hakkında Güvenlik Tedbirleri Mükerrir Suçlular: Suçta Tekerrür
Tekerrür, bir suçtan mahkum edilen kişinin mahkumiyet kararının kesinleşmesinden itibaren belli süre içinde yeniden suç işlemesi durumudur. Tekerrür, işlenen ikinci suçun cezasını artıran değil ikinci suç için verilen cezanın infazı ve infaz sonrası bakımından tedbir niteliğinde sonuçları olan bir yaptırım türüdür. Böylece tekerrür cezanın ve infazın bireyselleştirilmesini sağlayan bir suç politikası aracı olarak düşünülmüştür. Tekerrür bir güvenlik tedbiridir. Kanuna göre mükerrir suçlular için cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanacaktır.
Koşulları
- Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hükmün kesinleşmiş olması
- Yeni bir suçun işlenmesi
Tekerrürde Süre
Kanunumuz süreli tekerrür sistemini benimsemiştir. Yani tekerrürün söz konusu olabilmesi için yeni suçun kanunda öngörülen belli süreler içinde işlenmesi gerekir. Kanunun süre yönünden ikili bir ayrım yaptığı görülmektedir:
- 5 yıldan fazla hürriyeti bağlayıcı cezalar için 5 yıl
- 5 yıldan az hürriyeti bağlayıcı cezalar için adli para cezalarını da kapsar şekilde 3 yıl
5 ve 3 yıllık süreler cezanın infaz edildiği tarihten itibaren başlar.
Tekerrür süresinin başlayabilmesi için infaz şarttır. Buna karşılık tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için infaz gerekli değildir. Bu durumda ceza infaz edilmediği sürece tekerrür hükümleri her zaman uygulanabilir. Dolayısıyla süre tekerrürün doğrudan koşulu değildir.
Koşullu salıverilmede süre denetim süresinin bittiği tarihten itibaren başlar. Zira cezanın çekilmiş sayılacağı zaman bu andır (CGTİHK m. 107/14).
Tekerrürün Sonuçları
- Tekerrür hâlinde sonraki suça ilişkin olarak öngörülmüş bulunan seçimlik para ve hapis cezalarından hapis cezasına hükmedilir (TCK m. 58/3).
- Mükerrirler özel infaz rejimine tabi tutulurlar: Yukarıda da belirtildiği gibi mükerrir suçluların cezaları bunlara özgü bir şekilde infaz edilecektir.
- Mükerrirler infazdan sonra denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur (TCK m. 58/6). Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir (TCK m.58/7). Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır (TCK m. 58/8).
Bu hususlar 5275 s. CGTİHK’da şu şekilde düzenlenmiştir (m. 108):
- “Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan;
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının otuz dokuz yılının,
- Müebbet hapis cezasının otuz üç yılının,
- Süreli hapis cezasının dörtte üçünün,
infaz kurumunda iyi hâlli olarak çekilmesi durumunda, koşullu salıverilmeden yararlanılabilir.
- Tekerrür nedeniyle koşullu salıverilme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz.
- İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda, hükümlü koşullu salıverilmez.
- Hâkim, mükerrir hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra başlamak ve bir yıldan az olmamak üzere denetim süresi belirler.
- Tekerrür dolayısıyla belirlenen denetim süresinde, koşullu salıverilmeye ilişkin hükümler uygulanır.
- Hâkim, mükerrir hakkında denetim süresinin uzatılmasına karar verebilir. Denetim süresi en fazla beş yıla kadar uzatılabilir”.
Mükerrirler Hakkında Verilen Denetimli Serbestlik Kararının İnfazı
5275 sayılı Kanun’un 108’inci maddesinin dört ilâ altıncı fıkralarına göre hükmedilen denetimli serbestlik tedbirleri, aynı Kanunun 104’üncü maddesine göre denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlükleri ya da büroları tarafından yerine getirilir (Tüzük m.61/3).
Nitekim konu Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği m.96’da düzenlenmiştir. Buna göre mükerrirler hakkında verilen denetimli serbestlik tedbiri; salıverilme sonrası hükümlünün, toplum içinde denetim ve takibinin yapılarak, iyileştirilmesi ve topluma yeniden kazandırılması ile yeniden suç işleme riskinin azaltılmasına yönelik rehberlik çalışmalarına katılma yükümlülüğüdür.
Salıverilme sonrası mükerrir hakkındaki denetimli serbestlik tedbirine ilişkin karar, hapis cezasının infazından önce gönderilirse bu karar kaydedilmeyerek, Cumhuriyet Başsavcılığına iade edilir. Kararın, 5237 sayılı Kanun’un 58’inci maddesinin altıncı fıkrası ile 5275 sayılı Kanun’un 108’inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince hapis cezasının tamamen infazından sonra gönderilmesi istenir.
Salıverilme sonrası mükerrir hükümlü hakkında verilen denetimli serbestlik tedbirine ilişkin kararda, denetimli serbestlik tedbirinin süresinin belirtilmemesi durumunda, karar kaydedilmeden önce mahkemeye geri gönderilerek tedbirin süresinin belirlenmesi istenir.
Salıverilme sonrası mükerrir hakkında verilen denetimli serbestlik tedbirinin kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra hükümlüye tebligat çıkartılır. Hükümlünün, müdürlüğe müracaat etmesinden sonra risk ve ihtiyaçları belirlenir. Hükümlü ile iş birliği içerisinde hükümlünün ihtiyaçlarına uygun bir denetim planı hazırlanır. Hazırlanan denetim planı içeriğinde, hükümlünün ihtiyaçları dikkate alınarak uygun iyileştirme çalışmaları yürütülmesine yer verilir.
Hükümlünün tebligatta belirtilen süre içerisinde başvuruda bulunmaması veya denetimli serbestlik tedbirlerini yerine getirmemesi ya da denetim planında belirlenen programlara katılmaması hâlinde hükümlü, müdürlüğe gelmesi ve yükümlülüğe uyması konusunda uyarılır. Uyarıya rağmen hükümlünün yükümlülüğünün gereklerini yerine getirmemesi hâlinde ilgili kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ya da gönüllü kişilerle iş birliği içerisinde hükümlünün topluma yeniden kazandırılmasına, toplum içinde denetim ve takibine devam edilir.
Bu madde kapsamında; yürütülecek iyileştirme çalışmaları bu Yönetmeliğin 37’nci maddesinde belirtilen esaslara göre yerine getirilir.
Mükerrirlere özgü infaz rejimi kapsamında hükümlü hakkında belirlenen denetimli serbestlik tedbiri, hapis cezasının tamamen infazından sonra denetim planının hazırlanmasıyla hazırlanamama durumunda kararın hükümlüye tebliği ile başlar, mahkemece belirtilen sürenin tamamlanması ile sona erer.
Nihayet cezanın infazı tamamlandıktan sonra devam eden denetim süresi içinde, CGTİHK m.108 hükümlerine göre kendilerine yüklenen yükümlülüklere ve yasaklara aykırı hareket eden mükerrirler, infaz hâkimi kararı ile disiplin hapsine tabi tutulur. Disiplin hapsinin süresi on beş günden az ve üç aydan fazla olamaz (m.108/7).
Mükerrirler için uygulanacak denetimli serbestlik tedbiri bakımından denetim süresini belirleme ve gerektiğinde uzatma görevi, hükmü veren mahkemeye değil, hükümlünün infaz aşamasındaki davranışlarını da değerlendirerek koşullu salıverme ile ilgili kararı verecek olan mahkemeye aittir.