Mağdur-Fail Arabuluculuğunun (Uzlaştırmasının) Sunduğu Faydalar

Onarıcı adalet anlayışının yukarıda açıklanan amaçlarına hizmet eden mağdur- fail arabuluculuğu, mağdur ve fail yanında toplum ve adalet sistemi için de birçok fayda taşımaktadır. Mağdur-fail arabuluculuğunun taraflar, toplum ve ceza adaleti sistemine yönelik faydaları şu şekilde sıralanabilir:

Mağdura Yönelik Faydalar

Farklı ülkelerde yapılan araştırmalarda, mağdurların onarıcı adalet sürecindeki ihtiyaçları ve adalet sisteminden olan beklentileri şu şekilde ortaya çıkmıştır:

• Mağdurlar, kendi görüşlerinin dikkate alındığı daha az resmî bir adlî süreç istemektedir.
• Mağdurlar, soruşturma ve kovuşturma sürecinin işleyişi ve sonucu hakkında daha fazla bilgi istemektedir.
• Mağdurlar, soruşturma ve kovuşturma sürecine katılmak istemektedir.
• Mağdurlar, soruşturma ve kovuşturma sürecinde saygılı ve âdil muamele görmek istemektedir.
• Mağdurlar, soruşturma ve kovuşturma sürecinde kendilerine maddî tazminat ödenmesini istemektedir.
• Mağdurlar, soruşturma ve kovuşturma sürecinde kendilerine mânevî tazminat ödenmesi ve kendilerinden özür dilenmesi beklentisi içindedirler.

Mağdur-fail arabuluculuğu, mağdurların bu beklentilerine büyük ölçüde karşılık vermekte ve şu faydaları sunmaktadır:

• Fail, işlediği suçun mağdur üzerindeki olumsuz etkilerini telafi etme şansı bulur.
• Faile, işlediği suçun beşeri etkisi ile yüzleşme olanağı tanınırken, mağdur da, duygu ve düşüncelerini faile doğrudan açıklayabilir.
• Faili tanımayı sağlar.
• Mağdur, suçun işlemesinden sonra zihninde oluşan, “Bunu bana neden yaptın?”, “Evime nasıl girdin?”, “Beni izliyor muydun?”, “Buna sebebiyet veren bir şey yaptım mı?”, “Bunu önleyebilmek için benim yapabileceğim bir şey var mıydı?” gibi, sadece failin yanıtlayabileceği soruların yanıtını alabilir.
• Mağdur, bir eşya veya hedef olarak değil, bir insan gibi görülme fırsatını yakalar.
• Geleneksel ceza muhakemesi sistemlerinde, gerek çocuklar gerek yetişkinlere yönelik olarak çoğunlukla görüldüğü gibi, mağdurun sürecin dışında bırakılması veya bir külfet olarak görülmesi yerine, değer verilen bir suje olarak suçtan doğan sorunların çözüm sürecine dahil edilmesi sağlanır.
• Fail, mağdura karşı olan sorumluluğunu bizzat üstlenir.
• Mağdurun zararının, fail tarafından giderimine (telâfisine) yardımcı olunur ve mağdura özgü ve anlamlı giderim şekillerinin belirlenmesi (örneğin nakden tazmin veya bir diğer giderim şekli) sağlanır. Böylece mağdur, zararının giderimi için hukuk mahkemesinde ayrı bir tazminat davası açmaktan kurtulur.
• Tazminatın gerçekten ödenme ve mağdurun zararının giderimi şansını büyük ölçüde artırır (araştırmalara göre ödemenin yapılması ihtimali, dava yoluna nazaran 4 kat daha fazladır).
• Failin tekrar suç işleme ihtimalini azaltarak, mağdura, toplum için önemli bir sorun teşkil eden, suç işlenmesinin önlenmesine katkıda bulunma fırsatı sunar.
• Mağdurun mahkemeye gitme gerekliğini ortadan kaldırabilir.
• Mağdur, adaletin yerine geldiği duygusunu hisseder.
• Mağdurun huzur duymasını sağlayacak uzlaşmalar yapılır.

