Hangi Kararlara Karşı İstinaf Kanun Yoluna Başvurulabilir?

İstinaf

Madde 272 – (1) İlk derece mahkemelerinden verilen hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hüküm­ler, bölge adliye mahkemesince re’sen incelenir.

• Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mah­keme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yo­luna başvurulabilir.
• Ancak;

1. (Değişik: 31/3/2011-6217/23 md.) Hapis cezasın­dan çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, so- nuç olarak belirlenen üçbin Türk Lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,
2. Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,
3. Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere, Karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

İstinaf incelemesini yapacak olan bölge adliye mahkeme­leri, adlî yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve ke­sin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamakla görevlidir (5235 sayılı Kanun m.37/1).

İlk derece mahkemelerince verilen hükümlere karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir (CMK m.272/1).

İstinaf incelemesi için kural olarak istek şartı bulunmakla birlikte, on beş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hü­kümler, bölge adliye mahkemesince re’sen incelenir (CMK m. 272/1). Buna otomatik istinaf adı verilir.

İlk derece mahkemelerince hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden ve başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yoluna başvurula­bilir (CMK m.272/2). Ancak önemsiz hatalara ve hukuka aykı­rılıklara göz yumulabileceği düşüncesiyle bazı hükümlere karşı ise istinaf yoluna başvurulamayacağı kabul edilmiştir (CMK m.272/3).

CMK’nm 20/7/2017 tarih ve 7035 sayılı Kanunun 19. mad­desi ile değişik 285. maddesi uyarınca; “23/4/2016 tarihli ve 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu- nun 18 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü hariç; diğer kanun­larda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtaya başvurulabile­ceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin ilk derece mahkemelerinin karar ve hü­kümlerine karşı istinaf yoluna başvurulur.”

Hükümler

CMK’nm 223. maddesinde hangi kararların hüküm oldu­ğu sayılmıştır. Buna göre:

• Beraat,
• Ceza verilmesine yer olmadığı,
• Mahkûmiyet,
• Güvenlik tedbirine hükmedilmesi,
• Davanın reddi,
• Düşmesi kararı, hükümdür.

Adlî yargı dışındaki bir yargı merciine yönelik görevsiz­lik kararı da kanun yolu bakımından hüküm sayılır (CMK m.223/son).

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ise sanık hakkında hukuki bir sonuç doğurmadığından (CMK m.231/5) hüküm niteliğinde değildir ve istinaf davasma konu olamaz. Ancak hüküm açıklandığında (CMK m.231/11) veya denetim süresi sonunda davanın düşmesine karar verildiğinde (CMK m.231/10) istinaf kanun yoluna tabi olur.

Halen uygulanmaması için bir neden bulunmayan 26.05.1935 tarihli ve 111/7 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre yargılama giderleri hükmün tamamlayıcı parçasıdır. Bu nedenle asıl hükme karşı istinaf kanun yolunun açık olması koşuluyla yalnızca yargılama giderleri yönünden istinaf ka­nun yoluna başvurulabilir.

Ceza Genel Kurulunun 01.10.2013 tarihli ve 231-396 ile 1304-397 sayılı kararlarında da, beraat eden sanığın ya da sa­nık adına müdafisinin gerekçesi dışında esasen temyiz ede­mediği hükmü yalnız vekalet ücretine yönelik olarak temyiz etmesi halinde Yargı tayca temyiz incelemesinin vekalet ücreti ile sınırlı olarak yapılması gerektiği, temyiz edilebilirlik sınırı olarak HUMK’un 427. maddesindeki düzenlemenin belirleyici olmayacağı ve asıl hükmün tâbi olduğu temyiz edilebilirlik ölçüsünün esas alınacağı kabul edilmiştir.

Vekalet ücreti katılanm şahsi hakkı kapsammda olup, ka- tılanın yalnızca vekalet ücreti nedeniyle hüküm aleyhine isti­naf kanun yoluna başvurması halinde 05.03.1941 tarihli ve 50/7 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca sanık lehine bozma yapılamaz.

Hükümden Önce Verilip Hükme Esas Teşkil Eden veya Başkaca Kanun Yolu Öngörülmemiş Olan Mahkeme Kararları

Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden ara karar­lara karşı hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulabilmesi için aranan birinci koşul, ara kararın hüküm üzerinde, hük­mün oluşturulması bakımından esaslı etkide bulunmasıdır. Hükümden önce verilen ara kararma karşı istinaf isteminde bulunulabilmesi için aranan ikinci koşul ise mahkemenin bu kararma karşı herhangi bir kanun yolu öngörülmemiş olması­dır. Maddedeki “veya” bağlacının “ve” olarak anlaşılması ge­rekir. Örneğin itiraza tabi olan tutuklama kararma karşı esas hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulamaz.

Hükümle birlikte aleyhine istinaf yoluna başvurulacak ka­rarlar kovuşturma evresinde verilen mahkeme kararları olup soruşturma evresinde verilen ara kararlar aleyhine hüküm ile birlikte istinaf yoluna başvurulması mümkün değildir.

Diğer Kanunlarda Aleyhine Temyiz Kanun Yoluna Başvurulacağı Belirtilen Karar ve Hükümler

Özel kanunların temyize ilişkin hükümleri

Madde 285 – (1) (Değişik: 20/07/2017-7035/19) 23/4/2016 tarihli ve 6706 sayılı Cezaî Konularda Ulus­lararası Adlî İş Birliği Kanununun 18 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü hariç; diğer kanunlarda tem­yiz edilebileceği veya haklarında Yargıtaya başvurula­bileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemele­rinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin ilk dere­ce mahkemelerinin karar ve hükümlerine karşı istinaf yoluna başvurulur.

Bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesinden sonra verilen ve diğer kanunlarda aleyhine temyiz kanun yoluna başvurulacağı belirtilen hüküm ve kararların istinaf kanun yoluna mı yoksa temyiz kanun yoluna mı tabi olduğu konu­sunda herhangi bir tereddüt oluşmaması için, CMK’nın 20/7/2017 tarih ve 7035 sayılı Kanunun 19. maddesi ile değişik 285. maddesinde; “231412016 tarihli ve 6706 sayılı Cezaî Konular­da Uluslararası Adlî Iş Birliği Kanununun 18 inci maddesinin dör­düncü fıkrası hükmü hariç; diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtaya başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin ilk derece mahkemelerinin karar ve hükümlerine karşı istinaf yoluna başvurulur, “hükmüne yer verilmiştir.