Faile Yönelik Faydalar

• Sadece cezalandırılmak yerine, değişiklik yapma, hataları düzeltme fırsatı tanır.
• Mağdurdan özür dileme veya mağdura açıklama yapma fırsatı sunar.
• Fail, işlediği suçun, insan üzerindeki gerçek etkilerini anlayabilme fırsatı sağlar.
• Failin bir suçlu olarak değil, bir insan olarak görülmesine olanak tanır.
• Failin, mağdurun zararının nasıl giderileceğine ilişkin karar verme sürecine katılmasını, makul ve yerine getirilebilir bir giderim anlaşmasını müzakere etmesini sağlar.
• îlk kez suç işleyen kişiler veya suça sürüklenen çocuklar gibi, failin toplum için tehlike oluşturmadığı uygun durumlarda mağdurun zararının giderimi suretiyle, sabıkalı olmak veya hapis cezası almak yerine, failin soruşturmadan kurtulması için eşsiz bir imkan sunar. Müzakere sanatının kullanılmasıyla mağdur- fail arabuluculuğu, suçta tekerrürü önler.
• Topluma yararlı bir birey olarak, faile imajını düzeltme fırsatı sunar.
• Toplumda adalet tecrübesini arttırır.
• Hapis cezasının toplum üzerindeki olumsuz etkilerini (örneğin ebeveynlerin veya evin geçiminden sorumlu olan aile üyelerinin hürriyetinden mahrum bırakılması gibi) hafifletir ve suçtan ders almış olarak topluma geri dönmelerini sağlar.
• Suçun, süreklilik gösteren kişiler arası bir anlaşmazlığın parçası olduğu veya mağdur ile failin gelecekte görüşme ihtimalinin olduğu durumlarda, toplumda barışın sürdürülmesi için bir zemin oluşturur.
• Suçtan kaynaklanan sorunların çözümlenmesini sadece devletten beklemek yerine, bu sorunların çözümü için gönüllüleri eğiterek çaresizlik hissinin üstesinden gelinir ve toplumun kendi suç sorunu üzerinde doğrudan etkili olabilmesi sağlanır.
• Eğitimli gönüllüler, alternatif uyuşmazlık çözümü konusunda kazandıkları yeni hünerleri, ilişkileri vasıtasıyla kendi çevrelerine ve daha genel olarak da topluma taşırlar.

Ceza Adaleti Sistemine Yönelik Faydalar

• Mağdurların ihtiyaçları karşılanır ve onların, ceza ve çocuk adaleti sistemine yönelik memnuniyetleri artırılır.
• Toplumun adalet tecrübesi ile ceza ve çocuk adaleti sisteminden olan tatminini artırır.
• Geleneksel çekişmeli ceza yargılaması sürecinde, ceza davaları için harcanan süreyi büyük ölçüde kısaltır.
• Hizmetlerin, bu alanda eğitim almış gönüllüler tarafından yerine getirilmesi sayesinde, geleneksel ceza yargılaması sürecinde, ceza davaları için harcanan masrafları büyük ölçüde azaltır.
• Toplum için tehlikeli olmayan ve toplum ile mağdura yararlı katkılarda bulunabilecek failler için yaratıcı seçenekler geliştirmek suretiyle, hapis cezasının yol açtığı giderleri azaltır.
• Savcıların, ceza mahkemelerinin ve kolluk makamlarının iş yükünü azaltarak, bu mercilere tahsis edilen kamu kaynaklarının en fazla ihtiyaç duyulan davalarda daha çok kullanılmasını sağlar.
• Toplumun ceza ve çocuk adaleti sistemine yönelik bilincini geliştirerek, bu sistemi sahiplenmesini sağlar ve böylece, mağdur ve gönüllülerin sürece katılımını artırır.